Сауалнама сұрақтары
Саған мектеп ұнай ма немесе ұнамай ма?
Таңертең сен ұйқыдан тұрғанда мектепке қуанышпен барасың ба, әлде үйде қалғың келе ме?
Егер мұғалім мектепке ертең барлығыңның келуің шарт емес, келгісі келген оқушылар ғана келсін десе, сен сабаққа келесің бе, әлде үйде қаласың ба?
Кейбір сабақтың болмай қалуы саған ұнай ма?
Саған үй тапсырмасын бермегенін қалайсың ба?
Сен сабақта үзілістің көп болғанын қалайсың ба?
Сен ата-анаңа мектеп жайында жиі айтасың ба?
Саған мұғалімнің қатал болғаны ұнай ма?
Сенің сыныпта достарың көп пе?
Сыныптастарың саған ұнай ма?
Оқу мотивациясының динамикасын бағалау үшін сауалнамада сұрақтар қайталанып келеді. Оқу мотивация деңгейінің төмендеуі баланың мектеп дезадаптациясының көрсеткішін, ал оның жоғарылауы – оқудағы және дамудағы оң динамикасын білдіреді.
Жүргізілген зерттеулер оқушының мектепке бейімделуінің үш деңгейін бөліп көрсетеді:
Жоғары деңгей – оқушының мектепке қатынасы оң; берілген талаптарды адекватты қабылдайды, оқу материалдарын оңай меңгереді, мәліметтерді толық игерген, мұғалімнің айтқандарын мұқият тыңдайды, тапсырмаларды сыртқы бақылаусыз-ақ орындайды, өзіндік жұмысқа, барлық пәндерге қызығушылықпен қарайды, тапсырмаларды мұқият орындайды, сыныпта жоғары мәртебеге ие.
Ортаңғы деңгей - оқушының мектепке қатынасы оң; оқу материалдарын түсінеді, бағдарламаның негізгілерін меңгереді, тапсырмаларды өзбетінше орындайды, оларды орындауда мұқия, бірақ бақылауды талап етеді, сабаққа қызығушылықпен дайындалады, сыныптағы көп оқушылармен достық қарым-қатынас жасайды.
Төменгі деңгей – оқушының мектепке қатынасы теріс, денсаулығының нашарлығына реніш білдіреді, көңіл-күйінің нашарлығын көрсетеді, тәртіп бұзады, оқу материалдарын фрагменталды меңгереді, өзіндік тапсырмаларға қызығушылық көрсетпейді, сабақтарға немқұрайлы дайындалады, бақылау мен көмекті қажет етеді, пассивті, сыныпта жақын достары жоқ.
|
|
4-апта
|
Педагогикалық іс — әрекетте сабақ ерекше маңызды орынға ие. Сабақ мұғалім мен оқушының арасында арнайы ұйымдастырылумен жүретін біріккен іс — әрекет.
Сабақтың анализі оқу іс-әрекетін жүзеге асыруда маңызды тәсілдердің бірі.
Сабақты талдауға Т.Ю.Андрющенко, Н.Ф. Добрынин, С.В. Иванов, Е.С. Ильинская, И.В. Карпов, Ю.Л. Львова, Л.Т. Охитина, Е.И. Пассов т.б. көп еңбек сіңірді.
Мұғалім тарапынан сабақты психологиялық талдау не береді деген сұраққа жауап іздеп көрейік. Кез-келген сабақты талдау — психологиялық, педагогикалық, әдістемелік аспектілерін қамтып, бір-бірімен тығыз байланыста кешенді қарастыру мәселесі.
Сабақты талдау — сабақ беруші мұғалімнің өзін тануға, дамытуға, білім беру қабілеттіліктерін арттыруға көмектеседі. Мұндай процестің нәтижесінде мұғалім өз сабағына басқа қырынан қарап, талдап, бағалауға мүмкіндік береді.
Өзінің педагогикалық іс-әрекетін талдап, өзінің әлсіз және күшті жақтарын анықтап қабілеттіліктерін дамытады.
Сабақтың психологиялық анализі көпқырлы: бұл мұғалімнің психологиялық ерекшеліктері (оның тұлғасы, іс-әрекеті), оқу процесінің заңдылықтары, сыныптың, оқушының психологиялық ерекшеліктері мен тұлғалық заңдылықтар (белгілі білімді меңгеру, дағдылар мен біліктіліктерді қалыптастыру).
Сабақтың психологиялық анализі мұғалімде аналитикалық қабілеттіліктерді қалыптастырып, танымдық қызығушылықтарын дамытады, оқыту мен тәрбиенің психологиялық мәселелерін өз бетімен зерттеуге мүмкіндік береді.
Күрделі педагогикалық мәселеге психологиялық бақылау жүргізу, оны талдап, психологиялық дұрыс шешім жасау мұғалімді кәсіби — педагогикалық шеберлігін жетілдіруде маңызды ролге ие.
Анализ С.Л. Рубинштейн бойынша, “бұл пәнді, құбылысты, ситуацияны талдау және оның элементтерін, бөлімдерін анықтау”.
Мұғалім сабақ барысында көптеген байланыстар жасайды, жеке оқушымен, сыныппен, пәндік материалдармен қарым-қатынас жасайды.
Сабақтың психологиялық анализі туралы айтқанда оның жоспарын анықтау керек.
Бірінші жоспар – тәрбиеге, тұлғаны дамытуға, оның ғылыми дүниетанымын қалыптастыруға қатысты психологиялық анализ. Бұл жоспар көбіне сабақты жалпы педагогикалық талдауда, қазіргі білім беруде тәрбиелік мақсатта қолданылады. Мұнда тәрбие процесінде жауапкершілік сезімін, бірігуге дайындық, өнегелік шарттарды қалыптастыруда маңызды болып табылады.
Екінші жоспар – сабақты әдістемелік талдау. Талдау барысында баланың интеллектуалдық дамуына, сабаққа дайындығына қаншалықты сәйкес келетіндігіне байланысты.
Үшінші жоспар – оқушы оның танымдық – коммуникативтік қажеттілігі, даму және қалыптасу шарттары, оның ойлау, сөйлеу ерекшеліктері, индивидуалды психологиялық ерекшеліктері, яғни оқушы оқу іс-әрекетінің субъектісі ретінде, оқушылармен, мұғалімдермен педагогикалық қарым-қатынасы. Сондай-ақ, сабақтың психологиялық анализі – педагогтың өзіндік іс-әрекетін жетілдіру құралы болып есептелінеді. Мұғалімге байланысты сабақтың психологиялық анализі рефлексияға, өзінің ішкі әлемін сезініп, жетілдіруге бағытталған.
Сабақтың психологиялық анализінде педагогикалық рефлексияның объектісі болып педагог іс-әрекетінің мотиві болып табылады. Зерттеулер позитивті әлеуметтік мотивтер жастармен, балалармен жұмыс істеуге ұмтылу сыртқы жағдайлар мен (сүйікті пәнмен айналысу, математикамен, шет тілдерімен айналысу) байланысты.
И.А. Зимняя, Е.С. Ильинская бойынша сабақтың психологиялық анализінің үш деңгейі бар: алғашқы қарау, ағымдық, ретроспективті.
Сабақты алғашқы қарау мұғалімнің сабаққа дайындық этапында жүзеге асады. Мұнда мұғалімде сабақ туралы ой-бейне қалыптасады. Сонан соң мұғалім іс-әрекеттің маңызды кезеңі болашақ сабақтың – оқу материалы, бағдарламасы, мәселе мен мақсатты айқындау, оқыту әдіс-тәсілдері қарастырылып, таңдалады. Бұл процесте мұғалім нақты бір сабақтың жоспарын жасап, конспектісін түзеді. Мұнда мұғалім мақсатты түрде психологиялық, әлеуметтік психологиялық, жас ерекшелік, педагогикалық психологиялық теориялық білімдерін пайдаланады. Бұл кезеңде мұғалім оқу процесін ұйымдастыру мәселесін басты орынға қояды.
Ағымдық психологиялық анализ нақты сабақта жүргізіледі. Сабақтың тиімділігі оны дұрыс жоспарлау мен мұқият дайындалуға байланысты. Сондай-ақ мұғалімнің жағдайына байланысты тез шешім қабылдауына және осы жағдайға байланысты. Сабақтың жоспарын өзгерте алуына да байланысты.
|
|
5-апта
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
