Реферат Тақырыбы: Жағар майлар технологиясы
жүктеу/скачать 25.85 Kb.
|
|
«Болашақ» жоғары медициналық колледжі Реферат Тақырыбы: Жағар майлар технологиясы Қабылдаған: Ыбрашов Ерасыл Ғалымжанұлы
Кіріспе
2.1 Майлау материалдарының түрлері Кинематикалық бу материалдарының сипаттамаларына байланысты майлау үшін сұйық (мысалы, минералды, синтетикалық және жартылай синтетикалық майлар) және қатты (фторопласт, графит, Молибден дисульфиді) заттарды қолдануға болады. Материал бойынша жағар май бөлінеді: минералды — олардың негізінде көмірсутектер, мұнай өңдеу өнімдері жатыр синтетикалық-органикалық және бейорганикалық (мысалы, силикон майлары) шикізатты синтездеу арқылы алынады органикалық-өсімдік тектес (мысалы: кастор майы, пальма майы) Классификациясы бойынша: Барлық сұйық майлау материалдары тұтқырлық бойынша сыныптарға бөлінеді (мотор және трансмиссия майлары үшін SAE классификациясы, өнеркәсіптік майлар үшін ISO VG (viscosity grade) классификациясы) және пайдалану қасиеттері бойынша топтар (API классификациясы, қозғалтқыш және трансмиссия майлары үшін ACEA, өнеркәсіптік майлар үшін ISO классификациясы). Агрегаттық күй бойынша мыналарға бөлінеді: қатты, жартылай қатты, жартылай сұйық, сұйық, газ тәрізді. Мақсаты бойынша: Мотор майлары - ішкі жану қозғалтқыштарында қолданылады. Трансмиссиялық және редукторлық майлар-әртүрлі берілістер мен берілістерде қолданылады. Гидравликалық майлар-гидравликалық жүйелерде жұмыс сұйықтығы ретінде қолданылады. Тағамдық майлар мен сұйықтықтар-азық-түлік пен қаптаманы өндіруге арналған жабдықта қолданылады, онда өнімдердің майлау затымен ластану қаупі бар. Өнеркәсіптік майлар (тоқыма, илектеу диірмендері үшін, сөндіру, электр оқшаулау, жылу тасымалдағыштар және басқалар) — әр түрлі қолданылады [2]. 2.2 Жағар майлар технологиясы Кәдімгі технологиялардың негізгі майлары (conventional base oils) классикалық схема бойынша өңделген бір немесе бірнеше минералды компоненттердің қоспасынан (дистиллят, қалдық) алынады: селективті тазарту (немесе еріткіштермен экстракция) - еріткіштермен депарафинизация - адсорбенттермен тазарту. Кәдімгі технологияларды қолдану бастапқы сапа деңгейіндегі Мотор майлары негізінде өндіруге жеткілікті қасиеттері бар негізгі майларды алуға мүмкіндік береді. Шикізат ретінде қолданылатын мұнайдың химиялық құрамына байланысты қарапайым технологиялардың негізгі майларының екі түрі бар - парафин (парафин) және нафтен (нафтеника). Ең жаңа (ерекше) технологиялардың (unconventional base oils) базалық майлары гидроөңдеу кезеңдерінен өткен минералды компоненттерден, сондай-ақ минералды компоненттерді синтетикалық компоненттермен ішінара немесе толық алмастыру жолымен алынады. Гидроөңдеу процестері мұнай шикізатын өңдеудің классикалық әдістерін ішінара немесе толығымен алмастыра алады. Осы процестерді қолдану арқылы алынған минералды компоненттер гидропроцессинг (гидропроцессирленген базалық қорлар) деп аталады. Гидропроцессингтің негізгі компоненттерінің сапасы өңдеу процестерінің жетілдірілуі мен тереңдігіне байланысты. Осы негізде гидротазаланған (гидрокрекцияланған) және гидрокрекингтік (гидрокрекцияланған) негізгі компоненттерді ажырату керек. Жоғары қысым мен температураны пайдаланбай жеңіл гидротазартуды (mild hydrotreating, hydrofinishing) қолдану қажетсіз қосылыстардың (күкірт, азот, олефиндер) қалдықтарын кетіру, тазартқыштардың түсі мен иісін жақсарту мақсатында классикалық тазарту әдістеріне қосымша бола алады. Жоғары қысымды, арнайы температура режимдерін және селективті катализаторларды қолданатын тереңірек гидротазалау процестері классикалық әдістерге қарағанда жақсы нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Нәтижесінде күкірт пен азот қосылыстарының толық дерлік жойылуына, сондай-ақ хош иісті қосылыстардың жоғары гидрленуіне қол жеткізуге болады. Каталитикалық гидрокрекинг (catalytic hydrocracking) және одан кейінгі гидроизомеризация (hydroisomerization) негізгі қасиеттері бойынша синтетикалыққа жақындаған гидрокрекингтік базалық майларды алуға мүмкіндік беретін ең күрделі гидрогенизациялық процестер болып табылады. Осы себепті кейбір май өндірушілер бұл майларды гидросинтетикалық деп атайды. Шетелде және Ресейде автомобиль паркін жаңаларын өндіру мен сатуды ұлғайту және ескі көліктердің біртіндеп істен шығуы есебінен біртіндеп жаңарту процесі жүріп жатыр. Автокөлік өндірушілерінің майлау материалдарына қойылатын талаптардың артуы қазіргі заманғы автомобильдерде минералды майларды пайдалану мүмкіндігін шектейді. Классикалық өңдеу әдістерін қолдана отырып алынған негізгі майлар қозғалтқыш және беріліс майларының қажетті қасиеттерін қамтамасыз ете алмайды. 2003 жылға дейін май өндірушілер синтетикалық компоненттерді гидрокрекингпен ішінара немесе толығымен алмастырып, қозғалтқыш және трансмиссиялық майлардың жаңа құрамдарын әзірледі. Алынған өнімдер автомобиль майларына қойылатын қазіргі заманғы талаптардың көпшілігіне сәйкес келді. Бірақ жоғары сапалы гидросинтетикалық майларды өндіру технологияларының жетілдірілуіне қарамастан, олардың жеке қасиеттерінің деңгейі жеткіліксіз болатын қолдану салалары бар және кеңейіп келеді. Синтетикалық негіз майлары - әртүрлі мономерлерден синтездеу арқылы алынған май тәрізді сұйықтықтар-полимерлер немесе олигомерлер. Синтетикалық сұйықтықтардың қасиеттері оларды жіктеудің негізгі критерийі болып табылатын химиялық құрылымға байланысты: * полиальфаолефиндерге, изопарафиндерге немесе алкилбензолға негізделген көмірсутек майлары; * екі негізді қышқылдар мен бір атомды спирттерге негізделген диэфир майлары; * полиол эфирлеріне, полигликоль эфирлеріне немесе фосфор қышқылының эфирлеріне негізделген полиэфир майлары; * фторлы көмірсутекті майлар; * силикон майлары[3]. 2.3 GTL-газдан май өндіретін "Шелл" технологиясы GTL технологиясының бастауы өткен ғасырдың басынан басталады (1902) француз химигі Пол Сабатье шәкірті Жан Батист Сандеранмен бірге никель ұнтағының қатысуымен көміртегі тотығы мен сутегі қоспасынан метан алған кезде. Бірнеше жылдан кейін орыс химигі Егор Орлов никель мен палладийдің қатысуымен бірдей қоспадан этилен алды, осылайша жоғары көмірсутектерді синтездеу мүмкіндігін көрсетті. Бірақ бұл технологияны коммерциялық пайдалануға неміс химиктері Кайзер Вильгельм институтының қызметкері Франц Фишер мен Ганс Тропш әкелді, олардың көмірді зерттеу жұмысы "қарапайым қысымдағы Мұнай көмірсутектерінің тікелей синтезі туралы" 1926 жылы жарық көрді. Олар сипаттаған Процесс кейінірек Фишер-Тропш процесі деп аталды. Отын көзі ретінде неміс химиктері көмірден сұйық көмірсутектерді қыздыру, су буының өтуі арқылы алды, нәтижесінде синтез газы, содан кейін көмірсутектер пайда болды. Осылайша, GTL технологиясы дүниеге келді (ағылш. Gas-to-Liquid, газ сұйықтыққа немесе орысша газ-сұйық конверсия, ГЖК) - табиғи газды жоғары сапалы, Күкіртсіз көмірсутекті өнімдерге айналдыру процесі. Процесс келесі кезеңдерді қамтыды: Оттегін көміртегімен қосу арқылы күкірттен тазартылған табиғи газдан синтез газын (H2+CO) өндіру. Синтез газын синтетикалық шикі мұнайға айналдыру. Синтетикалық мотор отындарын және басқа өнімдерді тазарту. 1935 жылы немістер бірінші өнеркәсіптік реакторды іске қосты, ал екінші дүниежүзілік соғыстың аяғында Германия аумағында 17 зауыт жұмыс істеді, оларда 7 миллион тоннаға дейін "газ өнімдері"алынды. Синтетикалық отынмен Вермахттың жердегі әскери техникасының жартысынан көбі және люфтваффе әуе паркінің барлығы дерлік жұмыс істеді. Сонымен қатар, немістер көмірден майлау, май, синтетикалық сабын және тіпті маргарин өндірді. Соғыс аяқталғаннан кейін Германиядан КСРО-ҒА 8 зауыт шығарылды, бірақ олардың тек 2-і ғана іске қосылды. Зауыт салынып жатқан кезде GTL (газ-сұйық конверсия) әдісі бойынша базалық май жасау технологиясы айтарлықтай өзгерістерге ұшырады және келесі кезеңдерді қамтыды: синтез газын алу (табиғи газдан бөлінетін метанның оттегімен әрекеттесуі нәтижесінде); сұйық көмірсутектердің синтезі (синтез реакторға түседі, онда сұйық көмірсутектердің синтезі жүреді); гидрокрекинг (синтезделген көмірсутектер гидрокрекинг қондырғысына түседі, онда молекулалардың ыдырауы және жаңаларының пайда болуы жүреді); GTL өнімдері (алынған реакция қоспасы GTL өнімдерінің барлық гаммасын, соның ішінде Shell pureplus технологиясына негізделген негізгі майларды өндіру үшін бөлінеді ) [5]. Қорытынды Қорыта айтқанда, жағармай — машина қозғалтқыш және механизмдердің түрлі бөліктерінің арасындағы үйкелісті кеміту үшін қолданылатын майлар. Жағармайдың өндірістік қасиеттері (беріктігі, тұтқырлығы, ыстыққа төзімділігі, т.б.), негізінен, олардың химиялық құрамы мен құрылысына байланысты. Материал бойынша жағар май бөлінеді: минералды — олардың негізінде көмірсутектер, мұнай өңдеу өнімдері жатыр синтетикалық-органикалық және бейорганикалық (мысалы, силикон майлары) шикізатты синтездеу арқылы алынады органикалық-өсімдік тектес болып бөлінеді. GTL өнімдері (алынған реакция қоспасы GTL өнімдерінің барлық гаммасын, соның ішінде Shell pureplus технологиясына негізделген негізгі майларды өндіру үшін бөлінеді Пайдаланылған әдебиеттер: Қазақ энциклопедиясы http://www.snr.com.ru/e/lubrications_1_1.htm API 1509, Engine Oil Licensing and Certification System, 15th Edition, 2002. Appendix E, API Base Oil Interchangeability Guidelines for Passenger Car Motor Oils and Diesel Engine Oils (revised) (англ.) Справочник по смазочным материалам https://www.std-shell.ru/blog/Gtl/gtl_tekhnologiya_shell_proizvodstva_masla_iz_gaza/https://www.std-shell.ru/blog/Gtl/gtl_tekhnologiya_shell_proizvodstva_masla_iz_gaza/ жүктеу/скачать 25.85 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|