ПӘнінің ОҚУ Әдістемелік кешені

1. 
   Студент қойылымдардың орналасуын көз мөлшерімен анықтайды /отырып, тұрып/. Өте анық көрінетін қойылымдарды салу.
   
2. 
   Қойылымдарды орналастыру тік немесе тікбұрыш квадрат формасында. Формат қойылымның пропорциялық өатынасына байланысты жасалады: натюрморттың шеткі тік немесе жалпаө нүктелерінің биіктігі мен еніне қатынасы.
   
3. 
   Қағазға /формат А4/ нобай суреттерді үлкен форматқа салу. Форматтың өлшеміне байланысты композициялық шешімдерін тауып, сурет салу.
   
4. 
   Ең сәтті шыққан эскизді пропорциялық қатынастарды және перспектива заңдылықтарын қолдана отырып үлкен форматқа салу.
   
5. 
   Майлы бояумен жұөа жазу әдісін қолданып сурет салу. Түрлі-түсті бояуларды жарықпен байланысын көрсету.
   

№5 тақырып. Жануар және құстардың түсті нобайы (хайуанаттар бағында, көшеде, қала шетінде және т.с.с.) (гуашь, акварель)

Акварель жұмысына қажетті материалдар:

• 
  қылқалам /тиын, колонок №5, №16/;
  
• 
  акварель қағазы, акварель, гуашь бояулары;
  
• 
  су құятын ыдыс;
  
• 
  палитра.
  

1. 
   Натурадан жануарлардың формасы көзбен көріп түсіну.
   
2. 
   Акварельмен, гуашьпен қысқа мерзімді нобайын келтіру.
   
3. 
   Құс жануарлардың бас-дене пропорцияларын табу.
   
4. 
   Құс жануарлардың қысқы мерзімде түстерін табу.
   
5. 
   Үлкен дене формаларын дәлдікпен табу.
   

2 курс 4 семестр

№1 тақырып. Түсті фонда ақ заттардан натюрморт (майлы бояу).

Сабақтың мақсаты: 2-3 тұрмыстық заттардан құралған натюрморт салу.

Тапсырма: Көп жағылым живопистің ерекшеліктерін қолдана отырып, натюрморт жазу.

Заттарды бейнелеуде – негіз ретінде жарық пен көлеңке байланысын алу. Әр түлі материалдан тұратын заттардың жарық пен көлеңке байланыстары да әртүрлі. Цилиндр формасындағы гипстен жасалған заттарды жарық түсі көлеңке арқылы беріледі. Шынылы цилиндр ыдысында жарық-көлеңке байөалмайды, оның формасында тек қана рефлекстер. Металдан жасалған заттарда рефлекске негізделген.

Көпжағылым живопись – майлы бояу живописінің ең маңызды бөлігі.

Әдістемелік нұсқаулар:

Тапсырманы орындауға қажетті материалдар:

• 
  картон, кенеп;
  
• 
  майлы бояулар;
  
• 
  қарындаш немесе көмір;
  
• 
  қылқалам.
  

1. 
   Қойылымның көз деңгейінен төменірек орналасуы тиіс және сурет салушыдан 2-3 метрдей арақашықтықта бойы тиіс. Жарық көлеңкелері анық көрініс беріп заттардың көлемдік формасы нақты көрініс беруі тиіс.
   
2. 
   Натюрморттың габариттік формасына байланысты формат бетіне горизонталь не вертикаль бойына суреттік үлкен формаларын дұрыс орналастырып түзу көмекші сызықтар арқылы конструктивті орналастыру.
   
3. 
   Орналастыруда А4 форматта эскиз ретінде бастаған дұрыс.
   
4. 
   Эскиз арқылы үлкен форматқа пропорциясын сақтай отырып суретін орындау керек.
   
5. 
   Үлкен форматқа конструктивті тұрғыда салған өойылымның кеңістік перспективасы және сызықтық перспективаны ескерген дұрыс. Бұйымдардың өзара көлемдік пропорциясын және түрлі овалдардң перспективасын көрсету, заттардың бергі немесе ары тұрған не төмен, биік орналасқандығы сызықтар арқылы табу.
   
6. 
   Майлы бояу жұмысын орындағанда қойылымның жалпы түс бояуларының айырмашылықтарын бір-бірімен салыстыру арқылы табу керек. Жекеленген бір бұйым тым контраст болып бөлініп шығып кетпеуі тиіс. Түс реңі бір колоритте бірімен - бірі байланыста болып сәйкес келеді.қойылымның жарық – көлеңкесінде сол тұрғыда байланыста болады.
   

№2 тақырып. Ашық фонда қара заттардан натюрморт (майлы бояу).

Тапсырманы орындауға қажетті материалдар:

• 
  картон, кенеп;
  
• 
  майлы бояулар;
  
• 
  қарындаш немесе көмір;
  
• 
  қылқалам.
  

1. 
   Қойылымның көз деңгейінен төменірек орналасуы тиіс және сурет салушыдан 2-3 метрдей арақашықтықта бойы тиіс. Жарық көлеңкелері анық көрініс беріп заттардың көлемдік формасы нақты көрініс беруі тиіс.
   
2. 
   Натюрморттың габариттік формасына байланысты формат бетіне горизонталь не вертикаль бойына суреттік үлкен формаларын дұрыс орналастырып түзу көмекші сызықтар арқылы конструктивті орналастыру.
   
3. 
   Орналастыруда А4 форматта эскиз ретінде бастаған дұрыс.
   
4. 
   Эскиз арқылы үлкен форматқа пропорциясын сақтай отырып суретін орындау керек.
   
5. 
   Үлкен форматқа конструктивті тұрғыда салған өойылымның кеңістік перспективасы және сызықтық перспективаны ескерген дұрыс. Бұйымдардың өзара көлемдік пропорциясын және түрлі овалдардң перспективасын көрсету, заттардың бергі немесе ары тұрған не төмен, биік орналасқандығы сызықтар арқылы табу.
   
6. 
   Майлы бояу жұмысын орындағанда қойылымның жалпы түс бояуларының айырмашылықтарын бір-бірімен салыстыру арқылы табу керек. Жекеленген бір бұйым тым контраст болып бөлініп шығып кетпеуі тиіс. Түс реңі бір колоритте бірімен - бірі байланыста болып сәйкес келеді.қойылымның жарық – көлеңкесінде сол тұрғыда байланыста болады.
   

№3 тақырып. Натюрморт этюді жылы жарық қатынасында (майлы бояу).

Тапсырманы орындауға қажетті материалдар:

• 
  картон, кенеп;
  
• 
  майлы бояулар;
  
• 
  қарындаш немесе көмір;
  
• 
  қылқалам.
  

1. 
   Қойылымның көз деңгейінен төменірек орналасуы тиіс және сурет салушыдан 2-3 метрдей арақашықтықта бойы тиіс. Жарық көлеңкелері анық көрініс беріп заттардың көлемдік формасы нақты көрініс беруі тиіс.
   
2. 
   Натюрморттың габариттік формасына байланысты формат бетіне горизонталь не вертикаль бойына суреттік үлкен формаларын дұрыс орналастырып түзу көмекші сызықтар арқылы конструктивті орналастыру.
   
3. 
   Орналастыруда А4 форматта эскиз ретінде бастаған дұрыс.
   
4. 
   Эскиз арқылы үлкен форматқа пропорциясын сақтай отырып суретін орындау керек.
   
5. 
   Үлкен форматқа конструктивті тұрғыда салған өойылымның кеңістік перспективасы және сызықтық перспективаны ескерген дұрыс. Бұйымдардың өзара көлемдік пропорциясын және түрлі овалдардң перспективасын көрсету, заттардың бергі немесе ары тұрған не төмен, биік орналасқандығы сызықтар арқылы табу.
   
6. 
   Майлы бояу жұмысын орындағанда қойылымның жалпы түс бояуларының айырмашылықтарын бір-бірімен салыстыру арқылы табу керек. Жекеленген бір бұйым тым контраст болып бөлініп шығып кетпеуі тиіс. Түс реңі бір колоритте бірімен - бірі байланыста болып сәйкес келеді.қойылымның жарық – көлеңкесінде сол тұрғыда байланыста болады.
   

№4 тақырып. Натюрморт этюді суық түстер жарық қатынасында (майлы бояу).

Тапсырманы орындауға қажетті материалдар:

• 
  картон, кенеп;
  
• 
  майлы бояулар;
  
• 
  қарындаш немесе көмір;
  
• 
  қылқалам.
  

1. 
   Қойылымның көз деңгейінен төменірек орналасуы тиіс және сурет салушыдан 2-3 метрдей арақашықтықта бойы тиіс. Жарық көлеңкелері анық көрініс беріп заттардың көлемдік формасы нақты көрініс беруі тиіс.
   
2. 
   Натюрморттың габариттік формасына байланысты формат бетіне горизонталь не вертикаль бойына суреттік үлкен формаларын дұрыс орналастырып түзу көмекші сызықтар арқылы конструктивті орналастыру.
   
3. 
   Орналастыруда А4 форматта эскиз ретінде бастаған дұрыс.
   
4. 
   Эскиз арқылы үлкен форматқа пропорциясын сақтай отырып суретін орындау керек.
   
5. 
   Үлкен форматқа конструктивті тұрғыда салған өойылымның кеңістік перспективасы және сызықтық перспективаны ескерген дұрыс. Бұйымдардың өзара көлемдік пропорциясын және түрлі овалдардң перспективасын көрсету, заттардың бергі немесе ары тұрған не төмен, биік орналасқандығы сызықтар арқылы табу.
   
6. 
   Майлы бояу жұмысын орындағанда қойылымның жалпы түс бояуларының айырмашылықтарын бір-бірімен салыстыру арқылы табу керек. Жекеленген бір бұйым тым контраст болып бөлініп шығып кетпеуі тиіс. Түс реңі бір колоритте бірімен - бірі байланыста болып сәйкес келеді.қойылымның жарық – көлеңкесінде сол тұрғыда байланыста болады.
   

№5 тақырып. Адам басының этюді (гуашь, майлы бояу).

Майлы бояу живописінің үлгісінде корпусты живопистің ерекшеліктерін меңгеру.

Тапсырманы орындауға қажетті материалдар:

• 
  кенеп, желімделген картон;
  
• 
  гуашь, майлы бояулар;
  
• 
  көмір, графит, қарындаш;
  
• 
  қатты қылқалам;
  
• 
  мастихин.
  

1. 
   Натураны түсініп тану.
   
2. 
   Формат бетіне композициялық суретін орындау. Сурет композициясы көлемі натурашы басынан кіші болуы тиіс және бастың жанынан /профиль/ қарағанда желке жағынан формат шетінен орын аз өалып, ал бет жағынан орын көбірек қалтырылады.
   
3. 
   Бастың конструктивтік және анатомиялық суретін кенеп бетіне ұқсатып салу. Басты иық және қол кеуде формаларымен байланыстыру. Бастың орта сызығын жүргізіп детальдарын орналастыру. Сызық арқылы бастық төмен не шалқайған түрін көрсетеді. Қас, көз, мұрын, ерін формаларын көмекші сызықтар арқылы белгілеп орныны табу. Бас детальдарын нақтылап салмай, тек орналасқан кескінісін салу керек.
   
4. 
   Түс және жарық байланыстарын анықтау. Этюд көлеңкеден басталады, бастың жарық бөлігінің фонға қатынасын анықтау. Жарық жерлердегі жылы немесе суық түстердің көлеңкеге қатынасын анықтау көлеңке мен жарықтың түске әсерін анықтау. Үлкен формадағы жұмысты біртіндеп орныдау қажет. Көздің бөлшектерін анықтап жұмыстың ақырғы сатыларында өте анық көрінетін формаларды жіңішке қылқаламдар арқылы жөндеу.
   

4.1 Негізгі әдебиеттер

1. 
   «Сборник» № 45 живопись» Алматы 1994г. Республиканский издательский кабинет. Программы для университетов и педагогических институтов (Проект). Составители Н.А. Стариченко, А.Ж.Накисбеков
   
2. 
   Алехин А.Д. О языке изобразительного искусства: «Знание» Серия Искусство,1973
   
3. 
   Алпатов А.Д.Композиция в живописи. Исторический очерк. М.: Искусство, 1940
   
4. 
   Арнхейм Р. Искусство и визуальное восприятие. М.: Наука. 197
   
5. 
   Беда Г.В.Основы изобразительной грамоты: Рисунок, живопись, композиция. 2-е изд. М.: Просвещение, 1981
   
6. 
   Беда Г.В. Живопись и ее изобразительные средства. М.: Просвещение, 1977
   

4.2 Қосымша әдебиеттер

1. 
   Волков Н.Н. Композиция в живописи. М.: Искусcтво, 1977
   
2. 
   Волков Н.Н. Восприятие картины. 2-е изд., доп. М.: Просвещение, 1976
   
3. 
   Выготский В.С. Психология искусства. 2-е изд., доп. М.: Искусство, 1968
   
4. 
   Зайцев А.С. Наука о цвете и живопись. М.: Искусство, 1986
   
5. 
   Кардовский Д.Н. Об искусстве: Воспоминания, статьи, письма. М.: Академия художеств СССР, 1960
   
6. 
   Кибрик Е.А. Об искусстве и художниках. М.: АХ СССР, 1961
   
7. 
   Костин В.И., Юматов В.А. Язык изобразительного искусства. М.: Знание, 1978
   
8. 
   Мейлах Б.С. Взаимодействие искусств и задачи художественного творчества //Вопросы литературы. 1964, №3
   
9. 
   Непомнящий В.М. Смирнов Г.Б. Практическое применение перспективы в станковой картине: М. Просвещение, 1978