Пәннің оқу-әдістемелік кешені «Құтқару жұмыстарының тактикасы және төтенше жағдай салдарын жою» пәнінен 050731 «Тіршілік әрекетінің

Семей

Бакирова Л.С. _________________ «28» 08. 2012 жыл.

Хаттама № 1 «03» 09. 2012 жыл.

Хаттама № 1 «03» 09. 2012 жыл.

Хаттама № 1 «13» 09. 2012 жыл.

оқу жұмысы бойынша проректор _________ профессор Рскелдиев Б.А.

1. 
   Қолдану саласы …............................................................................................. 4
   
2. 
   Нормативтік сілтемелер ................................................................................... 4
   
3. 
   Жалпы ережелер ............................................................................................... 4
   
4. 
   Оқытушының жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны ................................ 6
   
5. 
   Студенттердің өзіндік жұмыстарының тақырыптары .................................. 8
   
6. 
   Пәннің оқу-әдістемелік картасы ..................................................................... 9
   
7. 
   Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз ету картасы .......................... 13
   
8. 
   Әдебиеттер ...................................................................................................... 14
   

- 050731 «Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» мамандығы бойынша жалпы білім берудің Мемлекеттік стандарты ГОСО РК3.08.357-2006. 23.12.2005 жылы № 779 ҚР ғылым және білім Министрлігінің бұйрығымен бекітілген.

• 
  СГУ 042-РГКП-СГУ-8-2007 Университет стандарты «Пәннің оқу-әдістемелік кешенін әзірлеу және ресімдеудің жалпы талаптары»
  
• 
  ДП 042-08.10.12-2007 Құжат «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы мен мазмұны»
  

«Құтқару жұмыстарының тактикасы және төтенше жағдай салдарын жою» пәні табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою үшін құрылған апаттық құтқару қызметі мен құрамаларының ұйымдастырылуы мен қызметі кезінде қоғамдық қатынастарды, мемлекеттік төтенше жағдай қызметінің ұйымдастырушылық негіздерін, олардың ТЖ салдарын жоюдағы мүмкіндіктерін, төтенше жағдай уақытында апаттық-құтқару отрядтарын құру, оларды дайындау, жұмысқа пайдалану ретін және олардың жұмыстарын басқаруды қарастырады. ТЖ зардабын жоюда құтқарушылардың негізгі міндеті – зардап шегушілерді жедел іздеу және оларға дер кезінде көмек көрсету.

ТЖ құтқару жұмыстарының тактикасы және төтенше жағдай салдарын жоюды сәтті өткізудің ең маңызды элементі басқару – ІҚЖ ұйымдастыру, үйлестіру, жетекшілік ету мен өткізу бойынша іс – шаралардың жиынтығы болып табылады.

Оқу құралында құтқарушыларды кәсіптік дайындау бойынша материалдар, төтенше жағдайда іздеу – құтқару жұмыстарын енгізу және ұйымдастыру, зардап шеккендерге көмек көрсету және іздеу – құтқару жұмыстары кезінде қауіпсіздік шаралары қарастырылған.

«Құтқару жұмыстары тактикасы және төтенше жағдай салдарын жою» пәні жедел – құтқару отрядының кәсіби құтқарушылар жеке құрамын дайындауда, АҚ әскери бөлімдерінде және ҚР ТЖМ мамандандырылған өрт сөндіру бөлімдерінде, АҚ аумақтық және нысандық құрамаларында, ТЖ және АҚ құрама қызметтерін дайындайды.

ТЖ зардабын жоюда құтқарушылардың негізгі міндеті – зардап шегушілерді жедел іздеу және оларға дер кезінде көмек көрсету.

ТЖ ІҚЖ сәтті өткізудің ең маңызды элементі басқару – ІҚЖ ұйымдастыру, үйлестіру, жетекшілік ету мен өткізу бойынша іс – шаралардың жиынтығы болып табылады.

ІҚЖ басқарудың басты мақсаты – барынша қысқа уақытта, минималды шығынмен және залалмен, ІҚЖ толық жиынтығын жедел жүргізу бойынша күштер мен құралдардың тиімді қызметіне жағдай жасау.

ІҚЖ басқарудың негізгі міндеттері:

• 
  ақпарат жинап, оны талдау және өндеу, нақты жағдайға баға беру, шешім қабылдау, жұмыстарды жоспарлау;
  
• 
  жағдайдың үздіксіз мониторингі, болжамдарды өндеу және нұсқаларын дамыту;
  
• 
  шынайы жағдайды бағалау, жұмыс жоспарының көлемін, сипатын өзгерісін анықтау;
  
• 
  ТЖ факторының қауіптілік деңгейлерін, қауіпті аймақтар шекарасын анықтау;
  
• 
  күштер мен құралдарды есептеу;
  
• 
  міндет қою және оны орындаушыларға жеткізу;
  
• 
  барлық ІҚЖ қатысушыларының арасындағы үйлесімділік пен әрекеттестікті қамтамасыз ету;
  
• 
  жұмыстың нәтижесін талдау, ішінара түзетулер енгізу;
  
• 
  тапсырманың орындалуын бақылау.
  
• 
  ақпарат жинап, оны талдау және өндеу, нақты жағдайға баға беру, шешім қабылдау, жұмыстарды жоспарлау;
  
• 
  жағдайдың үздіксіз мониторингі, болжамдарды өндеу және нұсқаларын дамыту;
  
• 
  шынайы жағдайды бағалау, жұмыс жоспарының көлемін, сипатын өзгерісін анықтау;
  
• 
  ТЖ факторының қауіптілік деңгейлерін, қауіпті аймақтар шекарасын анықтау;
  
• 
  күштер мен құралдарды есептеу;
  
• 
  міндет қою және оны орындаушыларға жеткізу;
  
• 
  барлық ІҚЖ қатысушыларының арасындағы үйлесімділік пен әрекеттестікті қамтамасыз ету;
  
• 
  жұмыстың нәтижесін талдау, ішінара түзетулер енгізу;
  
• 
  тапсырманың орындалуын бақылау.
  

Пәнді оқытудағы мақсат төтенше жағдайлардан сақтандыру, оның салдарын жоюға бағытталған шаралардың ұйымдастырылуын, жоспарлануын және орындалуын жан - жақты оқыту.

1. 
   Төтенше жағдайлардың алдын-алу, жұмыс жүргізуді ұйымдастыратын мемлекеттік жүйені;
   
2. 
   Азаматтық қорғанысқа байланысты шаралардың орындалатын түрлерін;
   
3. 
   Төтенше жағдайлардан халықты қорғаудың тиімділігін арттыру мен негізгі жқмыс бағыттарын жақсарту жолдарын;
   
4. 
   ТЖ сақтандыру, жұмыс жүргізудің мемлекеттік жүйесінің даму перспективасы туралы;
   
5. 
   ТЖ қорғанудың озық тәжірбиелері туралы оқыту.
   

• 
  табиғи сипаттағы апаттар мен катастрофалардан сақтандыру немесе салдарын жоюға бағытталған шараларды атқарудың ұйымдастырушылық негіздерін;
  
• 
  радиациалық немесе химиялық залал жағдайын есептей бағалай білуі;
  
• 
  ҚР аумағындағы құтқарушылар мен апаттық-құтқару құрылымдарын аттестатциялау туралы заңдылықтарды және олардың құрамдары мен міндеттерін;
  
• 
  төтенше жағдай уақытында апаттық құтқару отрядтарын құру;
  
• 
  апаттар, табиғи апаттар кезінде халықты қорғау үшін шұғыл шараларды ұйымдастырып оны басқара білуді;
  
• 
  ҚР ішкі істер, қорғаныс министрлігі және ТЖ агенствасының апаттардан халықты қорғауға құрылған құрылымдарының іс-қимылдарын үйлестіріп, бағыттай алулары керек;
  
• 
  ТЖ кезінде атқарылатын жұмыстарды жоспарлауды ұйымдастыра білулері қажет.
  

Кесте1- Оқу жоспарынан көшірме

2кесте Пәннің мазмұны. Сабақ түрі бойынша сағаттарды бөлу

5. 
   СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ
   

1. 
   Апаттық-құтқару қызметтерінің міндеттері мен әрекеттері.
   
2. 
   Құтқарушының құқықтары мен міндеттері. Құтқару жұмыстарының аймағындағы ТЖ көлемдігін анықтау
   
3. 
   Техногендік сипаттағы ТЖ кезінде жүргізілетін апаттық-құтқару жұмыстары.
   
4. 
   Құтқарушыға қойылатын квалификациялық талаптар.ТЖ салдарын жоюға байланысты шараларын жоспарлауды ұйымдастыру.
   
5. 
   Табиғи сипаттағы ТЖ кезінде жүргізілетін апаттық-құтқару жұмыстарының түрлері
   
6. 
   Құтқару жұмысын жүргізуге қажетті күштер мен құралдардың жинағы.Құтқару жұмыстарын жүргізудегі күштер мен басқару органдарының байланыс, хабарлау, қорғау, барлау аспаптары құралдарымен жабдықталуы.
   
7. 
   Құтқарушының әлеуметтік кепілдіктері. Құтқарушылардың ТЖ әрекеттерін құқықтық реттеудің негіздері.
   
8. 
   Химиялық барлаудың негізгі мақсаттары мен міндеттері. Химиялық барлау мен бақылаудың аспаптары.
   
9. 
   Ғимараттар мен құрылыстардың бұзылу дәрежесі. Үйінділердің, көшелердің, өткелдердің сипаттары.
   
10. 
    Инженерлік барлаудың мақсаттары мен міндеттері. Зардап шеккендерді іздеу және құтқару.
    
11. 
    Өртке қарсы дайындықтың мақсаттары мен міндеттері.
    
12. 
    Құтқарушылардың заңдылық жауапкершілігі.
    
13. 
    Барлау. Құтқару жұмыстарының материалды, техникалық, көліктік және медициналық қамтамасыз етілуі.
    
14. 
    Радиациялық барлаудың мақсаттары мен міндеттері. Радиациялық барлауды жүргізу мен ұйымдастыру
    
15. 
    Апаттық құтқару қызметтері мен құрылымдарын жинақтау.Апаттық құтқару қызметтері мен құрылымдарын құру.
    
16. 
    ТЖ жою кезіндегі апаттық-құтқару қызметтері мен құрылымдарын қатыстыру. Құтқарушының беделі. Құтқарушыға қойылатын талаптар.
    
17. 
    ТЖ жою кезіндегі Апаттық-құтқару қызметтері мен құрылымдарын қатыстыру.
    
18. 
    Апаттық-құтқару қызметтері мен құрылымдарының міндеттері. Құтқару және шұғыл жұмыстардың түрлері.
    
19. 
    Халыққа хабарландыру мен ақпарат берудің негізгі әдістері
    
20. 
    Құтқару жұмыстары кезінде адамдарды іздестіру, оларға алғашқы медициналық көмек көрсету.
    
21. 
    Жерсілкінісі кезіндегі құтқару жұмыстарын жүргізу ерекшеліктері. Өндірістік апаттар кезіндегі құтқару жұмыстары.
    
22. 
    Апаттық құтқару қызметі және құтқарушылардың мәртебесі туралы. Апаттық құтқару қызметі мен құрамаларының ТЖ жоюға қатысуы.
    
23. 
    Халықты көшіру және қоныстандыру, шұғыл көшіруді жүргізу тәртібі
    
24. 
    Қар көшкіні басып қалған адамдарды іздестіру және көшіру
    

3 кесте Пәннің оқу әдістемелік картасы

7. 
   ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ
   

8.1.1 Михно Е.П «Ликвидации последствий аварий и стихийных бедствий» 1979ж

8.1.2. Справочник спасателя: Общие сведения о ЧС. Права и обязанности спасателей. 1995

8.1.3 Справочник спасателя: Спасательные работы при ликвидации последствий новаднений, затоплений и цунами. 1995ж

8.1.4. Справочник спасателя: спасательные работы при ликвидации последствий землетрясений, взрывов, бурь, тайфунов.1995ж

8.1.5. Справочник спасателя: спасательные работы при ликвидации последствий радиоактивных загрязнении 1995

8.1.6. Справочник спасателя: спасательные работы при ликвидации последствий хим-го загрязнения 1995 ж

8.1.7. ҚР «Апаттық құтқару қызметі және құтқарушылардың мәртебесі» заңы

8.1.8 Құтқарушы. Оқу құралы. Абдрахманов С.К. - Алматы, АҚ және ТЖ Республикалық курстары, 2009 - 247 б.

8.1.9. Учебное пособие для занятий по ЧС и ГО. Республиканские курсы ЧС и ГО. Алматы, 2002, 124 с.

8.2.1. Цивилев М.П., Никрофанов А.А. Инженерно- спасательные работы. 1975ж