Сарбас. – 2011. №39. – 30 қыркүйек – 6 қазан Абайқызы Б. Болашақ әскері топографтар

Абайқызы Б.

2008 жылы Қорғаныс министрлігінің 188-ші бұйрығына сәйкес елордадағы С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетінің базасында тұңғыш рет «топографиялық қызметтер» деген мамандық ашылды. Іргелі білім ордасы, министрліктің тапсырмасы бойынша жылына 20 адам дайындайтын болды. Запастағы офицерлер болашақта әскерде топографиялық қамтамасыз ету қызметін атқаратын болады. Кафедра мамандарының айтуынша, 2008 жылға дейін Қазақстан бойынша әскери топография саласы бойынша мамандар дайындайтын жоғары оқу орыны мүлде болмаған. Тек Ресейдің Санкт-Петербург қаласындағы Әскери училищиде жылына 3 адам ғана оқытылып келген екен. Әскери ортада осы маман тапшылығы мәселесі ескеріліп, аталмыш білім ордасында әскери топографтарды оқыту қолға алынған.

Бүгінгі таңда білім мекемесінде әскери топография пәні бойынша әскери ка-федраның аға оқытушысы запастағы полковник Ерлан Маусымбеков курсанттарға сабақ үйретеді. Алғашында Семей қаласында топографиялық техникум бітірген жас маман мамандығын шыңдау мақсатында Ле­нинград қаласындағы Топографиялық командалық училищесіне «Аэрогеодезия инженері» мамандығына түседі. Алғашқы еңбек жолын Түркістан әскери округіне қарасты Тәжікстанның қазіргі Ходжент қаласында бастайды. 1990 жылы Қазақстанға оралып, Семейде 1-ші әскери корпуста топографиялық қыз-мет бөлімінің бастығы болып істейді. Кейінен Қорғаныс министрлігінің Жедел – жоспарлау департаментінде топографиялық қызмет ашылып, аталмыш бөлімді басқарды. 2008 жылы денсаулық жағдайына байланысты зейнетке шыққан ағамыз қол қусырып отыруды жөн көрмей, ҚазАТУ-да алғаш рет топографиялық қызмет саласы бойынша ашылған мамандықтан сабақ беруге кіріседі.

- Маман даярлау үшін ең алдымен қажетті құрал-жабдық болуы тиіс,- дейді запастағы полковник Ерлан Маусымбеков. - Біз бүгінгі таңда дамыған қоғамда өмір сүріп отырмыз. Сандық электроника қарыштап қанатын кеңге жайған заман ғой бұл. Болашақ әскери топографтарымызға жақсы білім беру үшін ең алдымен қажетті бағдарламасы бар компьютерлер сатып алдық. Яғни, дамыған технологияның арқасында картаның бәрін компьютер арқылы сызатын болдық қой. Міне компьютердің көмегімен жүзеге асыру үшін дүниежүзі қолданатын озық бағдарламаны біз де сатып алдық, онымен жұмыс істеуді игердік. Атал­мыш бағдарламаны алдымен Америкаға тапсырыс беріп, кейін ол Ресейде орыс тіліне ауыстырылды, сосын барып бізге жеткізілді. Курсанттар 3 курста әскери топографиялық картаны сызуды осы аталмыш бағдарлама арқылы істейді. Мәселен, картаны сызады, өзгертулер енгізеді.

Мұндағы мамандардың айтуынша, картадағы өзгерістерді енгізу үшін алдымен далада жұмыс жасау керек. Ол үшін арнаулы аспап болады екен. Мәселен, бұрындары теодолит, сосын жарықпен ара қашықтықты өлшейтін, бұрышын жеке өлшейтін бірнеше түрлі приборлар болған. Осыдан шығаратын қорытындыны қолмен есептеу де көп уақыт алатын. Қазір осы аталған
міндеттерді кешенді түрде бір ғана аспаппен атқарады екен. Яғни ол тахеометрия деген жаңа аспап. Тахеометрия ара қашықтықты 12 шақырымдық жерден өлшейді. Ішінде арнайы ағдарламаның арқасында автоматты түрде есептеп, қорытындысын экранға шығарып береді. Курсанттар оны компьютер арқылы шартты белгілерін сызып, бірден өзгерістерді енгізеді. Мұндай замануи жабдықтарды сатып алуда университет басшылығы өте жақсы қолдау көрсеткен.

«Болашақ мамандар әскери салада қызмет жасаса да жасамаса да тәуелсіз Қазақстан үшін өте қажет мамандық. Себебі, топрафия - соғыс уақытында ең негізгі жауынгерлік кұжаттардың бірі болған. Командирлер көбінесе бір құжатпен жұмыс істеген. Ол - топографиялық құжат. Осы құжатпен соғыс жоспарын жасап, карта арқылы өздерінің бөлімшелерін басқарған. Әскери ортада «Байланыс - адамдардың қүлағы десе, карта - әскердің козі» деген ұғым бар. Сондықтан да топографиялық қызметтің маңызы мен рөлі зор», - дейді запастағы полков­ник Ерлан Маусымбеков.