Медводдзаысь бöрйöм Медвылыс Сöветö бöрйисны 79 депутатöс республикаса быд нёль сюрс олыссянь öти депутатöн

Медводдзаысь бöрйöм Медвылыс Сöветö бöрйисны 79 депутатöс – республикаса быд нёль сюрс олыссянь öти депутатöн.

Медвылыс Сöвет, кыдзи миян республикаса медвылыс оланпас пыртысь (бöрйöм) власьт орган, уджалiс 1938 восянь 1994 воöдз 56 во чöж. Бöрйысьöмъяс бöрын тöлысь мысти, 1938 вося сора тöлысь 26 лунö, Сыктывкарын воссис Коми АССР-са Медвылыс Сöветлöн медводдза сессия. Миян республикаса историяын уна медтöдчанаторйыс йитчöма оланпас пыртысь власьт органкöд.

Коми АССР-са Медвылыс Сöветлöн медводдза сессия вылын примитöм документъяслы да ставнас Медводдзаысь бöрйöм Медвылыс Сöветлöн уджлы лöсялiс «медводдза» кыв. Сiдз, 1938 во сора тöлысь 26 лунся медводдза сессия вылын Коми АССР-са Медвылыс Сöветöн медводдза Веськöдлысьнас бöрйисны Питирим Иванович Размысловöс. Медводдзаысь бöрйисны Коми АССР-са Медвылыс Сöветлысь Президиум, кодi 1937 вося Коми АССР Оланподув серти отчёт сетiс Коми АССР-са Медвылыс Сöветлы.

Тайö жö Медвылыс Сöветлöн медводдза сессия вылын бöрйисны миян республикалысь медводдза Веськöдлан котыр – Народнöй Комиссаръяслöн Сöвет.

Та кындзи Медвылыс Сöвет медводдза сессия вылын котыртiс пыр уджалысь куим комиссия: мандата, сьöмкуд да оланпас вöзъян водзмöстчöмъяс серти комиссия.

1938 вося сора тöлысь 27 лунö депутатъясöн примитöм медводдза оланпасöн вöлi Коми АССР-са Оланподувлöн öткымын статьяö вежсьöмъяс пыртöм йылысь оланпас. Миян республикаса медводдзаысь бöрйöм Медвылыс Сöвет ассьыс медшöр мог збыльмöдöмöн пуктiс оланпас пыртысь власьт органлысь уна вося бур бöртаса уджлы панас.

Медвылыс Сöветса Президиум пöртiс олöмö уна мог, кутшöмъяс сулалiсны оланпас пыртысь власьт орган водзын. Сiйö чукöртчывлiс аслас заседаниеяс вылö коланлун серти – тöлысьнас öтчыдысь либö некымынысь. Президиум тöждысис районса, карса, сиктса Сöветъяслöн котыртан да йöзкöд удж вöсна, тöд вылö босьтiс ошкан юалöмъяс, видзöдiс СССР-са, РСФСР-са, Коми АССР-са оланпастэчасö кутчысьöм бöрся инöдлöн уна юкöнын: аскотыр, му, оланiн, вöр-ва видзан.

Медвылыс Сöветса Президиум туйдiс, ладмöдiс да видзöдiс уна сикас öтйöза котыръяслысь удж: административнöй да видзöдан комиссияяслысь, товарищескöй ёрдъяслöн удж кузя сöветъяслысь, öтйöза пöрадок видзан ас вöляа народнöй дружинаяслысь, тыр арлыдтöмъяслöн делöяс кузя комиссияяслысь, кодалöмкöд тыш нуöдан комиссияслысь да с.в.

Коми АССР-са Медвылыс Сöвет аслас уджын мöд тшупöдöдз воис инöда уджын чукöртöм торъя опытöн.

Коми АССР-са мöд Оланподув серти (примитöма 1978 вося ода-кора тöлысь 22 лунö) Коми АССР-са Медвылыс Сöветлöн да сылöн Президиумлöн уджыс лоис профессиональнöйджыкöн, урчитанаджыкöн да мыджсис выльмöдöм инöда подув вылö.

Тайö Оланподувлöн медводдза 10 вына воын олöмö пыртысь власьтлöн инöда уджыс лоис öтногаджыкöн да планируйтöмöн Медвылыс Сöветлы да сылöн органъяслы сетöм уджмогъяс серти.

Тайö кадколастö Коми АССР-са Медвылыс Сöветлöн быд сессиялöн видлаланторнас вöлiны традиционнöй юалöмъяс кындзи торъя юкöнын олан либö сöвман юалöмъяс: оланiн да коммунальнöй овмöс, туй стрöитöм, медицинаöн могмöдöм да с.в. Экономикаса торъя юкöнъясын делöяс бурмöдан мераяс, кутшöмъясöс урчитiс Медвылыс Сöвет, пöртсисны олöмö оланпас пыртан да олöмö пöртан власьтъяслöн öтувъя удж отсöгöн. Тайö ставыс вöчис кольöм нэмся 80 воясын Коми Республикаöс мусир, из шом, вöр заптан, вöр обработайтан промышленносьтя да видз-му овмöс сöвмысь дiнмуöн.

Выль Оланподув сетiс власьтлöн лöсялана органъяслы наöн примитан инöда актъяслысь сикасъяс. Шуам, Медвылыс Сöветлöн вöлiны оланпасъяс да шуöмъяс, Президиум вермис примитны индöдъяс да шуöмъяс.

Коми АССР-са выль Оланподувлöн пасйöм нормаясыс сетiсны позянлун котыртны Коми АССР-са Медвылыс Сöветлысь да сылöн органъяслысь инöда уджсö выльмöдöм да бурмöдöм подув вылын.

Политика да инöда вежсьöмъяс, кутшöмъяс вöлiны странаын 90 вояс заводитчигöн да мый понда киссис СССР, тшöтш инмисны Россия Федерациялы. Сöмын 1992 вося рака тöлысь 31 лунö федеральнöй шöринлöн республикаяскöд, дормуяскöд, обласьтяскöд, федеральнöй тöдчанлуна каръяскöд, автономияяскöд кырымалöм Федеративнöй сёрнитчöм сувтöдiс тайö киссьöмсö.

Тайö Сёрнитчöм серти нормотворческöй уджын сетöм гырысь уджмогъясыс тöдчöдiсны миян республикаса оланпас пыртысь власьтлысь тöдчанлунсö да пайсö. Кольöм 50 воöн республикаса ставсö шымыртана оланпас пыртысь власьтлöн лöсьöдöм имиджыс нöшта на ёнмис да сöвмис. Коми Республикаса Медвылыс Сöветлы сетiсны гырысь уджмогъяс, сылöн нормотворческöй уджыс Федеративнöй сёрнитчöм подув вылын лоис уна сикаса, этшаджык кутiс йитчыны федеральнöй шöринкöд, кутiс могмöдны республикалысь коланлунъяс öнiя инöда подув вылын, мый сетiс позянлун колана ногöн решайтны кыптöм юалöмъяс.

1990 - 1994 воясын Коми Республикаса Медвылыс Сöветлöн пуис уджыс, вöлi примитöма 110 оланпас. Республикаса историяын медводдзаысь Медвылыс Сöвет 1990 воын примитiс Коми ССР-лöн канму асшöрлун йылысь декларация, «Эмбур йылысь» оланпас, 1991 воын – му йылысь оланпас чукöр, мый сетiс позянлун сиктсаяслы выль ногöн сöвмöдны ас овмöс, «Асэмбуралöм йылысь» оланпас, 1992 -1993 воясын – «Му пытшкöс йылысь», «Вермытöмъясöс социальнöя дорйöм йылысь» оланпасъяс; 1994 воынн – республикаса Оланподув, «Культура йылысь», «Канму наградаяс йылысь», «Коми Республикаын олöмö пöртысь власьт органъяс йылысь», республикалöн канму символика йылысь оланпасъяс.

Сiдз, 1990 восянь 1994 воöдз Медвылыс Сöветлöн уджыс лоис вуджанаöн, мый сетiс условиеяс миян республикаын выль сикаса оланпас пыртысь власьтöс сöвмöдöм могысь.

Медыджыд вежсьöмъяс миян республикаса оланпас пыртан уджын лоисны 1994 вося урасьöм тöлысьын коймöд выль Коми Республикаса Оланподув примитöм бöрын.

1994 вося Коми Республикаса Оланподув – тайö тэчас да сюрöс сертиыс выль сикаса документ.

Медводдзаысь федеральнöй шöрин вылö видзöдтöг республика асшöра ладмöдiс юалöм чукöръяс, медсясö, власьт тэчас лöсьöдöм кузя. Медводдзаысь республикаын канму стрöитан историяын восьтiсны Коми Республикаса Юралысьлысь – чина мортлысь, кодi юралö канмуöн да öтпырйö юрнуöдö олöмö пöртысь власьт органъяслöн тэчасöн. Сiдзжö медводдзаысь лöсьöдiсны Оланподув Ёрд, кöнi вöлi вит ёрдысь да кодi збыльмöдiс оланподула правосудие.