Сабақтың тақырыбы: ауыз қуысында астың Қорытылуы

түсіндіру.

1. Ас қорыту жүйесі қандай мүшелерден құрылған?

2. Ас қорытуға қандай бездер қатысады?

3. Қоректік заттар деген не? Атап өтіңдер.

4. Адам ағзасына тәулікте қанша су қажет?

5. Адам организмінде өзгеріссіз сіңірілетін зат?

6. Нәруыздың тәуліктік мөлшері қандай?

7. Көмірсулардың тәуліктік мөлшері қандай?

8. Жұтқыншақ ұзындығы қандай?

9. Асқазан сыйымдылығы қандай?

10. Ащы ішек ұзындығы қандай?

Ә) Тест шешу.

1. қоректік заттар құрамында қандай органикалықзаттар бар:

А) нәруыздар, көмірсулар б) майлар, витаминдер в) су, минералды тұздар

2. Адам денесінде судың мөлшері:

а\20-25% ә\40-45% б\60-65%

3.Адам организмінде өзгеріссіз сіңірілетін заттар:

а\нәруыздар, көмірсулар ә\су б\минералды тұздар

4. Нәруыздың тәуліктік мөлшері:

а\80-90 гр. ә\100 гр. б\400-500 гр.

5.Адамның ас қорыту жолдарының ұзындығы:

а\3-5 м. ә\8-10 м. б\15-18 м.

6.Дәм сезу рецепторлары қайда орналасқан:

а\жұмсақ таңдайда ә\ұрттың сілемейлі қабығында б\тілде

7\Ас қорыту және тыныс алу жолдары қай жерде қиылысады:

а\ауыз қуысында ә\ жұтқыншақта б\ өңеште

8\Ас қорыту жолдарында асқазаннан кейін не орналасады:

а\аш ішек ә\тоқ ішек б\ұлтабар

9.Тоқішектің бөлімдерін атаңдар:

а\ас ішек,жиек ішек,тік ішек ә\соқыр ішек,тік ішек,ұлтабар б\соқыр ішек

10.Ас ішек бөлімдерін атаңдар:

а\ұлтабар,аш ішек,мықын ішек ә\соқыр ішек, жиек ішек,тік ішек

б\ұлтабар, тік ішек

1. 
   Тістің құрылысы... А) пішіні мен қызметіне қарай: күрек тіс, ит тіс. Кіші және үлкен азу тіс деп бөлінеді.
   

Б) Тіс қаптамасы, мойыны,түбірі.

В) Эмаль, дентин, тістің ішкі қуысы-пульпа, қан тамыры.

Г) Сүт тістер-6 айдан бастап, тұрақты тістер-6-7 жастан бастап, ақыл тістер-20 жастан.

Тілдің ұшы –тәттіні, арты-ащыны,бүйір жағындағы рецепторлар-қышқыл мен тұздыны айырады.

Жалпы қорытынды:

А) Кариес – микроорганизмдердің әсерінен дентиннің бұзылуы.

Ә) Пульпит – микробтардың енуінен тіс ортасының қабынуы.

Б) Периодонтит – тіс түбірінің зақымданып қабынуы.

В) Парадонт – тіс айналасындағы ұлпалардың қабынуы.

• 
  2. Сау тіс дәрігерінің кеңестері, барлығы 10 кеңес.
  
• 
  Жаңа термин сөздер:
  
• 
  1. Эмаль –тіс сыртындағы өте тығыз қабат.
  
• 
  2. Дентин – тістің тығыз заты.
  
• 
  3. Пульпа – тістің борпылдақ ұлпаға толы қуысы.
  
• 
  4. Фистула – жыланкөз
  
• 
  5. Муцин – сілекей құрамындағы нәруыз,сілекейді шылайды.
  
• 
  

  Не байқадың?	Қорытынды
  1.Крахмалданған дәкеге белгі салу үшін сіріңкенің ұшына мақта орап, сілекеймен шылаймыз да дәке ортасына белгі саламыз.	Ауыз қуысына үш жұп сілекей безі бар. Олар шықшыт, жақасты, тіл асты бездері. Сілекей бездері сыртқы секреция бездеріне жатады, себебі олардың өзегі болады, өзек арқылы сілекей ауыз қуысына бөлінеді. Сілекей құрамында 90-92 су, сілекейді жабысқақ ететін муцин мен бактерияларды жоятын лизоцим нәруыздары мен амилаза және мальтаза ферменттері болады.
  Дәкені бүктеп алақанымызда 2-3 минут ұстап тұрамыз.	Себебі белгілі бір температурада ферменттердің белсенділігі артады. Алақанның жылуы реакцияның жүруін жылдамдатады.
  Алақанда ұстаған дәкені йод ерітіндісіне саламыз,сол кезде дәке көгереді,ал белгі боялмай қалады.	Себебі сілекей құрамындағы амилаза ферменті күрделі көмірсу крахмалды ыдыратып жібереді.

  6. Лизоцим – нәруыз,бактерияларды жояды.
  
• 
  7. Амилаза – фермент,крахмалды ыдыратады.
  
• 
  8. Мальтаза – фермент,дисахаридтерді ыдыратады.
  
• 
  9. Кариес, пульпит, периодонтит, парадонт – тіс аурулары.