Шеміршекті балықтар
жүктеу/скачать 346.75 Kb.
|
1 2
Шеміршекті, сүйекті балықтар|
Шеміршекті балықтар. Шеміршекті балықтардың күрделі белокты азықпен коректенетін жыртқыш ретінде, асқорыту жүйесінің анық бөлімдерге жіктелуі және аскорыту бездері жақсы оқшаулануы арқылы дөңгелек ауыздылардан ерекшеленеді. Шеміршекті балықтардың ауыз тесігі көлденең басының астыңғы жағында орналасқан. Ол тері қатпарларымен қоршалған, ал үстіңгі және астыңғы жақтарында бірнеше қатар тістері болады. Акулаларда жай конус тәрізді тістер сирек кездеседі, әдетте олар алдынан және артынан қосымша қырлармен жабдықталған. Кейбір акулаларла сілемейлі ауыз қуысы мен жұтқыншағын тұтастай майда тістер жауып жатады. Скаттардың тісте моллюскаларды бөлшектеу үшін топтанған. Химералардың Tic жүйесі, керісінше. бөлшектейтін ірі жүп тактайшага дейін азайған. Шеміршекті балықтардың тістері тұрақты өспейді әрі түбірі болмайды, бірак үздіксіз алмасып отырады (полифиолонтизм). Тіл ауыз қуысының түбінде орналасады. Бүл тіласты доғасының копуласы ғап тұратын сілемейлі кабыктын катпарлары. Мұндай тілдің өзіне тән бұлшық еті болмайды. сондықтан да оның қозғалысы тіласты және желбезек аппараттарының козғалысына байланысты. Ауызда және тілде сілемей бөлетін коптетен клеткалар болалы. Қалыптасқан бездер жок. Ауыз қуысы білінбей жүткыншаққа отелі, оның бүйір қабырғаларында ішкі желбезек саңылаулары болалы (111 сур.).Шеміршекті балықтардың өңешті қабырғасы қалың бұлшық етті қысқа түтік. Оның ішкі қабырғасы не бірқабатты тербелмелі, не көпқабатты эпителиймен капталған. Дегенменде, екі жағдайда да онда коптеген бірклеткалы сілемейлі бездер (мукошиттер) болады. Өнештің бұлшық ет қабаты қалың. Сыртынан қарағанда, ешқандай шекара байкалмай, өңеш тағатәрізді иілген қарынға жалғасалы. Қарынның сілемейлі қабығының ұзына бойы жаткан ірі катпарлары жоғары ұшы сілемейлі тығынды призматәрзді бірқабатты биік эпителиймен тәсенген. Қарын бетінің ойыстары - ҡарын сайшалары — гастральлы безлердің өзектерін құрайды. Гастральды бездер көпклеткалы түтіктәрізді, кейде онын. Түбі өтe қатпарлы болып келелі. Химераларда қарын болмайды. Қарынның арткы жінішкерген бөлімінен оте қысқа ашы ішек, шартты түрде он екі елі ішек деп атауға болады, шығады. Бұл жерге асқорыту бездерінің өзектері ашылады. Екіқалақты ұйқы безінің өзегі ішектін астыңғы жағына, ал бауыр өзегі -үстіңгі жағына ашылады. Екі немссе утикалакты бауырда от қапшығы жағалы. Ашы ішектен кейін тоғы және тік ішектер орналасады, Тоғы ішек өте жуан әрі іші күрлелі құрылысты. Онда майда эпителиальды қатпарлармен қатар. спиральды қақпақша болады, ол ішек бетінің ауданын ұлғайтады. Спиральлы қақпақшаның тарылған үстіңгі бөлігі дененің басына қарай бағытталып бір-біріне кигізілтен конустар тәрізді (112 сур.). Конустардың шеткі қабырғалары ішектін ішкі қабырғасына бірігіп кеткен, ұрыктык даму процесінде спиральды қақпақша қарыннан әлде қайда бұрын қалыптасады. Ескерте кететін жай. Қарынның мөлшері үлкен болса, спиральды қақпақша да өте күшті дамиды, ал мөлшері кіші болса — нашар жетіледі. Яғни, спиральды қақпақшаның үлкеюінің функциональды негіз бар. Спиральды қақпақша біткен соң басталатын ішектің тарылған бөлімі тік ішек деп аталады. Бүл баскаларымей салыстырғанда ұзына бойы жатқан биік қатпарлары бар ішектің XY) қабырғалы бөлімі. Тік ішектің үстіңгі жағына ректальды бездің өзегінің тесігі болалы. Тік ішек клоакаға баралы. ол сыртқа клоака тесігімен ашылады; жүктеу/скачать 346.75 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2