1. Болашақмұғалімніңкәсіби-педагогикалыққұзырлығынқалыптастырубағыттары
Математиканы есептер арқылы оқыту әдістемесі
жүктеу/скачать 7.77 Mb.
|
| 81. Математиканы есептер арқылы оқыту әдістемесі
Математика ғылымретіндеесептенпайдаболғанжәнеесепарқылыдамиды. Тарихқажүгінсек, еңкөнематематикалықескерткіштерРинджәнеМәскеупапирустарындаесептерқарастылып, олардышығаружолдарыберілген. Есепшығарумұқтаждығынанмүмкіншіліктертеориясы, ойындартеориясы, информатика теориясыт.б. дамыды. Мектепматематикасынесепсізқұрумүмкінемес. Ресейдегіалғанқы «Атифметика» авторы Л.Ф.Магницкийарифметрикалықтөртамалдарқолдануғаарналғанесептержүйесінқұрастырған. «Мақсаттытүрдеқұрылғанесептерәдістемесін» ұсынушыатақты педагог-математик С.И.Шорох-Троцкий үйдің «барлықтөртбұрышынаесепқойылукерек» деген. Осы кезеңдегікөрнектіәдістер-ғылымП.М.Эрдниев: «Барлықәдістемеесепшығаруәдістемесінешоғырланукерек»,-дейді. Математикалықесепоқушылардыңұғымдардың, теорияныжәне математика әдістерінмеңгерудіңтиімді де, айырбасталмайтынқұралыболыптабылады. Оқушылардыңойлауқабілеттеріндамытуда, олардытәрбиелеуде, біліктері мен дағдыларыныңкөрсетудеесептіңалатынорныөтезор. Математиканыоқытудағыбастымақсаттарғажетугеесеп-бастықызметшіболыптабылады. Сондықтан математика сабақтарыныңжартысынанкөпуақытыесепшығаруғаарналады. Әрбірмектепбітірушіоқушы орты есеппен 15000-дай есепшығарадыекен. Ал солардыңкөпшілігіжоғарыжәнеарнаулы орта оқуорындарынатүсуемтихандарындаматематикаданберілгентестіктапсырмалардыоқытудаесепшығаруғакөңіл аз бөлініпотырғандыңыныңдәлелі. Есептіңнегізгіміндеттері: оқыту, тәрбиелеу, дамытужәнебақылауболыптабылады. Барлықесептероқытуміндетінорындайды. Басқашаайтқанда, кезкелгенесептішығарғандаоқушыматематикалықбілімалады, шығарубіліктілігіқалыптасады, дағдығаиеболады, яғниматематикалықбілімденгейіжоғарылайды. Көбінесеәреспөзініңмазмұныарқылытәрбиелікміндетінатқарады. Мысалы, қоғамдамуыныңәртүрлікезеңдерінебайланыстыесепмазмұны да өзгеріпотырады. Біркезеңдердеесептержинағыкөпестердіңсауда-саттығын, арзанғасатыпалу, керісіншеқымбатқа сату, құмарлықойындардаұтут.с.с. мазмұндаболды. Қазіргіоқулықтардаесепмазмұныоқушылардыңжоғарыморальдыққасиеттерінқалыптастыруға, ғылымикөзқарастарындамытуға, отаншылдықрухтатәрбиелеугенегізделген. Оқушылардыесепмазмұныарқылығанатәрбиелепқоймайды, олардыесепшығаруғаүйретудеболыпсаналады. Есепшығаруоқушылардыңсөйлеумәдениетіне, мінез-құлқыныңқалыптасуына, табандылыққа, шыдамдылыққа, бастағаністіаяғынадейінжеткізу, қиындықтыжеңебілусияқтықасиеттерініңтәрбиеленуінеықпалынтигізетініаян. Есепоқушылардыңлогикалықойлау, кеңістіктіелестету, жеке бас қабілеттеріндамытуғабірден-бірсебепшіболатынбастықұралболыптабылады. Оқушылардыңбілімін, біліктілігінжәнедағдысынанықтаудыміндеттері де көбінесеесепкежүктеледі. Есепшығарудегеніміз не? Есептүрлері. Есепшығару- ерекшежұмыс, дәлірекайтсақ ой жұмысы. Ал кезкелгенжұмыстыатқаруүшін, оныңнедентұратыныжәне оны орындауүшінқандайқұрал, әдіскерекекендігіналдын ала анықтапалуқажет. Кез келгенесепшарттарданжәнеталаптарданқұралады. Есеп: Тікбұрыштыүшбұрыштыңқатеті 5 м-гетең, ал оныңгипотенузадағыпроекциясы 3 м. Гипотенузаныжәнеекіншікатетті тап. Есепшарттарынбылайбөліпкөрсетугеболады. а) Тікбұрыштыүшбұрыш; ә) бірктеті 5 м-гетең; б) ьелгілікатеттіңгипотенузадағыпроекциясы 3 м-гетең. Есепталабы: а) гипотенузасынжәне; ә) екіншікатетті табу керек. Есепшартындаұғымдар, қатыстар, теорияларқамтылады. Есепталабы «дәлелде», «есепте», «сал», «зертте», «қаншаболады» т.с.с. сөздерменайтылады. Көрсетілгенесептердішығарукезіндебұрыннанбелгіліқандай да болмасынзаңдылықтардыесепшартына қолданаотырып, есептіңталабынажауапізделініпотыр. Яғни, есепшығарудегеніміз- математиканыңжалпызаңдылықтарын( анықтамалар, аксиомалар, теоремалар, заңдар, формулалар), есепшартынанемесеоныңсалдарынабелгілібірретпенқолданаотырып, есепталабынажауап беру болыптабылады. Соныменесепшығару, оныңшартынабелгілібірматематикалықережелердісәйкестүрдеқолданаотырып, талабынақарайжылжитын ой қозғалысы. Есепқарастылатынынобъетілерінебайланысты- практикалықжәнематематикалықболыпекігебөлінеді. Яғниесептеқарастырылатынобъетініңбірнақтышынзатболатынболса, олпрактикалықесеп. Мысалы: Жер радиусы 6370 км, ал одан 4 км жоғарыбиіктіктеұшып бара жатқантікұшақтанқаншалықтыалысжеркөругеболады? Есептеқарастырылатынобъетілер таза математикалықболса, олматематикалықесеп. Мысалы, М нүктесіненжүргізілгенқиюшышеңберді А және В нүктелеріндеқияды, солнүктеденжүргізілгенжанамашеңберді С нүктесінежанайды. МС болатындығындәлелде. Теорияғабайланыстыстандарттыжәнестандарттыемесесептүрлерібелгілі. Дайынережелердіңкөмегіменшығарылатынесепстандарттықесепделінеді де, ал шығаружолдарыдайынережелерарқылытабылақоймайтынесеп- стандарттықемесесепболады. Мысалы, 1. Егерболса, арифметикалықпрогрессияныңалғашқыалтымүшесінжаз (стандарттыесеп). 2. Арифметикалықпрогрессияныңтөртіншімүшесі 4-ке тең. Прогрессия айырымыныңқандаймәніндеоныңалғашқыүшмүшесініңқос-қостаналғанкөбейтінділерініңқосындысыеңкішімәнгеиеболады (стандарттыемес)? Есепталабынақарай: а) есептеу, ә) дәлелдеу, б) зерттеу, в) салу есептерінебөлінеді. Есептеугеарналғанесептерге: өрнекмәнін табу, функцияныңмәнінесептеу, кесіндініңұзындығын, фигураныңауданын табу, бұрышшамасынанықтаут.с.с. жатадыү Қандай да болмасынұйғарымныңақиқаттылығынакөзжеткізунемесеұйғарымныңжалғандылықтынтексеру не белгілібірқұбылыстыңдұрыстығынтүсіндіру- дәлелдеуесептері. жүктеу/скачать 7.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|