ПОӘК 042. 18-24. 1. 56/02-2013
|
№ 1 басылым 18.09.2013ж.
|
беттің
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТІРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейлі СМЖ құжаты
|
ПОӘК
|
ПОӘК 042.18-24.1. 56/01- 2013ж.
|
«Терісі бағалы аңдардың ішкі жұқпалы емес аурулары» пәнінің магистранттарға арналған оқу әдістемелік бағдарлама кешені
|
№1басылым
18.09.2013ж.
|
6МВМ120100 «Терісі бағалы аңдардың ішкі
жұқпалы емес аурулары» пәнінен
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
ОҚЫТУШЫЛАР ҮШІН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей 2013
Алғы сөз
1 ӘЗІРЛЕНДІ
Құрастырғандар: Тойкина Г.Н., ветеринария ғылымдарының кандидаты, Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Ветеринариялық медицина» кафедрасының профессоры м. а.
Билялов Е.Е., ветеринария ғылымдарының кандидаты, Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Ветеринариялық медицина» кафедрасының аға оқытушысы
28.08. 2013 ж.
2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Ветеринариялық медицина» кафедрасының отырысында
03.09. 2013жыл, № 1 хаттама.
Кафедра меңгерушісі, профессор м.а. Г.Тойкина
2.2Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік бюросының отырысында
« 09 » 09 2013 жыл, № 1 хаттама
Төрайымы А. Тлеубаева
3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында шығаруға мақұлданған және ұсынылған.
« 18 » 09 2013 жыл, № 1хаттама
ОӘК төрайымы, ОӘЖ проректоры Г. Искакова
4 АЛҒАШҚЫ ЕНГІЗІЛУІ
Мазмұны
1. Қолданылу саласы
2. Нормативтік сілтемелер
3. Жалпы ереже
4. Оқу пәнінің мазмұны (модуль)
5. Магистранттардың өздік жұмыстары үшін тақырыптар тізімі
6. Пән бойынша оқу-әдістемелік картасы
7. Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтылу картасы
8. Әдебиеттер
ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
6МВМ120100 «Терісі бағалы аңдардың ішкі жұқпалы емес аурулары» пәнінің бағдарламасы, оқу-әдістемелік кешеннің құрамы және дәстүрлі оқу шығармашылық үрдісті жүргізудегі әдістемелік ұйымдастырудың негізі болып табылады.
2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
6МВМ120100 «Терісі бағалы аңдардың ішкі жұқпалы емес аурулары» пәнінің оқытушыларға арналған осы бағдарламасы келесі құжаттардың ұсынымдарымен және талаптарына сәйкес оқу үрдісін ұйымдастыруды белгілейді:
- Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген «Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті жоғары білім беру стандарты». Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты 1-бөлім. Магистратура
- Жоғары оқу орнынан кейінгі білім алу мамандықтары пәндерінің типтік оқу бағдарламасын әзірлеу және ұйымдастырудың әдістемелік нұсқамалары. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің 11 қараша 2009 жыл № 514 бұйрығымен бекітілген.
- 042-МУ-4-2013 Университет стандарты «Пәннің оқу - әдістемелік бағдарлама кешенін әзірлеу және ұйымдастырудың жалпы талаптары»;
- 042-2.01-2013 Құжатталу «Пәннің оқу - әдістемелік бағдарлама кешенінің құрылымы мен мазмұны»
3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕ
-
Пәннің қысқаша мазмұны:
«Терісі бағалы аңдардың ішкі жұқпалы емес аурулары» пәні – аңның адамзат игілігіндегі маңыздылығына байланысты арнайы шаруашылықтарда өсіру және белгілі бір мақсатпен оларды өздеріне тиесілі табиғи ортасынан ажыратып, қолда асырау немесе шектеулі (қоршаған аумақта) үй және аула жағдайындағы жаңа ортаға бейімделуі барысында туындайтын биологиялық қажеттіліктердің орнын толтыру мақсатында көрсетілетін ветеринариялық іс шаралардың маңыздылығын, жеке мәселелердің шешімін табу қабілеттілігін жетілдіру және тұжырымдамалық, аналитикалық, логикалық ойлау дағдыларын оқытып үйретеді.
Сонымен қатар, жануарлар әлемі мен тіршілік иелерінің бір-бірінен биологиялық, анатомо-физиологиялық ерекшелігіне байланысты Қазақстан Республикасының Заңы, нормативтік құқықтық актілерімен реттеліп отыруындағы қағидалар талаптарына сай олардың өз тіршілік ортасы мен табиғи аумақтарындағы қорғалу және оны алуды таныстырады. Тіршілік иелеріне сыртқы ортаның био және абиотикалық факторлар әсерінен туындайтын дербес организмдегі патологиялық процессті ғылыми негізде түсінуді оқытады. Себебі көптеген жұқпалы емес аурулар негізінен өмір сүру ортасының өзгеруі және азық түрі баланысының сақталмауынан, күйзеліс жағдайы нәтижесінде дамитыны заңдылық. Бұл аурулардың клиникалық белгілері жасырын өтеді.
Осы себепті диагностика барысында – байқалатын белгілер мен патологоанатомиялық тексеру, лабораториялық зерттеу, биологиялық субстраттарды, азық, су және қосымша азықты да тексеру, зерттеу нәтижелерін салыстырып, ауруды ажыратып, диагнозды нақты қоюға көмектеседі. Сонымен қатар оларды тексеру техникасымен емдеу және сақтандыру технологиясын меңгере білуді үйретеді. Мысалы, диспансеризацияны өткізу барысында линейлік, гибридтік тұқымдық бағыты тексеріледі. Себебі бұл жануарлар әлеміндегі тіршілік иелерінің өзі де тіршілік ортасы да өте күрделі деп айтуға болады.
Осыған орай клиникалық зерттеудің мақсатымен - түрлі әдістерді қолдануда бұл ерекшеліктер ескеріліп табиғи орта факторлардың әсер ету мүмкіндіктері қарастырылады. Сонымен қатар мамандық этикасы мен деонтологиялық қағиданы сақтауға тәрбиелейді.
-
Пәнді оқудың мақсаты:
Терісі бағалы аңдардың ауруларын анықтап жетістіктегі тиімді ветеринариялық іс шараларды көрсетуді үйрену және оның алдын алу барысында қазіргі кездегі клиникалық, лабораториялық және арнайы зерттеу әдістерін меңгеруіне, лайықталған мәліметтерді жинақтап және талқылап, әсер етуші факторларға организмнің анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктерін бағалау және қажетті көмек шараларын қарастыруды үйрену. Сондай-ақ, ғылыми деректемелер, анықтама мен сілтемелер мәліметтері бойынша өзіндік ғылыми ой тұжырымдамасы тұрғысындағы ой пікірді жасай алуды үйрену болып табылады.
-
Пәнді оқытудың негізгі мақсаты:
Аңның халық игілігіндегі және қоршаған ортадағы биологиялық, экологиялық, эстетикалық т.б. маңыздылығына байланысты олардың сақталуына, көбеюіне кедергі келтіретін әртүрлі аурулардан сақтау, емдеу шараларын іске асырудың методологиясын және теориялық тәжірибелік негізін меңгерту. Сонымен қатар, дербес мамандандырылған шаруашылықтар құрып және дамыту арқылы еліміздің әлеуметтік-экономикалық жағдайларына үлес қосуға дайын болуды үйретеді.
3.4 Пәнді оқу нәтижесінде магистрант білу керек:
- Жануарлар әлемін тану және организмінің дербес жүйелерінің қызметін зерттеу барысында анықталатын көрсеткіштерді тану, олардың табиғатпен және тіршілік ортасының өз ара үйлесімділігін түсіну методологиясын;
- Ветеринария ғылымының заманауи ғылыми-техникалық жетістіктеріне сәйкес қалыптасқан әртүрлі клиникалық және зертханалық /диагностикалық/ әдістемеліктерді қолдана білуді;
- Морфобиохимиялық зерттеу әдістерін жүргізе алуды;
- Сынамаларды алу, тасымалдау, сақтау тәсілдерін үйрену;
- Қанның морфологиялық, сары суы құрамының иммунобиологиялық көрсеткіштерін анықтай алуды;
-Лабораториялық диагностикумдармен жұмыс істеу;
- Организмнің дербес жүйелер қызметін тексеру қажетіне қарай алынатын биосынамлар қажеттілігін таңдай алуды;
-Электрокардиография, фонокардиография, ультра дыбыстық аппараттарын және басқа да клиникалық тексеру барысында қолданылатын техникалармен жұмыс істей отырып, зерттеу нәтижелерін, тұжырымдарын шығаруды білу.
3.5 Курстың пререквизиттері:
Жұқпалы емес ішкі аурулар, клиникалық балау рентгенологиясымен;
Паразитология және инвазиялық аурулар; жануарлар патологиясы; індеттану және індеттік аурулар.
3.6 Курстың постреквизиттері: Жоқ.
3.7 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме:
Кесте 1
Курс
|
Семестр
|
Несие
|
Дәріс (сағ)
|
Зерт
(сағ)
|
МОӨЖ
(сағ)
|
МӨЖ (сағ)
|
Барлығы (сағ)
|
Қорытынды бақылаудың
түрі
|
1
|
2
|
3
|
30
|
15
|
22,5
|
67,5
|
135
|
Емтихан
|
4 ОҚУ ПӘНІНІҢ МАЗМҰНЫ (МОДУЛЬ)
Кесте 2
Тақырыптың аталуы және оның мазмұны
|
Сағат саны
|
Дәріс сабақтар
|
Зертханалық сабақтар
|
1
|
2
|
3
|
Модуль 1 Терісі бағалы аңдарға ветеринариялық-биологиялық таным
|
Кіріспе. Аң шаруашылғы мен кәсіпшілігінің маңыздылығы
|
Терісі бағалы аңдармен жұмыс істеу барысындағы техника қауіпсіздігі.
|
1
|
Терісі бағалы аңдардың биологиялық-физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты жұқпалы емес ауруларға бейімділігі
|
Аңдардың биологиялық-физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес зертханалық тексеру әдістерінің негіздемесі
|
1
|
Терісі бағалы аңдардың аяқ-қол және бұлшық еттерінде кездесетін аурулары
|
Аңдарды зертханалық тексеру. Қорытынды бақылау.
|
1
|
Модуль 2 Зат алмасу аурулары
|
Күтім ерекшелігі мен азықтандыру технологиясына байланысты туындайтын аурулар
|
Аңдардың азық рационына зертханалық негіздеме
|
1
|
Зат алмасу бұзылуының аурулары
|
Зат алмасуы бұзылуын биохимиялық зерттеу арқылы анықтау
|
1
|
Витаминдер жетіспеушілігініе туындайтын аурулар
|
Зертханалық тексеру
|
|
Микро және макроэлементтер жетіспеушілігінің аурулары
|
Микро және макроэлементтер жетіспеушілігін зертханалық анықтау Аралық бақылау
|
|
Модуль 3 Дербес жүйелер аурулары
|
Ас қорыту жүйесінің аурулары
|
Клиникалық және зертханалық тексеру
|
1
|
Асқазан-ішек аурулары
|
Зертханалық тексеру әдістеріне негіздеме
|
|
Тыныс алу жүйесінің аурулары
|
Клиникалық және зертханалық тексеру
|
1
|
Бауыр аурулары
|
Зертханалық тексеру әдістеріне негіздеме
|
1
|
Жыныс және зәр жүйесінің аурулары
|
Клиникалық және зертханалық тексеру
|
1
|
Бүйрек және несеп жолдарының аурулары
|
Зертханалық тексеру әдістеріне негіздеме
|
1
|
Жүрек қан тамырлар жүйесінің аурулары
|
Клиникалық және зертханалық тексеру
|
1
|
Жүйке жүйесінің аурулары
|
Зертханалық тексеру әдістеріне негіздеме
|
1
|
Барлығы: 30 сағат
|
Барлығы:
|
15
|
5 МАГИСТРАНТТЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫ ҮШІН ТАҚЫРЫПТАР ТІЗІМІ
5.1 Аң, шаруашылығы мен кәсіпшілігінің маңыздылығына және терісі бағалы аңдарға сипаттама;
5.2 Терісі бағалы аңдардың тыныс жолдарының ауруларына қатысты клиникалық-физиологиялық ерекшелік. Кейбір терісі бағалы аңдар санының азаю себептері.
5.3 Терісі бағалы аңдардың ас қорыту жолдарының ауруларының дамуы, емдеу және алдын алу. Лактациялық арықтау; (этиотропты патогенетикалық);
5.4 Жабайы және қолда асырайтын аңдардың ас қорыту аурулары. Терісі бағалы аңдарға арналған дәрілік заттар;
5.5 Терісі бағалы аңдардың зат алмасу аурулары. Күшіктердің гипотрофиясы. Фиброзды остеодистрофия. Терісі бағалы аңдар қанының морфологиялық көрсеткіштері. Аңдарды диспансерлеу;
5.6 Терісі бағалы аңдардың жүйке жүйесі аурулары. Орталық жүйке жүйесінің аурулары. Өзін-өзі жеу. (аутомутиляция, аутоагрессия) Ас тұзымен, ХОС, минералды улармен улану;
5.7 Аңдардың тыныс алу жүйесінің аурулары.
5.8 Аңдардың ас қорыту жүйесі және зат алмасу аурулары. Құстардың қанының морфологиялық көрсеткіштері және ерекшелігі;
5.9 Аңдардың анатомиялық физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты ветеринариялық тексеру жұмысы. Аквариумдық балықтардың аурулары және оның емі.
5.10 Жиі кездесетін аңдар аурулары;
5.11 Аңның табиғи ортасында кездесетін аурулары.
5.12 Қолда өсіру – жағдайындағы ветеринариялық іс шаралар және аурулардың даму себептері;
-
Аңның халық шаруашылығындағы маңызы және міндетті ветеринариялық шаралар;
-
Аң аурулары
-
Аңдардың ауруға бейімділігіндегі ерекшеліктер
6 ПӘННІҢ ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
Кесте 3
Тақырыбы
|
Көрнекілік және тарат-па материалдар
|
Өз бетімен оқу сұрақтары
|
Бақы-лау фор-масы
|
Дәріс сабақтар
|
Зертханалық сабақтар
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
Модуль 1 Терісі бағалы аңдарға ветеринариялық-биологиялық таным
|
Кіріспе. Аң шаруашылғы мен кәсіпшілігінің маңыздылығы
|
Терісі бағалы аңдармен жұмыс істеу барысындағы техника қауіпсіздігі.
|
Тақырыпқа сәйкес арнайы оқу-әдістемелік құрал,
ситуациялық тапсырмалар.
Бақылау сұрақтары
Тақырыпқа сәйкес арнайы оқу- әдістемелік құрал,
ситуация лық тапсырмалар.
|
Аңның анатомо-биологиялық ерекшелігі
|
Сұхбаттасу, сұрау
Сұхбаттасу, сұрау, өздік жұмысты тексеру.
|
Терісі бағалы аңдардың биологиялық-физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты жұқпалы емес ауруларға бейіділігі
|
Табиғи ортадағы және асыранды аңдарда кездесетін тыныс жолдары ауруларын тексерудің зертханалық негізі.
|
Тыныс ауруларының клинико-физиологиясы
|
Терісі бағалы аңдардың аяқ-қол және бұлшық еттерінде кездесетін аурулары
|
Табиғи ортадағы және асыранды аңдарда кездесетін ас қорыту жолдарының ауруларын тексерудің зертханалық негізі. Қорытынды бақылау.
|
Ас қорыту физиологиясы
|
Модуль 2 Зат алмасу аурулары
|
Күтім ерекшелігі мен азықтандыру технологиясына байланысты туындайтын аурулар
|
Аңдардың азық рационына зертханалық негіздеме
|
Тақырыпқа сәйкес арнайы оқу- әдістемелік құрал, ситуация лық тапсырмалар.
|
Анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктері
|
Сұхбаттасу, сұрау, өздік жұмысты текс
|
Зат алмасу бұзылуының аурулары
|
Зат алмасуы бұзылуын биохимиялық зерттеу арқылы анықтау
|
Клинико-физиологиялық ерекшелік
|
Витаминдер жетіспеушілігініе туындайтын аурулар
|
Зертханалық тексеру
|
|
Гиповитаминоздар
|
|
Микро және макроэлементтер жетіспеушілігінің аурулары
|
Микро және макроэлементтер жетіспеушілігін зертханалық анықтау Аралық бақылау
|
|
|
|
Модуль 3 Дербес жүйелер аурулары
|
Ас қорыту жүйесінің аурулары
|
Клиникалық және зертханалық тексеру
|
Тақырыпқа сәйкес арнайы оқу- әдістемелік құрал,
ситуация лық тапсырмалар.
|
Ас қорыту аурулардағы диагностикалық ерекшеліктер
|
Сұхбаттасу, сұрау, өздік жұмысты тексеру.
Сұхбаттасу, сұрау, өздік жұмысты тексеру.
|
Асқазан-ішек аурулары
|
Зертханалық тексеру әдістеріне негіздеме
|
Гастроэнтерит аурулары
|
Тыныс алу жүйесінің аурулары
|
Клиникалық және зертханалық тексеру
|
Бронхит ауруларына дәйектемелер
|
Бауыр аурулары
|
Зертханалық тексеру әдістеріне негіздеме
|
Гепатит ауруларының себептері
|
Жыныс және зәр жүйесінің аурулары
|
Клиникалық және зертханалық тексеру
|
Тақырыпқа сәйкес арнайы оқу- әдістемелік құрал,
ситуация лық тапсырмалар.
|
Жыныс жүйелері аурулары
|
Сұхбаттасу, сұрау, өздік жұмысты тексеру.
|
Бүйрек және несеп жолдарының аурулары
|
Зертханалық тексеру әдістеріне негіздеме
|
нефроз ауруы
|
Жүрек қан тамырлар жүйесінің аурулары
|
Клиникалық және зертханалық тексеру
|
Жүрек аурулары
|
Жүйке жүйесінің аурулары
|
Зертханалық тексеру әдістеріне негіздеме
|
|
Жүйке аурулары
|
|
Барлығы: 30 сағат
|
Барлығы:
|
15
|
|
|
7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТЫЛУ КАРТАСЫ
Кесте 5
Оқулықтар, оқу-әдістемелік әдебиеттердің аттары
|
Жалпы саны
|
Магистранттар саны
|
Қамтамасыз етілу пайызы,%
|
1
|
2
|
3
|
4
|
1. М.А. Молдағулов, А.Н. Ермаханов, Ө.К. Есқожаев, А.З. Дюсембаева т.б. Жануарлар ауруларының клиникалық диагностикасы. оқу құрал – Алматы, 2007.
|
50
|
3
|
166,3
|
2. К.Н. Қожанов Малдың ішкі жұқпалы емес аурулары /қосымша оқу құралы/, Семей, 2005 ж.
|
50
|
3
|
166,3
|
3. В.М. Субботин «Современные лекарственные вещества в ветеринарии». 2003 ж
|
2
|
3
|
66,6
|
4. В.М. Данилевский Практикум по внутренним незаразным болезням сельскохозяйственных животных М. «Колос» 1992 г.
|
100
|
3
|
33,3
|
5. В.М. Данилевский. Внутренние незаразные болезни сельскохозяйственных животных М. «Колос» 1992 г.
|
100
|
3
|
33,3
|
8 ӘДЕБИЕТТЕР
8.1 Негізгі әдебиеттер
8.1.1 М.А. Молдағулов, А.Н. Ермаханов, Ө.К. Есқожаев, А.З. Дюсембаева т.б. Жануарлар ауруларының клиникалық диагностикасы. оқу құрал – Алматы, 2007.
8.1.2 К.Н. Қожанов Малдың ішкі жұқпалы емес аурулары /қосымша оқу құралы/, Семей, 2005 ж.
8.1.3 Х.С. Горегляд. «Болезни диких животных». – М., 2008.
8.1.4 В.А. Берестов. «Звероводство». – М., 2006.
8.2 Қосымша әдебиеттер
8.2.1 Внутренние незаразные болезни сельскохозяйственных животных/ Б.М. Анохин, В.М.Данилевский , Л.Г.Замарин и др.; Под редакцией В.М.Данилевского- М.; Агропромиздат , 1991
8.2.2 В.М. Данилевский Практикум по внутренним незаразным болезням сельскохозяйственных животных М. «Колос» 1992 г.
8.2.3 Олжабекова К.Б., Есжанов Б.К. Омыртқалылар зоологиясы. 1- бөлім – Алматы. 2007 ж. – 400 бет.
8.2.4 Олжабекова К.Б., Есжанов Б.К. Омыртқалылар зоологиясы. 2- бөлім. – Алматы. 2007 ж. – 368 бет.
8.2.5. Митрофанов В.П., Дукравец Г.М., и др. Рыбы Казахстана в 4 томах. – Алма-Ата: Наука, 1989. – 312с.
8.2.6 Сабанеев Л.П., Рыбы России / Жизнь и ловля (уженье) наших пресноводных рыб/ Издание 2-е, в 2 томах. М.: Физкультура и спорт, 1984.
8.3 Интернет көздері:
8.3.1 do.gendocs.ru
8.3.2love-pet.ru/ohotnichi-sobaki/tip-visshey-nervnoy-deyatelnosti.html
8.3.3j-asymmetry.com/2011/12/levkin
8.3.4 www.salmo.ru/fish/illness.php
Достарыңызбен бөлісу: |