Ахмет Байтұрсынұлы ( 1873- 1938)
... Ахмет қазақ ұлтына жанын аямай қызметтерін қылды.( С.Сейфуллин)
Ахмет Байтұрсынұлы – ғалым, ақын, түркітанушы,ағартушы, аудармашы, қоғам қайраткері, публицист, этнограф, фольклоршы, сазгер, әрі орындаушы. Қазақ тіл білімі , алфавиті , баспасөзі, қазақ әдебиеті теориясы және әдебиеттану ғылымының негізін саалушы, қазақ әліппесін ( төте жазу) жасаушы, алғашқы оқу құралының авторы. “Қазақ” газетінің бас редакторы
( 1913 - 1918). Алашорда үкіметі мен “ Алаш” партиясының негізін салушы әрі көсемі.
Туған жері қазіргі Қостанай облысы , Торғай атырабы, Сарытүбек деген жер.
Еңбектері : “Қырық мысал “ (Петербург, 1909), “ Маса ” (Орынбор ,1911), “Әліппе” (Орынбор 1912), “Сауаташқыш” ( Орынбор , 1912) ,” Баяншы”
( Қазан,1920), “Ер Сайын ” ( Мәскеу,1923 ), “ Тіл құралы ” ( Орынбор ,1924), “ Әдебиет танытқыш” ( Ташкент,1926), “ 23 жоқтау ” ( Мәскеу, 1926), т.б.
Бес арыстың бірі: (Ахмет (Шәкәрім, Міржақып, Мағжан , Жүсіпбек)
Ахмет Байтұрсынұлының туған жері : (Қостанай облысы , Торғай атырабындағы Сартүбек жері)
Ахмет Байтұрсынұлының туған жылы: (1873)
Ахмет Байтұрсынұлының Торғай қаласындағы орысша- қазақша училищеде оқыған жылдары: (1886-1891 ж.)
Ахмет Байтұрсынұлының қабілет- қасиеті : ( Жақсы әнші, тамаша домбырашы)
“Оқ тиіп он үшімде, ой түсіріп,
Бітпеген жүрегімде бар бір жарам.”
А. Байтұрсынұлының осы жолдарды жазуға мәжбүр болған жағдайы:
(Әкесінің ұсталуы)
А. Байтұрсынұлының әкесі Сібірге жер аударылды: (15 жылға)
Әкесі он үш жасында ұсталып кетіп, ол туралы өлең жазған қаламгер: (А.Байтұрсынұлы)
Әкесімен бірге репрессияға ұшыраған қайраткер : (А.Байтұрсынұлы)
А. Байтұрсынұлының 1909 ж. қамалғанға дейін атқарған қызметі (Қарқаралыда мұғалім)
А.Байтұрсынұлы қай жылы Бүкілодақтық атқару Комитетінің мүшесі болатыны: (1919)
А.В. Затаевичке қазақ халқының әндерін жинауға көмектескен қаламгер(А. Байтұрсынұлы)
А. Байтұрсынұлы мен Ә. Бөкейханұлының серіктесі, ақын, жазушы, публицист: (М.Дулатов)
А.Байтұрсынұлының 1909 жылы Петербургте басылған кітабы: (“Қырық мысал”)
А.Байтұрсынұлының аудармалары енген жинақ : ( “Қырық мысал”)
Ахмет Байтұрсынұлы” Қырық мысал” туындысына қай орыс қаламгерінің шығармаларының қазақша нұсқасын кіргізген?(И.А.Крылов)
“Қырық мысалдың ” авторы және оныы аударған адамы: (А.Байтұрсынұлы - Крыловтан)
*** А. Байтұрсынұлының “Қырық мысал” жинағына енген өлеңдер: (*” Шымшық пен Көгершін “ ; *”Аққу ,шортан һәм шаян”)
***А.Байтұрсынұлының Крыловтан аударған мысал (дар( ы: (*”Егіннің бастары “; *”Ат пен есек”; *” Аққу ,шортан һәм шаян”; *” Өгіз бен бақа”); (”Қасқыр мен қозы”, “Ала қойлар”, “Ат пен есек ” , “Қартайған арыстан”,” Өгіз бен бақа”, “Қайыршы мен қыдыр”, “ Бұлбұл мен есек”, “ Шымшық пен көгершін ” , “Егіннің бастары”, “ Екі шыбын” т.б.)
А.Байтұрсынұлының “ Қырық мысалындағы” бірінші өлеңі адамдар арасындағы алауыздықты сынайтын мысалы: (Аққу, шортан һәм шаян)
А.Байтұрсынұлының ынтымаққа, бірлікке шақыратын мысал өлеңі:
Достарыңызбен бөлісу: |
