Құнды және құнсыз нәруыздар

ҚҰНДЫ, ҚҰНСЫЗ НӘРУЫЗДАР

Нәруыздар құнды және құнсыз болып бөлінеді. Құнды нәруыздар – құрамында 8 алмастырылмайтын аминқышқылдары болады. Егер де құрамында 1 алмастырылмайтын аминқышқылы жетіспесе құнсыз нәруыз деп аталады. Жалпы алмастырылмайтын аминқышқылдары тірі организмде синтезделмейді, сол себеппен ағзаға тағаммен бірге түсіп отырады, оларға: лизин, триптофан, треонин, метилаланин, валин, лейцин, изолейцин, фенилаланин жатады. Ал алмастырылатын аминқышқылдары организмде синтезделеді, оларға: тирозин, цистейн, аргинин, гистидин жатады.

3. 
   Нәруыздардың қызметтері.
   

Жалпы нәруыздар бірнеше қызмет атқарады:

Құрылымдық қызметі – тірі ағзалардың пластикалық, тіректік құрылымын қамтамасыз етеді.

Каталитикалық қызметі – метаболизмге қатысатын ферменттер – нәруыздардан тұрады.

Қоректік қызметі – дамып келе жатқан ұрық үшін негізгі қорек көзі болып табылады.

Тасымалдау қызметі – қан арқылы суда ерімейтін заттарды тасымалдауға қатысады.

Жиырылу қызметі – жүрек жұмысы, тыныс алу, бұлшықет жиырылуы, ішектің жиырылуы нәруыздар арқылы атқарылады.

Реттеуші қызметі – ағзадағы гомеостаздың тұрақтылығын сақтайды.

Қорғаныштық қызметі – ағзаға түскен бөгде заттар мен бактерияларға жауап ретіндее антиденер түзілуіне қатысады.

Электротрансформатикалық қызметі – ағзадағы электрлік, осмостық энергияны АТФ-энергиясына айналдырады.

Генетикалық ақпаратты тасымалдауға қатысады.

4. 
   Нәруыздардың жіктелуі