Программа дисциплины Форма для студентов ф со пгу 18. 2/07

Пәннің мазмұны

«Атаулардың дұрыстығы» туралы айтыс, аналогия және аномалия, тілдің негізгі бөлшектерін (дыбыс, буын, сөз, сөйлем) және негізгі грамматикалық категориялар-ды анықтау. Ежелгі Греция және Римдегі сөз таптары туралы ілім. Ежелгі Үндістан тіл білімі. Панини грамматикасы. Араб тіл білімі. М.Қашқаридің «Дивани лұғат ат-түрік» еңбегі.

Еуропа тілдері грамматикасына латын грамматикасының әсері. Тілдер туыстығын дәлелдеудің алғашқы қадамдары: Постеллииус, Скалигер, Гишар, Пор-Рояль жалпы грамматикасы – жалпы лингвистикалық теориялар мен аймақтық грамматикалар жасаудың алғашқы үлгісі. Логикалық грамматика принциптері. Философтар еңбектеріндегі тіл мәселелері: Ф.Бэкан, Р:Декарт, Г.Лейбниц және т.б. Тілдің пайда болу теориялары: Ж.Ж. Руссо, И.Гердер, М.В. Ломоносов.

Тілдер туыстастығы мәселелері. Санскрит тілінің салыстырмалы-тарихи тіл біліміндегі орны. В.Джоунз. Ф.Шлегель, ХІХ ғ. 1-ширегіндегі салыстырмалы-тарихи тіл білімі: Р.Раск, Ф.Бопп, Я.Гримм, Ф.Диц, А.Х. Востоков. Үнді-европа тілдеріндегі салыстырмалы-тарихи грамматикалар. Ту-ыстық шежіре (бұтақ) теориясы және И.Шмидтің толқын теориясы. Салыстыр-малы-тарихи тіл біліміндегі жас грамма-тистер дәуірі: жаңа әдістер, нақты әдістерге талпыну, эксперименталдық саланың дамуы. К.Брутман және Б.Дельбрюк: тіл-дерді сипаттаудың жүйелілік жұмыстары (тілдердің компендиумдары). ХХ ғ. салыс-тырмалы-тарихи тіл білімі. Тохар және хетто-лувий тілдерінің ашылуы. Ларингал теориясы. Үнді-европа негізтуралы жаңа теориялар және әр түрлі грамматикалық ка-тегориялардың пайда болуы: Э.Бенвенист, Ф де Соссюр, Э.Стертеван, Х.Педерсен, Е.Курилович. Реконструкция мәселелері. Салыстырмалы-тарихи тіл білімі және тіл-дегі шылаулар туралы ілім. Лингвистика-лық палентология және тілдердің макросемьяларды теориясы: В.М. Иллич-Свитыч, Т.В. гамкрелидзе, Вяч.Вс.Иванов.

Тіл философиясы. Тіл формалары туралы ілім. Тілдің ішкі формасы туралы түсінік. Тіл және ойлау. Халықтық рух түсінігі. Тіл-әрекет және тіл-әрекеттің жемісі. Тілдердің типологиялық топтастырылуы принципі. В.фон Гумбольт – тіл әлемінің ерекше бейнесі.

Тілді басқа ғылымдар жетістігімен байланыстыра зерттеу – ХІХ ғ 2-жартысындағы тіл білімі дамуының негізгі ерекшеліктерінң бірі. Август Шлейхердің натуралистік концепциясы және оның компаративистикадағы көрінісі. Логика-нрамматикалық бағыт (К.Беккер, Ф.И. Буслаев). Психологиялық бағыт (Г.Штейн-таль және А.А. Потебня). Жас грамма-тикалық мектеп және оның тілді зерттеу принциптері.

К.Беккердің «тіл организмі». К.Беккер сөйлеудің психогенезі туралы, логика мен грамматика арақатысы, логикалық, грамма-тикалық және этимологиялық формалар туралы. Ф.И.Буслаев грамматикалық фор-малар мен ойлау заңдары арасындағы қатынас және логика мен грамматика арасындағы шектік туралы. Сөз таптарын және сөйлем мүшелерін бөлудегі логика-синтаксистік негіздер. А.Шлейхер ілімі. Тілді тірі организм ретінде қарау. Тіл дамуының екі кезеңі туралы. Тілдегі мағына және қатынас түсінігі. Тілдердің типологиялық топтастырылуы. Ата тіл туралы түсінік және туыстық шежіре мен реконстркуция принциптері. И.Шмидтің толқын теориясы. М.Мюллер теориясы – натурализмнің ерекше түрі. ХІХ ғ. 2-жартысындағы психология және тіл білімі. Г.Штейнтальдің лингвистикалық жүйесі. Логикалық бағытқа сын. Тілдік ойлау мен ішкі форма туралы ілім. Этникалық психология. А.А. Потебняның лингвистикалық көзқарастары. А.А. Потебняның зерттеулеріндегі семантика-лық бағыт. Сөздің таңбалылығы туралы ілім. Полисемияны жоққа шығару. Сөз және контекст. Грамматикалық форма және грамматикалық мағына туралы ілім, сөз таптарының және сөйлем мүшелерінің қалыптасуы туралы. В.Вундтың лингвис-тикалық көзқарастары. Халық психология-сы ұғымы. Түсінік беретін мағыналар мен ым тілдері туралы ұғым. Сөйлем туралы ілім. Неміс жас грамматистерінің көзқарасында-ғы позивитистік және жеке психологиялық негіздер. Лейпцик мектебінің «Манифесті» және оның негізгі тезистері. Г.Остгоф және к.Бругман. Дыбыстар заңдылықтары және анология туралы ілім. Ықтималдық және абсолюттік хронология ұғымы. Жас грамматистер «атомизмі». Г.Пауль теория-сы. Тіл тарихы-тіл білімінің пәні мен мазмұны. Қарым-қатынас процесіне сипаттама. Индивид, қоғам және тіл. Тіл және диалектілер. Салыстырмалы-тарихи әдістің жетілуі мен дамуы.

Ф.Ф.Фортунатовтың лингвистикалық көзқарастары, грамматикалық форма мен рамматикалық мағына туралы ілім. Нольдік форма туралы түсінік. Сөздің грамматикалық топтары туралы ілім. Сөз-таңбаның бір түрі. Сөз тіркестері теориясы. Ф.Ф.Фортунатовтың жалпы лингвистика-лық көзқарастары: тілдің әлеуметтік мәні туралы түсінік; тіл және оның тарихы; тіл және ойлау проблемасы; сөз формасы және сөз табы туралы ілімі; сөз тіркесі және сөйлем туралы ілімі; А.А. Шахматовтың жалпы және салыстырмалы-тарихи тіл біліміндегі мұрасы. А.М. Пешковский, В.М. Ляпунов, Д.Н. Ушаков, М.М.Покровский және т.б. лингвистикалық көзқарастары. Тіл теориясын дамытуда Москва лингвистикалық мектебінің орны.

А.А.Потебня – Харьков лингвистикалық мектебінің негізін салушы. А.А.Потебняның лингвистикалық концепциясының философиялық негізі. А.А.Потебня концепциясының жалпы лингвистикалық проблематикасы. Грамматикалық формалар типі. Лексикалық мағыналар типткрі. Сөздің «сөздің ішкі формасы» туралы ілім. А.А.Потебняның синтаксистік жүйесі. А.А.Потебняның лингвистикалық көзқарастарының маңызы. Д.Н.Овсянико-Куликовскийдің лингвистикалық көзқарастары.

Қазан лингвистикалық мектебінің қалыптасуы және оның бағдарламасы. И.А.Бодуэн де Куртененің лингвистикалық көзқарастары: тіл дамуы мәселелері: статика және динамика; тіл туралы ілім қоғамдық-психологиялық құбылыс; фоне-ма және морфема теориясының жасалуы; эксперименталды фонетиканың пайда болуы; тілдің жүйелік концепциясы. Альтернация ұғымы. Сипаттамалы әдіс принципінің талдануы. Тілдің пайда болуы және тілдік өзгерістің себептері. Тілдің таңбалық сипаты туралы В.Н. Крушевский ілімі. Ұқсастық ассоциясы және шектестік ассоциясы – тілдік қатынастар типі. В.А.Богородицкийдің негізгі морфология-лық процестер туралы ілімі. Сөз таптары және сөйлемдер мәселелері туралы. Эксперименталдық тұрғыдағы фонетика мәселесі. Қазан лингвистикалық мектебінің маңызы.

К.Фосслерге В.фон Гумбольдт пен Б.Кроге идеяларының әсері. Лингвистика – қолданбалы эстетика. Стилистика – универсалды грамматикалық пән. Лингвис-тика және әдебиеттану.Г.Шухард және Р.Мерингер – «сөздер және заттар» мектебінің өкілі. Жас грамматистердің фонетикалық заңдылы-тар туралы теориясына сын. Тілдердің тоғысуы. Ономосиялогиялық зерттеулер. Неолингвистика. Диалектология және лингвистикалық география. Лингвистика-лық үздіксіздік теориясы. Изоглассия. Италян неолингвистерінің еңібектеріндегі лингвистикалық (география мәселелері: М.Бартоли, В.Пизани, Дж.Бонфанте. Субстрат туралы ілім: И.Асколи. В.Пизанидің ареалды лингвистика және тілдік одақтар лингвистикасын салыстыр-малы тарихи зерттеулерде қолдануы.

Жүйелілік-құрылымдық тіл білімінің пайда болу шарттары. Фердинанд де Соссюр еңбектеріндегі жалпы тіл білімі мәселелері: тілдің анықтамасы; тіл мен сөйлеудің арақатысы туралы; сыртқы және ішкі лингвистика; тілдегі синхрония және диахрония; тіл мен сөйлеудегі синтагматикалық және парадигматикалық қатынастар; таңба және таңбажүйесін анықтау; таңба түрлері және олардың қасиеттері. Ф.де Соссюр – лингвистикалық структурализмнің негізін қалаушы. Қазіргі тіл білімінде Ф.де Соссюр – лингвистикалық структурализмнің негізін қалаушы. Қазіргі тіл білімінде Ф.де Соссюр рөлі мен орны. Структуралық мектептер: Прага функционалдық мектебі; Америка дескриптік мектебі; Л.Ельмелевтің глоссематикасы (Копенгаген структура-лизмі); Лондон структуралық мектебі. Структуралық тіл білімінің жетістіктері мен қателіктері.

ХХ ғ.1-жартысында жүйелік-құрылымдық тілбілімінң пайда болуы. Ф.де Соссюр тіл мен сөйлеудің қарама-қарсылығы туралы. «Сыртқы және ішкі» тіл білімі туралы ғалым пікірі. Ф.де Соссюр синхрониясы диахрониядан бұрын қоюы туралы. Синтагматика мен парадигматиканың ерекшеліктері. Ф.Соссюр тілдің таңбалық сипаты туралы. Ф.де Соссюр – структурализмнің негізін салушы. Құрылымдық лингвистиканың негізін салушы басқа ғалымдар. Прага лингвис-тикалық үйірмесінің функционалдық лингвистикалық мектеп атауын алу себептері туралы. Америка структуралық мектебінің дескриптік лингвистика атануы. Глоссематика ұғымы және оның сипаты. Лондон лингвистикалық мектебінің Прага мектебімен ұқсастықтары. Ф.де Соссюр бойынша тілдік таңбаның схемасын жасау. Н.с.Трубецкойдың фонологиялық теория-сы. «Схема», «норма», «узус», «фигура», «функция» ұғымдарына лингвистикалық анықтама беру.

Ф.Баос және оның американдық үндістердің тілі туралы зерттеулері. Америка бихевиоризмі: Л.Блумфилдтің постулаттар принципі. Адамның тілі және мінез құлқы (стимулдар және реакциялар). Э.Сепирдің модель теориясы. Америкадағы этнолингвистика (антропологиялық лингвистика) және оның өкілдері.: Ф.Баос, Э.Сепир, С.Лэм, Б.Уорф. Тіл және әлем көрінісі. Тіл мен мәдениеттің байланысы. Неогумбольдшылдық – ойлау мен танымдағы тілдің рөлі туралы. Тіл әлемді түсінудің «кілті» туралы В.Вайсгербер теориясы. Тілдің семантикалық құрылымы және әлемді түсінудегі неогумбольдшыл-дық. Тілдегі субъективтік пен объективтік факторлардың арақатысы. Тіл және әлем бейнесі. Семантиалық өріс теориясы: И.Трир, В.Порцит.

Ф.де Соссюр және И.А.Бодуэн де Куртенэ – лингвистикалық структурализмнің өкіл-дері. ХХғ. Структурализмі. Жас грамма-тистік зерттеулердің теориясы мен практи-касына сүйену және оның арақатысы. Тілді құрылымдық жағынан сипаттаудың методологиялық негізі. Прага мектебіндегі функционалдық бағыт: Н.С.Трубецкой, Р.Якобсан, В.Метезиус және т.б. ПЛҮ тезистері. Н.С.Трубецкойдың фонология-лық теориясы. Фонема туралы түсінік. Оппозиция туралы ілім. ПЛҮ грамматикалық зерттеулері. Актуалдық мүшелену териясы (В.Метезиус). Р.Якоб-санның универсалық фонологияның қа-сиеттері мен теориясы. ПЛҮ грамма-тикалық зерттеулер: В.Метезиус. Сөйлемнің актуалдық мүшелену теориясы. Функциналдық категория және әдеби тілдің дифференциациясы. Прагалықтар-дың типологиялық зерттеулері. ПЛҮ «тілдік одақтар» теориясы. Глоссемантика (Дания неме Копенгаген структурализмі): өкілдері, В.Брендаль, Х.Ульдаль. Тіл және сөйлеу. Тіл – таңбалар жүйесі. Лингвистикалық талдау тәсілдері. Жеткізу өрісі және мазмұн өрісі. Таңбалар және символдар. Форма және субстанция. Вариант және инвариант. Глоссемантикадағы лингвистикалық талдаулардың түрлері мен амалдары. Дескриптивтік лингвистика (америка структурализмі). Тіл туралы постулаттар жиынтығы. Дистрибуция моделбдері. Б.Блок, Г.Трейгер, Ч.Хоккет, З.Хэрис. Тіл қабаттары жүйесі туралы түсінік. Аллофондар және алломорфтар. Қос бөлшектер (ҚБ) талдауы. Трансформация-лық талдау (ТТ). Трансформация-генера-тивтік грамматика: Н.Хомский, Р.Лиз. Тілдік мағынаға қатысты позиция, даму жолдары. Туындау механизмінің негізгі түрлері. Франция функционалдық мектебі: А.Мартине. Лингвистикалық структура-лизм мен функционализмнің жетістіктері және кемшіліктеріне сын.

Лондон мектебі өкілдерінің (Дж.Ферс) еңбектеріндегі тіл табиғаты туралы түсініктер. Дж.Ферс және Б.Малиновский-дің тұлғаның тілмен байланысы туралы идеялары. Мағына мәселесі және оның лингвистикалық талдаудағы орны. В.Аллен және М.Холлидей еңбектеріндегі тіл құрылымы мәселесі.

Қазіргі орыс тілі теориясының қалыптасуы: Л.В.Щерба, Л.П.Якубинский, П.С.Кузнецов, В.В.Виноградов, С.Г.Бархударов, Б.А.Ларин, Н.Ю.Шведова және т.б. Тілді зерттеу және оның мәдениетке, халық психологиясы мен мифологияға қатысы (Ф.И.Буслаев, А.А.Потебня, А.Н.Афанасьев) және И.Смирницкий еңбектеріндегі сөз туралы ілім. Әлеуметтік лингвистика туралы идеялардың М.Н.Петерсон, Р.О.Шор, Е.Д.Поливанов еңбектеріндегі көрінісі. Глоготендік процестер туралы Н.Я.Марр және оның ілімі. И.И.Мещаников – синтаксистік типология туралы. Фонема туралы тартыстар. Струтурализм туралы түрлі көзқарастар. Қазіргі орыс тіл біліміндегі функционалдық бағыт. (ХХ ғ.) 20-30-жылдардағы отандық тіл білімінің ерекшеліктері. Н.Я.Марр теориясына сын. Әлеуметтік тіл білімінің қалыптасуы. Е.Д.Поливановтың тіл білімі теориясы туралы еңбектері. Л.В.Щербаның жалпы лингвистикалық және фонологиялық еңбектері. И.И.Мещаниновтың типологиялық концепциясы. В.В.Виноградовтың сөздің грамматикалық ілімі туралы, тіл стилі және көркем әдебиет стилі туралы еңбектері.

Қазақ тіл білімі – жалпы түркітанудың құрамдас бөлігі (Н.И.Ильминский, В.В.Радлов, С.Е.Малов, П.М.Мелиоранский, В.В.Катаринский, А.Құрышжанов және т.б.) және қазақ тіл білімі туралы ілім (А.Байтұрсынов, Қ.Жұбанов, І.Кеңесбаев, С.Аманжолов, Ы.Маманов, Н.Сауранбаев, Ғ.Мұсаев, М.Балақаев, Ә.Қайдаров, Р.Сыздықова және т.б.). А.Байтұрсыноа, Қ.Жұбановтың жалпы лингвистикалық ілімдері. Қазақ графикасы мәселелері. Қазақ графикасы мәселелері: А.Байтұрсынов, Қ.Жұбанов, А.С.Аманжолов, Е.Омаров, Х.Досмұхамедов және т.б.

Тіл білімі тарихының негізгі әдістемелері. Ғылым тарихының жасалу принциптері. Тіл білімі тарихының негізгі кезеңдері. Ежелгі классикалық филологиядағы тіл білімі мәселелері. Панини грамматикасы. Зат пен атау туралы Ежелгі Греция философтарының көзқарастары. Логика мен Аристотель поэтикасындағы тіл білімі мәселелері. Александрия грамматистері сегіз табы туралы. Рим тіл білімі. Араб тіл білімі.

Орта ғасырдағы Европа ғылымы. ХVII-XVIII ғасыр тіл білімі. Сөздіктер түрлері. Г.Лейбниц, Ж.Руссо, И.Гердердің лингвистикалық көзқарастары. Философиялық және нормативтік грамматикалар. Универсалды грамматика.

Салыстырмалы-тарихи тіл білімі мен методтың пайда болуы. Ф.Бопптың лингвистикалық концепциялары. Салыстырмалы тіл білімі. Салғастырмалы тіл білімі. Салыстырмалы-тарихи тіл білімі.

А.Шлейхер және салыстырмалы-тарихи тіл білімі. Лингвистикалық мектептердің қалыптасу жолдары, олардың лингвистикалық зерттеулерінің мәні.

Компаративистиканың дамуы. ХІХ ғ. соңы мен ХХ ғ. басындағы тіл социологиясы.

ХІХ ғ. басындағы тіл біліміндегі логикалық-грамматикалық бағыт. ХІХ ғ. тіл біліміндегі психологиялық бағыт. Жас грамматикалық мектеп өкілдері және олардың концепциялары.

Ф.Ф.Фортунатов және Москва лингвистикалық мектебі. А.Шахматов пен А.Пешковскийдің лингвистикалқ теориялары.

А.А.Потебня және Харьков лингвистикалық мектебі. Харьков лингвистикалық мектебінің мәселелері, оның ғылыми мәні.

Бодуэн де Куртенэ және Қазан лингвистикалық бағыт.В.Н.Крушевский және В.А.Богородицкийдің лингвистикалық концепциялары.

Жаңа дәуірдегі лингвистикалық бағыттар мен мектептер. Неограмматизм –социологиялық, психологиялық, формалды грамматикалық концепциялардың синтезі және негізгі мектептер.

Копенгаген структуралық мектебі және глоссематика (Л.Ельмслев).Структуралық мектептердің лингвистикалық зерттеулерінің ғылыми маңызы.

Ф.де Соссюрдің лингвистикалық көзқарастары. Н.С.Трубецкойдың фонологиялық ілімі.

Семантикалық өріс теориясының ғылыми мәні. Ой мен таным және тіл.

Структурализмнің пайда болуы мен қалыптасуы. Структурализм өкілдерінің лингвистикалық зерттеулері, ғылыми құндылығы. Америка дескриптік лингвистикасы.

Лондон лингвистикалық мектебінің ХХ ғ. 40-шы жылдарында қалыптасуы. Лондон лингвистикалық мектебінің негізін қалаушы –Дж.Р.Ферс. Әкілдері: У.Аллен, М.Халлидей, Р.Хоббинс, У.Хаас,т.б. л ингвистикалық көзқарастары. Лондон лингвистикалық мектебінің мақсаты, зерттеулері.

ХХ ғ 20-60 жылдардағы тіл білімі. ХХ ғ. 20-40 жылдарындағы Россия тіл білімі. Л.В.Щербаның жалпы лингвистикалық және фонетикалық көзқарастары. И.И.Мещаниновтың типологиялық концепциясы. В.В.Виноградовтың концепциясы.

Қазақ тіл білімінің тарихы. Қазақ тілін жүйелі зерттеу. Қазақ тілінің даму заңдылықтары айқындаудағы қазақ лингвистерінің ғылыми еңбектері, құндылығы.

Пәнді игеру барысында тақырыптық жоспар мен бақылау шараларының күнтізбелік кестесіне сәйкес студенттер төмендегі дәрісханадан тыс жұмыстарды орындауы керек.

• 
  әрбір тәжірибешілік сабаққа дайындалу керек, яғни, үй тапсырмаларын орындау крек;
  
• 
  дәріс материалына кірмеген, бірақ міндетті болып саналатын курстың тақырыптарын меңгеріп, конспектілер дайындау керек.
  

1. Александрия мектебі. Авеста тілі. Алтай тілдері. Көне түркі сына жазуы. Орхан-Енисей жазулары тілі. Әлем тілдері.

Ұсынылатын әдебиет: [3], 4-13 бет, [4], 12-19 беттер. [6], 12-18 беттер, [10], 12-19 беттер. [21], 12-18 беттер, [25], 83-98 беттер, [28], 108-113 беттер.

2. Әлеуметтік бағыт. Логикалық бағыт. Натуралистік бағыт. Психологиялық бағыт.

Ұсынылатын әдебиет: [7], 12-23 беттер. [11], 62-70 беттер, [12], 83-98 беттер, [22], 108-113 беттер. [31], 25-32 беттер. [32], 62-70 беттер

3. Тіл білімнің философиялық мәселелері.

Ұсынылатын әдебиет: [7], 62-70 беттер, [8], 25-32 беттер, [29], 83-98 беттер, [30], 108-113 беттер, [33], 83-98 беттер, [34], 108-113 беттер.

4. Түркі тілдері. Түркі лингвистерінің ғылыми еңбектерінің құндылығы.

Ұсынылатын әдебиет: [4], 89-96, [11], 35-46 беттер, [13], 12-19 беттер, [14], 12-19 беттер, [16], 108-118 беттер, [17], 83-98 беттер, [18], 100-150 беттер, [23], 3-90 беттер, [27], 3-80 беттер, [29], 13-89 беттер

5 Ареалдық лингвистика. Генеративті лингвистика. Психолингвистика. Функциональды лингвистика. Этнолингвистика.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 12-19 беттер. [5], 12-18 беттер, [9], 83-98 беттер, [15], 103-198 беттер, [19], 30-98 беттер, [20], 108-113 беттер, [24], 80-98 беттер. [26], 85-91 беттер.
Реферат тақырыптары
1 Араб тіл білімі дәстүрі

2 Гумбольдт ілімі.

3 Еуропа тіл білімі дәстүрі

4 Көне түркі тілі

5 Қытай тіл білімдік дәстүрі

6 Қазіргі қазақ тіл білімінің өркендеуі

Оқу процесіне қатысу дегеніміз – сабаққа қатысу, пікірталаста және топ жұмысында белсенділік көрсету, топтастарының оқуына әсер ету.

Қойылған талаптар орындалмаса, жаза қолданылады. Сабаққа 100 пайыз қатысып, берілген тапсырмаларды уақытымен және дұрыс орындаса – ең жоғарғы ұпай 100 б. қойылады. Курсты өту барысында төмендегідей марапаттау ұпайлары қойылады:

- дәріске қатысу – 2 балл.

- тәжір. сабаққа қатысу – 1балл.

- тәжір. жұмысты орындау – 4 балл

• 
  Сұрақтар мен тапсырмаларға жауап беру -2 балл;
  
• 
  Жаттығу жұмыстарын орындау-1 балл;
  
• 
  Мәтінге талдау жасау -1 балл.
  

• 
  материалды толық меңгеру -3 балл.
  
• 
  Талқыланатын тақырыптың, жоба мәселесінің мазмұнын ашу-2 балл
  
• 
  Лексика-грамматикалық және стилистикалық сауаттылығы -2 балл.
  

1. 
   сабақты босату (себепсіз);
   
2. 
   тапсырмаларды уақытымен орындамау;
   
3. 
   тапсырмаларды орындау барысында қателіктер жіберу, яғни,студент материалды толық меңгермеген жағдайда.
   

мұндағы Р₁, Р₂, Е, С, КЖ – бірінші, екінші рейтингте алған ұпай бойынша емтихандағы балл көрсеткіші

ӨҮаү, ӨҮе, ӨҮс, ӨҮкж – ағымдық үлгерімнің семестрдегі үлестері.

Студент сынақты тапсырмай алуы үшін жинаған балы 100 болу керек.

Егер оқу жоспарында емтихан мен сынақ қарастырылған болса, онда сынақ ағымдық бақылау түрі деп есептеледі.

КЖ ғылыми жетекші қатысуымен комиссия алдында қорғалады және пікірмен бірге бағаланады. Пән бойынша қорытынды рейтинг 2-кестеге сай баллдан сандық баламаға, әріптік және дәстүрлі бағаға ауыстырылады. Сөйтіп, оқу жетістіктері журналына және рейтингтік ведомостьқа жазылады. Ведомость пен сынақ кітапшасына дәстүрлі үлгімен баға қойылады.

Егер пән бойынша емтиханнан басқа курстық жұмыс қарастырылған болса, онда сынақ кітапшасына дәстүрлі үлгімен Кж балына сай баға қойылады.

Студенттердің білімін анықтау көрсеткіші

Балл түріндегі қорытынды баға	Балдың сандық баламасы	Әріп жүйесі бойынша бағалау	Дәстүрлі жүйе бойынша қойылатын баға
			Емтихан, дифф. сынақ	сынақ
1	2	3	4	5
95-100	4	А	өте жақсы	Есептелді
90-94	3,67	А-
85-89	3,33	В+	Жақсы
80-84	3,0	В	Жақсы
75-79	2,67	В-	Жақсы
70-74	2,33	С+	қанағаттанарлық
65-69	2,0	С
60-64	1,67	С-
55-59	1,33	Д+
50-54	1,0	Д
0-49	0	F	қанағаттанарлықсыз	есептелмеді

Егер студент емтиханда F деген баға алса, оның қорытынды рейтингі анықталмайды. Ведомостьқа «қанағаттанарлықсыз» деген баға қойылады. Егер пән бірнеше семестрде өтетін болса, онда балл түріндегі баға орташа есеппен қорытылады:

Қ= _Қ₁*К₁+Қ₂*К₂+...+Қ_n*К_n

К₁+К₂+...+К_n

Мұнда Қ₁ ,Қ₂ ,Қ_n – семестр бойынша балл түріндегі қорытынды баға;

К₁,К₂,К_n – семестр бойынша пән сағаты