1. Біздің заманымызға дейінгі жазу- сызулар мен аңыз- жырлар


Риторикалық сұрау (лепті сұрау)



Pdf көрінісі
бет240/242
Дата06.12.2022
өлшемі1.81 Mb.
#466588
1   ...   234   235   236   237   238   239   240   241   242
Көк кітап.Гүлнұр

Риторикалық сұрау (лепті сұрау) – ойды, сезімді әсерлі жеткізу үшін жауабы өзінен өзі айқан нәрсені әсерлі леппен, сұрау 
түрінде айту. 
Балалык өтті, біздің бе? 
Жігіттікке келді ңбе? 
Жігіттік өтті көрдің бе? 
Кәрілікке сөндің бе? (Абай) 
Өлең – арнайы шумақ, тармақ,ұйқас, буын,бунақ,қалпын сақтаған, кейіпкер көңіл-күйіне неғұрлым терең үңілетін поэзиялық 
жанр түрі. 
Шумақ- өлең жолдарының буын саны тармағы ырғағы мен мағынасы жағынан және ұйқасу үйлесімі жағынан жеке жүйе 
құрауы, өлең ішіндегі аяқталған бір ойды білдіретін топталған бөлшек. 
Тармақ- өлеңнің әрбір жолы, ол өз ішінде бунақтарға бөлінеді,олар өлең ырғағын тудырады. 
Бунақ- өлеңдегі дауыс толқындарының арасы. 
Буын – өлең жолындағы дауысты дыбыстар саны. 
/Арқаның/ / кербез сұлу/ / Көкшетауы,/ 
/Дамылсыз/ / сұлу бетін/ /жуған жауын./ 
/Жан-жақтан/ / ертелі-кеш/ / бұлттар келіп,/ 
/Жүреді/ / біліп кетіп/ /есен-сауын,/ (С.Сейфуллин) 
Бұл- уш бұнақты ,11буынды өлең. 
Ұйқас – өлең тармақтарының соңғы сөздеріндегі үндестік. 
Түрлері: 
Қара өлең ұйқасы (а,а,б,а;) 
Шұбыртпалы ұйқаса а,а,а,а;) 
Кезекті ұйқас а,б,в,б;) 
Шалыс ұйқас а,б,а,б;) 
Егіз ұйқас (а,а,б,б;) 
Ерікті ұйқас а,б,в,г,б;) 
Аралас ұйқас (а,а,б,в,б,в,б,б,б.) 
Өлең шумағының құрылымы: (Ұйқас,буын,бунақ) 


Тарамақтың соңғы сөздерінің дыбыстық жағынан үндесуі: (Ұйқас) 
Өлең ұйқасының белгісі: (Тармақтың соңғы сөздерінің дыбыстық жағынан үндесуі 
) 
Өлеңнің әрбір жолы аталады: (Тармақ) 
Тармақ өз ішіне бөлінеді:(бунақ) 
«Алдымда неше қатар тұрса да оқ
Тартынып бұл сапардан қалуыи жоқ. 
Сұлуын дүниенің жисаң-дағы, 
Бір жарымдай болмайды көңілі тоқ,»- деген жолдарда қандай ұйқас түрі қолданылған?ҚАРА ӨЛЕҢ 
А,а,б,бтүріндегі ұйқас-ұйқастың қай түріне жатады? ЕГІЗ
Желп желп еткен ала ту, 
Жиырып алар күн қайда? 
Орама мылтық,тарс ұрып, 
Жауға аттанар күн қайда? Осы өлеңдегі ұйқас түрі:КЕЗЕКТІ 
Абайдың А.С.Пушкинді аудару арқылы тапқан ұйқасы ШАЛЫС 
«Қыста,күзде, 
Қырда,құмда, 
Шөлде,түзде, 
Сада,шыңда...»- жеген төрт жолды шумақ құрылған ұйқас : ШАЛЫС 
«Гималайда қуат бар
Қозғалды оны құрауға. 
Гималайда ұлы от бар,Таянып тұр тутауға.» Шумақтағы ұйқас түрі ШАЛЫС 
Өлең жолының қандай ұйқасқа құрылғаны: 
Әсемпаз болма әрнеге, 
Өнерпаз болсаң арқалан. 
Сен де бір кірпіш дүниеге, 
Кетігін тап та, бар қалан ШАЛЫС
Қара бөрік қалпайған, а 
Қайратымен мал жайған , а 
Қысқа түнде қырық шапқан а. Үзіндідегі ұйқас түрі: Шұбыртпалы 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   234   235   236   237   238   239   240   241   242




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет