ҚР−дағы аудиторлық қызметтің даму мәселесі

Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында аудит жеке қызмет түрі ретінде қалыптасты, дегенмен аудиторлық ұйымдар қызметіндегі рұқсат етілген ілеспелі қызметтер оның жалпы көрінісін өзгертпеді. Осыған сай аудиторлық қызмет сапасы тек аудиторлар үшін маңызы бар мәселе емес, сонымен бірге осы процесске қызығушылығы бар тұлғалар үшін де маңызды. Аудиторлардың жасаған объективті тұжырымдары кәсіпорынды дұрыс басқарып, әрі қарай дамуына мол мүмкіншілік жасайды. Қазіргі таңда аудиторлық қызметтің сапасын көтеру ең өзекті мәселе. Ең алдымен, аудиторлық қызмет аудиттелетін ұйымдардың бәсекеге қабілеттілігін және инвестициялық тартымдылығын арттырудың ең маңызды факторларының бірі. Сондықтан, аудиторлық қызмет сапасы аудитордың өзін-өзі бағалау категориясы емес, бағалау нарығының тура және жанама объектісі болып қалыптасуда. Отандық және шетелдік тәжірибеге сай сапасыз жүргізілген аудиторлық қызмет аудиттелетін ұйымның күйреуіне алып келеді.

Аудиттің ерекшелігі аудиторлық ұйымдарды таңдау мен олар көрсеткен қызмет ақысы азаматтық−құқық шегінде коммерциялық негізде жүргізілсе, ал мақсатты бағыттылғы мен атқаратын қызметіне сай қоғам қызығушылығында , яғни мемлекет пен қызығушылық танытқан тұлғалар негізінде жүргізіледі. Аудит қызметі қайтарымсыз бастама мен тапсырысшылар тарапынан өтелетіндіктен, аудит қызметін кәсіпкерліктің бір түріне жатқызамыз. Аудиторлық қызметті жүзеге асырушы ұйымдар заңмен анықталған арнайы тәртіп негізінде тіркелуі тиіс. Осы ұйымдар тек бірыңғай және арнайы аудиторлық қызметтерді жүзеге асыруға құқылы, ал басқа қызмет түрімен айналысуға тыйым салынады. Осындай қызметті орындау кәсіпқойлық деңгейінде маманданған мамандарды қажет етеді. Ол аудиторлық қызметті реттейтін жүйеде бекітілген аттестация негізінде қол жеткізіледі. Бұл қызмет түріне негізі өнім біркелкілігі және осы өнімге қол жеткізу үшін технологиялық үдеріс жақындығы тән.

ҚР-ның Қаржы Министрлігінің негізгі міндеті аудиторлық қызмет саласындағы саясатты қалыптастырып, келесідей функцияларды көрсетеді:

• 
  Аудиторлық қызметті реттейтін нормативті-құқықтық актілерді шығару;
  
• 
  ҚР-ның Үкіметі аудиторлық қызмет стандарттарын бекітіп, ұйымдастыру жұмыстарын өңдеу қажет;
  
• 
  ҚР-дағы аудиторлар біліктілігін көтеру және заңнамада бекітілген аттестациялау жүйесін жетілдіру;
  
• 
  Аудиторлық қызмет стандарттарын аудиторлық ұйымдар мен жеке аудиторлар ұстануын бақылау;
  
• 
  Маманданған аудиторлық бірлестіктерді тағайындау және т.б.
  

• 
  Қызмет алудағы заңнамалық талаптар;
  
• 
  Нарықтың дамуы;
  
• 
  Инфляция қарқыны;
  
• 
  Қызмет туралы қоғамдық пікір;
  
• 
  Есептіліктің дұрыстығына сенімсіздік;
  
• 
  Қызмет көрсету ұзақтығы;
  
• 
  Қол жетерлік жүйенің болуы;
  
• 
  Тұтынушы табысы;
  
• 
  Көрсетілген қызмет құны;
  
• 
  Үшінші тұлға талаптары;
  
• 
  Факторлар жиынының ықпалы.
  

• 
  Аудитор біліктілігі;
  
• 
  Нақты аудит саласындағы аудиторлық қызмет нарығындағы аудиторлық ұйымдар мен аудиторлар тәжіибесі;
  
• 
  Аудиторлық қызмет нарығындағы бәсекеге қабілеттілік;
  
• 
  Аудит сапасына бақылау;
  
• 
  Сапасыз аудиторлық қызмет көрсеткені үшін жауаптыларды белгілеу.
  

1. 
   К.Ш. Дюсембаев Теория аудита. Алматы 1995 ж.
   
2. 
   К.Ш. Дюсембаев Теория и эволюция аудита. Алматы 2012 ж.
   
3. 
   http://kazeu.kz/
   
4. 
   Аудиторлық қызмет туралы
   Қазақстан Республикасы 1998 жылғы 20 қарашадағы