Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Сәулет және дизайн кафедрасы
Инженерлік сызба пәнін оқуға арналған әдістемелік нұсқаулық
Павлодар
ПӘННІҢ МАҚСАТТАРЫМЕН МІНДЕТТЕРІ
Пәннің мақсаты – студенттерді сызбаны жаңа талапқа сай әртүрлі техникалық сызбаны орындауды үйрету. Осы білімнің барлығы студенттің келесі курстарда оқу жоспарын толық меңгеруге және болашақ инженердің жұмысында керек болады. Бұл мақсаттар курстың негізгі мазмұнын анықтайды және мамандығы бойынша сызбаны орындауға толық мүмкіндік береді
Пәннің міндеттері: құрама сызбаларды оқи білу, қолмен орындап үйрену, бұйымдардың геометриялық формалары жайлы және бөлшектердің өзара орналасу жай туралы оқи білу, өндірістік қондырғының басқару сұлбасын орындай білу керек.
Пәнді игеруде студенттер білуге тиісті:
-
бір жүйедегі конструкторлық құжатқа (БКҚЖ) кіретін сызба стандарты;
-
сызба орындау техникасы;
-
заттың көрінісін салу тәсілі және оларды сызба құрастыруға;
Пәнді игеруде студенттер істей білуге тиісті:
- сызбаны өлшем құралдарымен және оқу құралдарымен қолдана білу;
-
қарапайым дененің геометриялық түрін анықтап олардың көрінісін сала білу;
-
сызбаны оқу оның құрам бөлшектерін БКҚЖ-не сай стандартта орындау;
2 Переквезиттер:
- Геометрия
- Планиметрия;
- Стереометрия;
-
Пәннің тақырыптық жоспары
|
|
Нысан
ПМУ ҰС.Н. 7.18.2/07
|
3 ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
ПӘННІҢ ТЕМАТИКАЛЫҚ ЖОСПАРЫ
|
Тақы-
рып
№
|
Тақырып аттары
|
Сағат саны
|
Дәріс
|
Тәж.
|
Зерт.
|
СӨЖ
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
1
|
Сызбаның дамуы туралы қысқаша түсінік.Стандарт туралы жалпы түсінік.
|
|
1
|
|
2
|
2
|
Сызба кұрал-жабдықтармен жұмыс icтey, сызбаны безендіру: форматтар, масштаб, сызба сызықтары, сызба шрифтері, негізгі жазу, өлшем қою.
|
|
2
|
|
3
|
3
|
Сызба шрифттер ГОСТ 2. 304-81.
Өлшем қою. СТСЭВ 2180-80.
|
|
1
|
|
2
|
4
|
Геометриялық тұрғызулар.
|
|
2
|
|
3
|
5
|
Түйіндесу және циркульдік қисық сызықтар.
|
|
2
|
|
5
|
6
|
Лекалды қисықтар, овалдар.
|
|
2
|
|
5
|
7
|
Стандарт аксонометриялық проекциялар. Жазық фигуралардың аксонометриясы. Геометриялық денелердің аксонометриясы. Геометриялық аксонометриясын тұрғыза білуді дағдыға айналдыру.
|
|
5
|
|
10
|
Барлығы:
|
|
15
|
|
30
|
3.1 Тәжірибелік КУРСТЫҢ МАЗМҰНЫ
1 тақырып. Кіріспе
Графикалық кескіндердің тарихы. Сызуда қолданылатын стандарттар және олармен жұмыс icтey тәртібі. Сызуды безендіру: Формат, негізгі жазу, сызықтың, түрлері, шрифт.
2 тақырып. Сызба кұрал-жабдықтармен жұмыс icтey, сызбаны безендіру: форматтар, масштаб, сызба сызықтары, сызба шрифтері, негізгі жазу, өлшем қою.
3 тақырып. Сызба шрифттер ГОСТ 2. 304-81.Өлшем қою. СТСЭВ 2180-80. Сызба шрифтері, әріптер мен цифралардың жазылуы, өлшемдерінің қойылу жолдары. Өлшем қоюдағы үлгі қалыптары.
4тақырып. Геометриялық тұрғызулар. Сызба құралдарымен жұмыс icтey жолдары.
5тақырып. Түйіндесу және циркульдік қисық сызықтар. Heгiзгi түйіндесулерді сала , сызба құралдарымен геометриялық салулардың негізгі ережелері. Техникалық бұйымдар сызба түйіндесулері.
6 тақырып. Лекалды қисықтар, овалдар. Әр түрлі лекалды кисыктардың түрлері. Лекалды қисықтардың практикалық түрде орындай білу.
7тақырып. Стандарт аксонометриялық проекциялар. Жазық фигуралардың аксонометриясы. Геометриялық денелердің аксонометриясы. Геометриялық аксонометриясын тұрғыза білуді дағдыға айналдыру. Стандарт аксонометриялар туралы теория. Аксонометриялық проекцияларды тұрғызудың тәсілдері. Геометриялық денелердің аксонометриясын тұрғызу әдістері.
3.2 студенттің Өздік жұмысының мазмұны
№
|
CӨЖ түрі
|
Есеп беру
түрі
|
Бақылау түрі
|
Сағат саны
|
1
|
Тәжірибелік жұмыстарына
дайындық
|
Жұмыс
дәптері
|
Сабақта қатысуы
|
15 (1*15)
|
2
|
Тәжірибелік жұмыстарды
қорғау
|
Графикалық
жұмыстар
|
Графикалық жұмыстарды қорғау
|
15
|
3
|
Аудиториялық сабаққа мазмұнына кірмеген мәліметтерді дайындау
|
Реферат
|
Сұрақтарға жауап беру
|
10
|
4
|
Бақылау шараларға
дайындалу
|
|
МБ1, МБ2
|
5
|
Барлығы
|
45
|
Студенттің өздік жұмысының тақырыптары
Тақырып 1. Графикалық кескіндердің тарихы.
Ұсынылатын әдебиет: 1, 21-25 бет; 3, 34-35 бет; 4, 6- 30 бет; 6, 225-230 бет.
Тақырып 2. Сызба құралдарымен жұмыс icтey жолдары.
Ұсынылатын әдебиет: 1, 52-62 бет; 3, 67-80 бет; 4, 56-64 бет;
Тақырып 3. Стандарт аксонометриялар туралы теория.
Ұсынылатын әдебиет: 1, 73-86 бет; 3, 90-100 бет; 4, 67-74 бет; 6, 245-258 бет.
Бақылау жұмыстардың тізімі:
«Сызба жұмыстарды ресімдеу», «Кескіндер: түрлері, тіліктері, қиылысулары»,«Өлшемдерді белгілеу», «Бұранда және бұрандалық жалғаулықтар», «Бөлшектеу»
Бақылау сұрақтар:
№
|
Сұрақтар
|
Жауаптар
|
|
1
|
Бейнеленген бұйымның үлкендігін анықтаудағы басты негізі не болып табылады?
|
1. масштаб
2. өлшемдік сызықтар
3. өлшемдік сандар
|
|
2
|
Өлшемдердің көлемдігіне әсер ететін факторларды атаңыз
|
1. сызбаның форматы
2. сызбаның масштабы
3. бұйымның құрылымы
4. бұйымның өндіру технологиясы
|
|
3
|
Қаңдай өлшемдер «жұмыс» өлшемдеріне жатады?
|
1.бұйымның сызбасын сызатын өлшемдер
2. бұйымдар дайындалатын өлшемдер
|
|
4
|
Сызбадағы сызықты өлшемдерді қаңдай бірліктерде белгілейді?
|
1. см
2. км
3. мм
|
|
5
|
Сызбадағы бөлшектің өлшемдерінің мөлшері, өлшем белгілеудің әдісіне тәуелді ма?
|
1.Иә
2. жоқ
|
|
6
|
Кесіндінің өлшемін белгілеуде өлшемді сызықты қалай өткізеді?
|
1. берілген кесіндіге сәйкес келетін
2. кесіндіге паралелль
3. бұрыш астынан кесіндіге қарай
|
|
7
|
Өлшемді сызық пен контур сызығының минималды ара қашықтығын көрсетіңіз
|
1) 7мм
2) 15 мм
3) 10мм
|
|
8
|
Шығыс сызықтар бағдарлардың ұшынан қаншалықты щыға алады?
|
1)10...15мм
2)1..5мм
3)5...10мм
|
|
9
|
Өлшемді сызықтардың қиылысуын болдырмау міндет пе?
|
1. иә
2. жоқ
3. қалауына қарай
|
|
10
|
Өлшемді сызықтың өлшемді саны қаңдай орын алуы тиіс?
|
1. өлшемді сызықтың үзілуінде
2. өлшемді сызықтың үстінде
3. өлшемді сызықтың астында
|
|
11
|
Өлшемді сызықтарды қалай өткізу тиімдірек?
|
1. кескіннің контурының ішкі жағында
2. кескін контурынан тыс жерде
|
|
12
|
Анықтамалық өлшемдер деп қаңдай өлшемдерді атайды?
|
1. бөлшек жасап шығарудағы қажет өлшемдер;
2. бөлшек жасап шығарудағы қажеті жоқ өлшемдер
|
|
13
|
Бөлшектің сызбасында өлшемдердің мөлшер- саны қаншалықты болуы тиіс?
|
1. Минималды дегенмен бөлшекті жасап шығаруға және тексеруге жеткілікті;
2. максималды, сызбадағы барлық кескіндерде әр элементтің өлшемдерін қамти алатын
|
|
14
|
Үзінді бөлшекті бейнелеген кезде өлшемді сызықты өткізу барысында оны үзе ме?
|
1.иә
2. жоқ
|
|
15
|
Өлшемді сызықтың бағдарының үлкендігі неге байланысты?
|
1. өлшемді сызықтың ұзындығынан
2. кескіннің көрінетін контурының сызығының қалыңдығынан
3. кескіннің масштабынан
4. форматтың өлшемінен
|
|
16
|
Қандай жағдайларда өлшемді сызықтарда бағдарларды кертілген таңбалармен немесе нүктелермен алмастырады?
|
1. сызбадағы өлшемдердің мөлшері көп болған жағдайда;
2. стандартты өлшемдерді шығарған кезде;
3. бағдарламаларға орын жетпеген кезде;
|
|
17
|
Сызықты өлшемдерде қарапайым дробтарды өлшемді сандар ретінде пайдалануға бола ма?
|
1. иә
2. жоқ
|
|
18
|
Сызбаның қандай да бір сызықтарымен өлшемді санды қиюға не бөлуге бола ма?
|
1. иә
2. жоқ
|
|
19
|
Келтірілген мысалда а* және с* өлшемдерін өткізу керек пе?
|
1. иә
2. жоқ
|
|
20
|
Бейнеленген бөлшекте S белгісі нені білдіреді?
|
1. бұранданың баршылығын
2. бөлшектің қалындығын
3. төсемнің үстінгі жағын білдіреді
|
|
21
|
Сызбадағы жазбада саңылаулардың мөлшері дұрыс көрсетілген бе?
|
1. иә
2. жоқ
|
|
22
|
Бөлшектің сызбасындағы жазу нені білдіреді?
|
1. ерең ұяның екі нұсқасын
2. ? наличие раззенковки
|
|
23
|
Сызбадағы бөлшектің саңылауларындағы бейнеленген белгілер нені білдіреді?
|
1. керең және өтпе саңылаулардың белгіленуін
2. өлшемі бойынша жақын бірнеше саңылаулар тобынын барын;
|
|
24
|
Қаңдай база құрылма деп аталады?
|
1. өңдегенде бөлшектің жайын анықтайтын үстіңгі жақтың, сызықтың немесе нүктелердің тіркесуі.
2. механизмдегі бөлшектің жайын анықтайтын үстіңгі жақтың, сызықтың немесе нүктелердің тіркесуі
|
|
25
|
Өлшемді белгілеудегі тізбекті әдіс қолданылған сызбаны көрсетіңіз
|
1. 2. 3.
|
|
26
|
Сызбада өлшем белгілеудің қаңдай тәсілі қолданылған?
|
1. ортақ базадан
2. тізбекті тәсіл
3. үйлестіруші тәсіл
|
|
27
|
Бөлшектің саңылауының центрі қай сызбада дұрыс көрсетілген?
|
1. 2.
|
|
28
|
Өлшемді сандардың алдында орналасқан белгісі нені білдіреді?
|
1. шеңбер негізінде
2.тізбекті тәсіл
3.тіктөртбұрыш негізінде
|
|
29
|
Өлшемдерді белгілеу қай жағдайда рұқсат етілмейді?
|
1. сызбаның көрінбейтін контурында
|
|
30
|
Өлшемді сандардың алдында тұрған белгі нені білдіреді?
|
1. көлбеуді
2. конустықты
|
|
|
|
|
|
ӘДЕБИЕТТІҢ ТІЗІМІ
Әдебиеттер:
1. Учебник Черчение авт. Борисов. М, Просвещение, 1987 г.
2. Машиностроительное черчение авт. Боголюбов, Воинов. М, 1981 г.
3. Справочное руководство по черчению. Авт. Родик, Хаскин. Москва 1981 г.
4. ЕСКД. Общие правила выполнения чертежей 1984 г.
5. Справочник конструктора машиностроителя. Том 1, авт. Жнурьев. Москва, 1981 г.
Задачник по строительному черчению. Авт. Боголюбов.
6. Машиностроительное черчение в вопросах и ответах. Авт. Суворов и Суворова. Москва, 1986 г.
7. Взаимозаменяемость; стандартизация и технические измерения. Авт. Якушев. Москва, 1975 г.
8. Основы машиностроения в черчении. Авт. Кузменко, Ройтман. Москва, 1977 г.
9. Боголюбов С.К. 1. /Задачник по черчению. Машиностроение. Москва, 1987 г. 2. / Задачник ко детализированию. Альбом чертежей. Москва, 1973 г.
10. Есмуханов Ж.М. Сызу. Алматы, 2002 ж.
11.Есмуханов Ж.М. Сызу геометрия. Алматы, 2000 ж.
Достарыңызбен бөлісу: |