Модель объектінің негізгі белгілерін қамтитын белгілі бір формадағы объектінің көрінісі болып табылады. Модель – бұл нақты объект, процесс немесе құбылыстың қандай да бір көрінісі

МОДЕЛЬ ТҮСІНІГІ 
Модельдің анықтамалары қарастырылатын пәнге байланысты ерекшеленеді. 
Алайда жалпы алғанда, бұл қандай да бір дәлдікпен немесе нақтылықпен сипатталатын 
нақты объектінің немесе құбылыстың бейнесі. Басқа сөзбен айтқанда: модель 
объектінің негізгі белгілерін қамтитын белгілі бір формадағы объектінің көрінісі 
болып табылады. 
Модель – бұл нақты объект, процесс немесе құбылыстың қандай да бір көрінісі. 
Бірнеше мысал келтірейік. 
Сәулетшіге ғимарат салу тапсырылды. Алдымен ол ғимараттың қандай 
болатынын елестету үшін макет жасайды. Яғни ғимараттың моделін жасайды. 
Қанайналым жүйесінің қалай жұмыс істейтінін түсіндіру үшін лектор 
сызықтармен қан қозғалысының бағыттары суреттелген плакатты көрсетеді. Бұл да 
модель. 
МОДЕЛЬДЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ
 
Модельдерді жіктеудің әртүрлі тәсілдері бар: 
• Пайдаланылу саласы. 
• Уақыт факторы мен пайдаланылу саласын есепке алу. 
• Ұсыну тәсілі бойынша. 
• Білім саласы (биологиялық, тарихи, социологиялық және т.б.) 
• Және т. б. 
1. Пайдаланылу саласы: 
• Оқу: көрнекі құралдар, оқыту бағдарламалары, түрлі жаттықтырушылар.
• Тәжірибелік: кеме моделі бассейнде тербеліс кезінде кеменің орнықтылығын 
анықтау үшін сыналады.
• Ғылыми-техникалық: 
электрондарды 
үдеткіш, 
найзағай 
разрядын 
имитациялайтын аспап, теледидарды тексеруге арналған стенд;
• Ойын: әскери, экономикалық, спорттық, іскерлік ойындар;
• Имитациялық: эксперимент кез-келген әрекеттің нақты жағдайға әсерін зерттеу 
және бағалау үшін бірнеше рет қайталанады немесе көптеген басқа ұқсас 
объектілермен бір уақытта, бірақ әртүрлі жағдайларда жүзеге асырылады). 
2. Уақыт факторы мен пайдаланылу саласын есепке алу: 
Уақытқа қатысты модельдер бөлінеді:
• Белгілі бір уақыттағы жүйені сипаттайтын статикалық.
• Уақыт бірлігінде жүйенің тәртібін қарастыратын динамикалық.
3. Ұсыну тәсілі бойынша жіктеу 
МОДЕЛЬ: 
Материалдық модель 
Ақпараттық модель 
Таңбалы модель 
Компьютерлік (цифрлық) модель 
Компьютерлік емес модель 
Вербальды модель 
Алғашқы екі үлкен топ: материалдық және ақпараттық. Бұл топтардың атаулары 
модельдердің неден жасалғанын көрсетеді. 
Материалдық модельдер (пәндік, физикалық). Олар түпнұсқаның геометриялық 
және физикалық қасиеттерін сипаттайды. Мысалы, қалайы солдат, машина, ғимараттың 
макеті.

Ақпараттық модельдерді ұстп көруге келмейді, олардың материалдық бейнесі 
жоқ, себебі олар тек ақпаратқа негізделген. Модельдеудің бұл әдісінің негізі қоршаған 
жағдайды зерттеуге ақпараттық көзқарас болып табылады. 
Ақпараттық модельдер - объектінің, процестің, құбылыстың қасиеттері мен 
күйін, сондай-ақ сыртқы әлеммен өзара байланысын сипаттайтын ақпарат 
жиынтығы. 
Ақпараттық модельдерге таңбалы және вербальды модельді жатқызуға болады. 
Таңбалы модель - арнайы таңбалармен, яғни кез-келген формальды тіл 
құралдарымен көрсетілген ақпараттық модель. Мысалы, суреттер, мәтіндер, графиктер 
және схемалар. 
Іске асырылу әдісіне қарай таңбалы модельдерді компьютерлік(цифрлық) және 
компьютерлік емес деп бөлуге болады. 
Компьютерлік (цифрлық) модель - бағдарламалық орта арқылы жүзеге 
асырылған модель. 
Вербальды (лат "verbalis" – ауызша) модель - санадағы немесе ауызекі түрдегі 
ақпараттық модель.
Таңбалы және вербальды модельдер, әдетте, өзара байланысты. Адамның 
ойында пайда болған бейне таңбалы нысанға ауысуы мүмкін. Керісінше, таңбалы 
модель - санада дұрыс ақыл-ой бейнесін қалыптастыруға көмектеседі. 
МОДЕЛЬ ҚҰРУ ҚАЖЕТТІЛІГІН НЕГІЗДЕУ 
Әрине, сәулетші текшелермен алдын-ала тәжірибе жасаусыз ғимаратты тұрғыза 
алар еді. Алайда ғимарат жеткілікті жақсы көрінетініне және орнықты әрі экономикалық 
үнемді болатынына сенімді емес. Егер әдемі болмай шықса немесе құрылыс 
аяқталғаннан кейін құлап қалса, бұл ауыр шығынға ұшыратуы мүмкін. 
Мынадай жағдайларда модель қажет: 
- Нақты объектінің қалай құрылғанын түсіну (оның құрылымы, негізгі қасиеттері, 
объектінің элементтері өзара және қоршаған әлеммен қалай байланысты). 
- Объектіні немесе процесті басқаруға үйрену және белгіленген мақсаттар мен 
критерийлер кезінде басқарудың ең жақсы тәсілдерін анықтау (оңтайландыру); 
- Объектіге әсер етудің белгіленген әдістері мен нысандарын іске асырудың 
тікелей және жанама салдарын болжау. 
Ешқандай модель құбылыстың өзін алмастыра алмайды, алайда процестің немесе 
құбылыстың белгілі бір қасиетін зерттеу кезінде модель қолдану тиімді, тіпті оның 
жалғыз зерттеу құралы болып табылуы да мүмкін.