ОҚУ Әдістемелік кешен “Информатика” пәні бойынша 050301- “Құқықтану” мамандығының студенттері үшін силлабу с

Монитор

Текстік режимде экран 80 символ не 250 символ сиятын 25 жолға бөлінеді.Бұл жолдардағы орынға кодтар таблицасындағы кезкелген символдарды енгізуге болады.

Графикалық режимде бейне не сурет телевизордағы сияқты белгілі бір түске боялған нүктелердің бірігуі арқылы құрылды. Қазіргі уақытта EGA видеоадаптері бар түрлі түсті монитор кең тараған (Enhanced Graphic Adapter –– жақсартылған графикалық адаптер)

Текстік режимде бұл мониторлардың экранында 16 түстің бірі фонға, жолға енгізілген символға сәйкес болады.

Графикалық режимде бейненің жақсы шығуы видеоадаптердің мүмкіндігіне және қабілетіне байланысты.

Бұл дегеніміз горизонталь және вертикаль бойынша шығарылатын нүктелер саны. Адаптердің мүмкіндігі немесе қабілеттілігі оның жұмыс істеу режиміне байланысты. Бейненің экрандағы ең кіші элементі (нүкте) пиксель деп аталады. Текстік режимде программалық – аппараттық құрылғылармен әр символ үшін пиксельдерден матрица құрылады,бұл матрица символ бейнесінде экранға жазылады. Суреттің, кескіннің экранға жақсы бейнеленуі манитордың физикалық берілгендеріне видеоадаптердің мүмкіндігіне байланысты. текстік режимде компьютер мониторларының бір – бірінен айырмасы сәл ғана, графикалық режимде видеоадаптердің мүмкіндігіне байланысты кескінніңде сапасы артады.

ДЭЕМ пернелік тақтасы немесе пернелігі, кез-келген ЭЕМ пернелігі тәрізді бір тақтада орналасқан пернелер жиынтығынан тұрады. Әрбір адам пернелік арқылы компьютерге символдық ақпарат енгізіп солардан оны басқару командаларын да құрастыра алады. Бұл күнде IBM компьютерлері пернелігінің екі түрлі стандартты бар: 84 және 101 пернелік. Бірақ екі стандартта да пернелерінің қызметі бірдей тек олардың орналасуында кейбір пернелердің екі-екіден болуында ғана аздап айырмашылық бар. IBM мен үйлесімді ДЭЕМ пернелігі стандартты пернелер жиынтығынан тұрады, олар белгілі бір тәртіппен орналасып мынадай топтарға жіктеледі;

Латын әріптері және олармен бірге орналасқан орыс,қазақ әріптері цифрлар, тыныс белгілері арифметикалық,логикалық және де басқа символдар “бос орын” белгісі;

Єр түрлі қызмет атқаратын пернелер:, enter, tab, ctrl, alt, shift, numlock, capslock scrolllock,pause(break),prtsc,және “+”, “-”, “*”, “/” тәрізді пернелер;

Түзету үшін қолданылатын басқару пернелері: Insert, Delete, Home, End, Pgup, Pgdn, Bascspace және бағыттауыш тілсызық пернелер. Терілген символдар экранның “I” таңбасы яғни курсор тұрған екпінді нүктесіне енгізіледі.

Курсор (сілтеме белігі) - жыпылықтап тұратын тік сызықша тәрізді бір символдың орнын көрсетіп тұратын таңба.

Алфавиттік әрбір перне латының не қазақтың (орыстың) бір әріпін енгізе алады.Латын әріптері QWERTY стандарты (екінші жолдың сол жақ шетінде орналасқан пернелер тізбегі) бойынша,ал қазақ орыс әріптері баспа машинкасындағыдай болып орналасқан. Цифрлық пернелер қазақ әріптерімен бірге жоғарғы жолда тұр, сандар енгізуді оңайлату мақсатында олар оң жақ шетте тағы қайталанған. Функционалдық пернелер басқару командалары ретінде белгілі бір операцияны орындалай алады.Олардың атқаратын қызметі жұмыс істеп тұрған программаға байланысты болады. F1 пернесі көбінесе ЭЕМ-нің өзінен жылдам көмек алуды сұрау үшін қолданылады.

Бағыттауыш ( ) тілсызық пернелер мен Home, End, Pgup, Pgdn пернелерін курсорды басқару пернелері деп аталады. Олардың қызметі:

-пернелері курсорды көрсетілген бағытта бір орынға жылжыту;

Қосалқы режимге көшкенде пернеліктегі кішене шам жанып белгі береді.

Ctrl,Alt пернелері басқа пернелер қызметін өзгертуге пайдалынады.

Компьютерді басқару мақсатында қолданылатын бірнеше негізгі комбинация бар:

Сtrl+Alt+Delete-компьютерді өшіріп қайта іске қосу әрекетін орындайды,яғни оператциялық жүйе жұмысын жаңалау ісін атқарады.Көптеген ЭЕМ-дер жүйе блогында Reset батырмасы бар. Соны басу арқылы да жоғарыдағы әрекетті орындауға болады.

Ctrl+Break-орындалып жатқан программаны кілт тоқтату немесе команда орындауды доғару,кейде бұл комбинция орнына Ctrl+C пернесінде болады.

Ctrl+S орындалап жатқан әрекетті уақытша тоқтата,тұрып мұның да орнына Pause пернесін басуға болады.

Shift+Prtsc экрандағы бейнені баспа құрылғысына шығару жаңа компьютерлерінде бұл экрандағы бейне буферге алу қызметін атқарады. Мәтіндерді түзету кезінде регистрлік пернелер ішінен тек shift пернесінің тікелей атқаратын қызметі бар,ол бас әріп енгізуді іске асырады.Мысалы Shift+r-R бас әріпін енгізу.Ал цифрлық перненің бетінде жазылған екі символдың жоғарғы жағында көрсетілгенін енгізу үшін Shift пернесін басу қажет.Бас әріптерді тұрақты күйде теру үшін Caps Lock пернесін қолданамыз.

Esc-пернесі (шығу,көшу) кез келген әрекетті орындамай тоқтатуды жүзеге асырады.

Tab-мәтінді түзету кезінде кестенің келесі бағанасына өтуді орындайды.Кейбір программада оның атқаратын қызметі басқашада болуда ықтимал:экрандағы келесі терезеге өту немесе менюдің басқа командасына ауысу және т.с.с. Пернелікте латын әріптері американдық машинкалардағы секілді,ал қазақ,орыс әріптері біздегі машинанкалар таңбаларына сәйкес орналастырылған. Бұл алфавиттен екіншіге ауысу перне драйверінің арнаулы програмасын орындау арқылы жүргізіледі. Ол компьютер ток көзіне жалғанғанда іске қосылып тұрақты күйде жұмыс жасап отырады.Кейбір драйверлер алфавитті ауыстыру үшін екі Shift пернелерін қатар басуды талап етсе,кейбір Shift+Ctrl пернелерін немесе одан да басқа комбинацияларды пайдалануды талап етеді.

Қазіргі көптеген прогаммалармен жұмыс істеу үшін тышқан немесе оны ауыстыра алатын құрылғылар қолданылады. Бұл құрылғыларды көрсеткіш (указатель ) құрылғылар деп аталады.