Радиациялық авариялар жайында сұрақтар

1.8 Радиациялық авариялар жайында сұрақтар

1. 
   Авариялар классификациясы.
   
2. 
   Радиациялық - қауіпті авариялардың алдын – алу.
   
3. 
   Радиациялық авариялар кезіндегі көмектің бес деңгейі мен санитарлық медициналық жәрдем көрсету.
   
4. 
   Сәулелік жарақаттану кезінде бірінші көмек көрсету.
   
5. 
   Алдын - ала санитарлық бақылау.
   

БЕСІНШІ ДЕҢГЕЙ

• 
  персоналдың 1 Грей дозасынан артық сәулеленуі;
  

• 
  күю, аралас жаралар алу және өзге де жарақаттар алу;
  

• 
  тұрғындарды қорғау жөнінде дереу көмекті талап ететін, қоршаған ортаға радиоактивті заттардың көп мөлшерінің тарауы;
  

• 
  МАГАТЭ - ның АЭС радиациялық авариялар түрлерінің 7-5 деңгейлер шкаласына сәйкес келетін ядролық энергетикалық қондырғыларда (ЯЭҚ) болатын авариялар;
  

• 
  радиоактивті материалдарды (ядролық отын, радиоактивті қалдықтар) тасымалдау кезінде болатын авариялар;
  

• 
  кемелердің ЯЭҚ-да болатын авариялар.
  

• 
  жартылай немесе толық ВАГ қызметін іске қосу;
  

• 
  ВАГ қызметін ДККЖ қызметімен қосымша қамтамасыз ету;
  

• 
  медициналық-санитарлық бөлімдермен ДККЖ-ның база орталықтарының күштерін бағыттау;
  

• 
  арнайы емдеу мекемелерін тарту.
  

• 
  апат болған объектінің радиация деңгейіне баға беру;
  

• 
  жарақаттану диагностикасын өткізіп, жарақаттанғандарды жарақат алу деңгейіне байланысты бөлу;
  

• 
  жедел медициналық көмек көрсету;
  

• 
  жарақат алған адамдарды эвакуациялап, арнайы жасақталған стационарларға жеткізу;
  

• 
  жергілікті тұрғындар мен объект персоналын тексеру бойынша іс- шараларға қатысу;
  

• 
  санитарлық гигиеналық іс-шараларды өткізу;
  

• 
  жергілікті тұрғындар мен объект персоналының әрі қарайғы сәулеленуін алдын-алу жөніндегі мәселелерді шешу.
  

• 
  персоналдың 1 Грей дозасынан артық сәулеленуі;
  

• 
  жұмыс орындары мен ондағы құрылғылар тазалығының бұзылуы;
  

• 
  жедел медициналық көмекті талап ететін жарақаттардың болу мүмкіндігі;
  

• 
  жедел медициналық көмекті талап ететін адамдар саны 50-ден аспау керек.
  

• 
  МАГАТЭ- ның АЭС радиациялық авариялар түрлерінің 5-4 деңгейлер шкаласына сәйкес келетін ядролық энергетикалық қондырғыларда (ЯЭҚ) болатын авариялар;
  

• 
  транспорттық авариялар;
  

• 
  радиоактивті қалдықтар қоймаларында болатын авариялар;
  

• 
  радиоактивті материалдарды (ядролық отын, радиоактивті қалдықтар) пайдалану немесе оларды өндірумен байланысты кәсіпорындардың жеке технологиялық учаскелері мен зерттеу лабораторияларында болатын авариялар;
  

• 
  кемелердің ЯЭҚ-да болатын авариялар;
  

• 
  радиоактивті изотоптың көп мөлшері бар жабық радиоактивті көздерінің герметизациялануы бұзылып, олардың сыртқа шығуына байланысты болатын авариялар.
  

Көмек көрсету сипаты:

• 
  ВАГ қызметін жартылай іске қосу;
  

• 
  базалық орталықтың ДККЖ қызметін тарту;
  

• 
  апат болған объектінің радиация деңгейіне баға беру;
  

• 
  жарақаттану диагностикасын өткізіп, жарақаттанғандарды жарақат алу деңгейіне байланысты бөлу;
  

• 
  жедел медициналық көмек көрсету;
  

• 
  жарақат алған адамдарды эвакуациялап, арнайы жасақталған стационарларға жеткізу;
  

• 
  жергілікті тұрғындар мен объект персоналын тексеру бойынша іс шараларға қатысу;
  

• 
  санитарлық гигиеналық іс-шараларды өткізу;
  

• 
  объект персоналының әрі қарай сәулеленуін алдын алу жөніндегі мәселелерді шешу.
  

Негізгі критерийлер:

• 
  жалпы ағзаға есептегенде, персоналдың сәулеленуі 0,5-1,0 Грей дозасынан артық болмауы керек;
  

• 
  локальды сәулеленудің жоғарғы дозаларын сіңіру мүмкіндігі;
  

• 
  іштей сәулелену мүмкіндігі;
  

• 
  кәсіпорынның жұмыс орындары мен ондағы құрылғыларына радиоактивті заттардың таралуы;
  

• 
  жедел медициналық көмекті талап ететін адамдар саны 15-20 аспауы керек;
  

• 
  МАГАТЭ- ның АЭС радиациялық авариялар түрлерінің 3 деңгейінің шкаласына сәйкес келетін ядролық энергетикалық қондырғыларда (ЯЭҚ) болатын авариялар;
  

• 
  радиоактивті материалдарды (ядролық отын, радиоактивті қалдықтар) пайдалану немесе оларды сақтаумен байланысты кәсіпорындардың жеке технологиялық учаскелері мен зерттеу лабораторияларында болатын авариялар;
  

• 
  радиоактивті изотоптың көп мөлшері бар жабық радиоактивті көздерінің герметизациялануы бұзылып, олардың сыртқа шығуына байланысты болатын авариялар.
  

• 
  ДККЖ қатысуы;
  

• 
  санитарлық-эпидемиялогия мамандарын іске қосу;
  

• 
  жекелеме зерттеулер жүргізіп, диагнозды толыққанды қою үшін, арнайы стационардың шектеулі қатысуы.
  

Негізгі функциялар:

• 
  апат сипатына және радиацияның таралу сипатына аға беру;
  

• 
  радиациялық факторға душар болған адамдарды дозиметриялық тексеруден өткізу;
  

• 
  арнайы стационар қарамағында әрі қарайғы емделу қажеттілігін анықтау;
  

• 
  объект персоналының әрі қарайғы сәулеленуін алдын алу жөніндегі санитарлық-гигиеналық іс-шараларды ұйымдастыру.
  

ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙ

• 
  0,25-0,5 Грей дозасы шамасында сәулеленген адамдар санының шектеулілігі (15адамнан кем емес);
  

• 
  кәсіпорынның жұмыс орындары мен ондағы құрылғылардың шектеулі санының радиоактивті заттармен сәулеленуі;
  

• 
  радиоактивті заттардың қоршаған ортаға аз мөлшерде түсуі.
  

• 
  МАГАТЭ - ның АЭС радиациялық авариялар түрлерінің 3 деңгейінің шкаласына сәйкес келетін ядролық энергетикалық қондырғыларда (ЯЭҚ) болатын авариялар;
  

• 
  радиоактивті материалдарды (ядролық отын, радиоактивті қалдықтар) пайдалану немесе оларды сақтаумен байланысты кәсіпорындардың жеке технологиялық учаскелері мен зерттеу лабораторияларында болатын авариялар;
  

• 
  радиоактивті изотоптың көп мөлшері бар жабық радиоактивті көздерінің герметизациялануы бұзылып, олардың сыртқа шығуына байланысты болатын авариялар.
  

• 
  аймақтық аза орталығы мен ДККЖ қызметінің қатысуы;
  

• 
  санитарлық-эпидемилогиялық мамандардың қатысуы.
  

• 
  радиацияның таралу қаупіне шектеулі мөлшерде баға беру;
  

• 
  сәулелену дозасымен ішкі улануды бағалау үшін зерттеулер жүргізу;
  

• 
  санитарлық-гигиеналық іс-шараларды ұйымдастыру.
  

БІРІНШІ ДЕҢГЕЙ

Негізгі критерийлер:

• 
  персонал сәулеленуінің аз мөлшері ;
  

• 
  кәсіпорын учаскелерінің радиоактивті заттармен аз улануы;
  

• 
  территорияның локальды учаскелерінің улануы мен радиоактивті көздердің табылуы.
  

• 
  ионизациялау сәулелерінің сыртқа шығуымен байланысты құрылғыларды эксплуатациялау ережелерінің бұзылуы;
  

• 
  ашық және жабық радиоактивті көздерін сақтау мен эксплуатациялау ережелерінің бұзылуы;
  

• 
  санитарлық-эпидемиялогия мамандары және база орталығы мүшелерінің қатысуымен апаттың болу салдарын анықтау;
  

• 
  консультация өткізу;
  

• 
  экспертиза қорытындыларын дайындау.
  

Негізгі функциялар:

• 
  апаттың болу салдарын анықтауды ұйымдастыру;
  

• 
  жиналған мәліметтерге баға беру;
  

• 
  нәтижелер бойынша құжаттар дайындау.
  

Қалыпты жағдайда радиацияның әсері басқа да улы радиациялық емес факторлармен (күю, улану, азот оксидінің ағзаға түсуі, фтор және қышқылдар мен негіздердің әсері) қоса жүреді. Жарақат алғандарға жедел дәрігерлік және дәрігерге дейінгі көмек көрсетіледі.Содан соң жоғарғы дәрежеде арнайы медициналық көмек шаралары көрсетіледі. Ең соңында, экспертизалық қорытынды нәтиже негізінде жұмысқа орналастыру шаралары орындалады.

1. 
   Радиациялық апаттардың классификациясын келтіріңіз.
   
2. 
   Радиациялық апат кезінде қатысудың деңгейлерін атаңыз.
   
3. 
   Радиациялық-қауіпті апаттарды алдын-алу бойынша қандай шаралар жүргізіледі?
   
4. 
   Сәулеленген жағдайда көрсетілетін жедел медициналық көмек жайлы айтыңыз.