ПӘннің ОҚУ Әдістемелік кешені (ПОӘК)

Хаттама «______»____________20 жыл, №

ОӘК төрайымы_____________Г. Искакова

4. БІРІНШІ РЕТ ЕҢГІЗІЛГЕН

Мазмұны
1 Колдану саласы

2 Нормативті сілтемелер

3 Жалпы ережелер

4 Оқу пәнінің мазмұны (модульдер)

5 Магистранттардың өздік жұмыстары тақырыптарының тізімі

6 Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің қартасы

7 Әдебиеттер


1.ҚОЛДАНЫЛУ САЛАСЫ
«Аңдар мен құстар биологиясы» пәнінің оқытушыларға арналған оқу жұмыс бағдарламасы 5В080300 – « Аңшылықтану және аң шаруашылығы» мамандықтарының студенттеріне арналған оқу-әдістемелік кешеннің құрамына кіреді. Ол студенттерді курстың мазмұнымен, актуальдылығымен, курс саясатымен, студенттер оқу процесінде игеретін тәжірибелер мен машықтардың тақырыптарымен таныстырады.
2. НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

“Аңдар мен құстар биологиясы” ПОӘК келесі құжаттардың ұсынымдарымен және талаптарына сәйкес берілген пән бойынша оқу барысын ұйымдастыру тәртібін белгілейді және жасайды:

-5В080300 – « Аңшылықтану және аң шаруашылығы» мамандықтарының элективті пәндердін каталогы;

- «Аңдар мен құстар биологиясы» пәннің оқу бағдарламасы;

-Шәкәрім атындағы Семей мемлекетік университетінің ПОӘК стандарты УСТ 042-СГУ-4-2013;

-документациялық кұжаттар 042-1.01-2013 Құжаттандыру процедурасы «Пәннің оқу- әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны»

3. 
   ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
   

3.1.Пәннің қысқаша мазмұны:

Аңдар мен құстар биологиясы – орман мақұлықтарын (фауна-белгілі территорияда мекендейтін, қандай болса да бір жіктеу тобына жататын жануарлар) теориялық дәлелдеу, оны қорғау, тиімді қолдану және өсіру практикалық іс-шараларын әзірлеу туралы ғылым. Ол орман құстарын қарап, орман сүтқоректілерін, олардың орман шаруашылығындағы маңызын, әрі ауланатын жануарларды және аң аулау шаруашылығын жүргізу тәсілдерін зерттейді.

Пән биологиялық білім жүйесінде басқа пәндермен (омыртқалы және омыртқасыздар зоологиясы, цитология және гистология, биохимия, адам және жануарлар физиологиясы, микробиология және вирусология, басқалар) бірге маңызды орын алып, биология ілімі мен практикасын құратын негіз болады да, көптеген орман шаруашылығы ісі профильдік пәндерімен: ботаника, дендрология (ағаш текті өсімдіктерді тексеретін), орман шаруашылығы, орман пирологиясы, орман өсіруді жоспарлау, орман таксациясымен (ағаш егу көлемін анықтау) тығыз байланысты.

3.2. Пәнді оқытудың мақсаты:

Орман шаруашылығы туралы түсінікті айқындап, орман аңдары мен құстарының түрлі түрлерін табиғат ортасында анықтау дағдысына ие ету және меңгерген білімін ауланатын жануарларды тиімді пайдаланудың биологиялық негізін әзірлеу.

3.3. Пәнді оқытудың негізгі міндеті: орман омыртқалылары биологиясының теориялық негізін; олардың орманда, орман қоры аумағында мекендейтін, келген және онымен бірге аңдармен құстар түрлері құрамын; орман ортасында жануарлар мен құрамдас бөлігінің өзара әсерін; орман қорында шаруашылықты жобалағанда кездесетін шығынды бағалау әдісін; аңшылық шаруашылығын және дәстүрлі табиғатты пайдаланудың орман заңдар жиынтығы негізін; жабайы аңдармен орманда кездескендегі қауіпсіздік мінез-құлық негізін зерделеу; орман ортасын мекендейтін омыртқалылардың басты түрлерін айқындау үшін практикалық әдетін (дағды); аңдар мен құстар мекендейтін орындарын бағалау әдетін; аң ауланатын жер бөліктерін түгендеу және ретке келтіру, жабайы хайуандар санын реттеу үшін орман шаруашылығында іс-шараларды жобалау әдетін меңгеріп алу. Қазіргі биологияның міндеттері өте ауқымды және маңызды.

3.4. Оқып-білудің нәтижелері

Пәнді оқып-білудің нәтижесінде білім алушы міндетті:

-білуге: орман омыртқалыларының биологиясының теориялық негіздерін, олардың түрлік құрамын, оның ішінде орманда тіршілік ететін аңдар мен құстардың биологиясын;

-игеруге: орман қорының территориясында кәіпорындардың салудың аңшылық шаруашылығына тигізер залалын бағалау әдістерін;

-меңгеруге: орманның құрамдастары мен жануарлары арасындағы өзара байланысты меңгеру;

-істей алуға: жабайы жануарлардың сан мөлшерінің реттелуі үшін орман шаруашылығында шаралар жоспарлай алады;

-түсінуге: аңшылық шаруашлығын және дәстүрлі табиғатты қорғауды жүргізу үшін орманның заңдар негіздерін түсіну;

-иемденуге: орманда тіршілік етуші басты омыртқалыларды тануға дағдылануға;

3.5.Курстың пререквизиттері:

3.5.1 Аң шаруашылығы

3.6 Курстың постреквизиттері:

3.6.1 Аңдар мен құстар анатомиясы және физиологиясы

3.7.Оқу жоспарының көшірмесі

2 кесте

Тақырыптар атауы	Сағат саны
1	2
Дәрістер
1 Модуль Орнитология.
1 Блок Кіріспе.
Кіріспе	1
Блок 2 Орман орнитологиясы.
Орман орнитологиясы	1
Құстардың физиологиялық және экологиялық ерекшеліктері	1
Құстардың экологиялық топтары	1
Құстардың тіршілік циклдері	1
Құстардың практикалық маңызы және оларды қорғау	1
Құстар класының жүйелеуіне (систематика) шолу	1
2 Модуль Териология
1 Блок Орман териологиясы
Орман тіршілігіндегі сүтқоректілердің практикалық маңызы	1
Сүтқоректілерге экологиялық шолу және тіршілік циклдері	1
Орман териологиясы	1
Орман сүтқоректілерін жүйелеу-систематикалық шолуы	1
3 Модуль Аңшылықтану
1 Блок Аңшылықтану және аң аулау техникасы
Аңшылықтану	1
Биотехниялық іс-шаралар, олардың биологиялық негізі	1
Ауланатын жануарларды аулау тәсілдері және құрал-саймандары. Аң аулаудағы қауіпсіздік техникасы. Аң аулау шаруашылығының экономикалық тиімділігі	1
Құстар мен аңдардың құқықтық қорғауы	1
Тәжірибелік сабақтар
1 Модуль Орман орнитологиясы
1 Блок Құстардың физиологиялық және морфологиялық ерекшеліктері
Құстардың ішкі және сыртқы құрылысын сипаттау, суретін салу	2
2 Блок Құстар класына систематикалық шолу
Құстар отрядтарын систематикалық белгілері бойынша анықтау	2
Тауық тәрізділердің систематикасын және түрлерін анықтау	2
Қаз тәрізділердің систематикасын және түрлерін анықтау	2
2 Модуль Аңдар мен өқұстардың систематикалық, морфологиялық және физиологиялық ерекшеліктері
1 Блок Құстар мен жапалқатрдың физиологиялық және морфологиялық ерекшеліктері
Күндізгі жыртқыштар мен жапалақтардың систематикасын және түрлерін анықтау	2
2 Блок Аңдардың құрылысының морфологиялық ерекшеліктері
Аңдардың ішкі, сыртқы құрылысын сипаттау	2
3 Блок Сүтқоректілердің систематикасына шолу
Сүтқоректілер отрядтарын систематикалық белгілері бойынша анықтау	2
3 Модуль Орман териологиясы
1 Блок Жәндік қоректілер мен жыртқыштардың систематикасы және түрлері
Жәндік қоректілердің систематикасын және түрлерін анықтау	2
Жыртқыш аңдар систематикасын және түрлерін анықтау	2
2 Блок Кеміргіштердің систематикасы және түрлері
Кеміргіштер систематикасын және түрлерін анықтау	2
Қоян тәрізділер систематикасын және түрлерін анықтау	2
3 Блок Жұп және тақ тұяқты аңдардың систематикасы және түрлері
Жұп және тақ тұяқты аңдардың систематикасын және түрлерін анықтау	2
4 Модуль Аң шаруашылығы
1 Блок
Ауланатын құстар мен аңдарды есептеу тәсілдерін сипаттау	2
Аңшылық алқаптар типтерін сипаттау	2
Аулау құрал-жабдықтары мен аңшы мылтықтарын сиипаттау	2

5.БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ӨЗ БЕТІМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ

5.1. Құстардың ұялары, оларды жіктеу және негізгі параметрлері

5.2. Құстарға арналған жасанды ұялар

5.3 Зиянды сүтқоректілермен күресу тәсілдері мен құрал-жабдықтары.

5.4. Ауланатын құстар мен аңдарды есептеу тәсілдері. Жануарлар іздері.

5.5. Аңшылық түрлері

5.6. Аңдар мен құстардың тұлыптарын дайындау және олардың ұшаларын толтыру

5.7. Ауланатын-кәсіпшілік жануарлардың бір түрін немесе туыс түрлер топтарын тиімді пайдаланудың биологиялық негіздері.

5.8. Ауланатын-кәсіпшілік, сирек кездесетін жануарлардың бір түрі немесе туыс түрлер топтарының систематикасы мен биологиясы.

5.9. Мекендеу ортасына нақты түрдің бейімделуі

5.10. Нақты аң аулау шаруашылы ғының, ауданның, облыстың ауланатын-кәсіпшілік жануарлар ресурстары және оларды пайдалану болашағы

5.11 Сирек кездесетін, жоғалып бара жатқан жануарларды қорғаудың және өсірудің биологиялық негіздері

5.12. Орманды, далалы ортада тіршілік етуге бейімделген жануарлар түрлерінің салыстырмалы сипаттамасы

5.13. Таулы, сулы ортада тіршілік етуге бейімделген жануарлар түрлерінің салыстырмалы сипаттамасы

5.14. Ауланатын-кәсіпшілік жануарлар таралу аймағы мен санының тарихи өзгерісі

5.15. Ауланатын-кәсіпшілік жануарлардың маусымдық және тәуліктік қоректенуінің ерекшеліктері

3 кесте

8.1.Негізгі әдебиеттер

8.1.1Беркінбай О.Б., Шабдарбаева Г.С., Хусаинов Д.М., Акаев М.Т.Қазақстан биоресурстары: жануарлар әлемі. Алматы. 2013

8.1.2 Дәуітбаева К.Э., Есжанов Б.Е., Сапарғалиева Н.С., Нұртазин С.Т. Жануарлар алуан түрлілігі. Алматы. 2011

8.1.3 Есжанов Б.Е, Мұсабеков Қ.С. Териология. Алматы. 2011

8.1.4 Жумалиев М. К. Жануар әлемінің биоалуантүрі. Алма – Ата 2007

8.1.5 Позвоночные животные Казахстана: справочник для вузов и школ/А.Ф.Ковшар, В.А.Ковшарь, Ю.А.Грачев и др.2013

6. 
   Тусупбекова Г.Т. Основы естествознания. Ч.2. Зоология: учебник.Алматы.2013
   

8.1.8. Харченко Н.А., Лихацкий Ю.П., Харченко Н.Н. Биология зверей и птиц. М., 2003.

8.1.9. Мартынов Е.Н. Биология лесных позвоночных. Санкт-Петербург, 2004.

8.1.10. Балакирев, Н.А. Звероводство.-М.,2006

8.2. Қосымша әдебиеттер:

8.2.1 Журнал «Охота и охотничье хозяйство». М., 2014

8.2.2 Журнал «Сельскохозяйственная биология». М., 2013

8.2.3Чекалова Т.М., Федорова О.И., Балакирев Н.А. Практикум по звероводству М., «Колос» 2010

8.2.4 Константинов В.М. Зоология позвоночных. М.,2007

8.2.5 Заповедники и национальные парки Казахстана. Алматы. 2006