12) Дәрілік өсімдіктердің технологиясы
Дәрілік өсімдіктерді емдік реагент ретінде қолдану ерте заманнан бері белгілі. Көптеген ғасырлар бойы адамдар әртүрлі өсімдіктерді қолданып, олардың арасынан ең тиімдісін таңдады. Алғашқы медициналық оқу орындары (Үнді және Тибет) толығымен табиғи шикізаттан алынған дәрілерді қолдану тәжірибесіне сүйенді. Мұндай шикізатты өңдеу әдістері туралы алғашқы ескертулер біздің заманымызға дейінгі үшінші мыңжылдыққа жатады (ежелгі Вавилонның саз тақтайшалары, Шен-нунның тамыры мен шөптері туралы трактат, Эберс папирусы және т.б.). Алғашқы дәрілік өнімдер кептірілген шөптер, кейінірек шарап, майлар мен майлардың көмегімен алынған сығындылар түрінде жасалды.
Экстракция – бұл экстрагентті (экстрактор, еріткіш) пайдалана отырып, өсімдік және жануарлар материалынан қажетті заттарды алу процесі.
Экстракция процесі үш кезеңнен тұрады:
1) шикізатты ылғалдандыру;
2) ішкі (бастапқы) шырынның түзілуі;
3) массалық тасымалдау
Шикізаттың сулануы шикізат бетінің және оның құрамындағы заттардың қолданылатын экстрагентпен әрекеттесу сипатымен анықталады. Шикізат дифильдік қасиетке ие, ал құрғақ шикізаттың гидрофильдік қасиеттері күштірек дәрежеде көрінеді. Егер өсімдік материалында гидрофильді заттар болса, ол да сумен оңай суланады. Ылғалдандыру процесі фазалар (шикізат және экстрагент) арасындағы шекарадағы фазааралық керілуді төмендететін және сұйықтықтың шикізат бетімен неғұрлым қарқынды әрекеттесуіне ықпал ететін беттік-белсенді экстрактивті заттармен белсендіріледі. Микрожарықтар, саңылаулар, жасушааралық жолдар арқылы, капиллярлар арқылы экстрагент бөлшектерге терең еніп, өсімдік материалын сіңіреді.
Шикізаттың толық және жылдам сулануына ауа кедергі жасайды, оны жою үшін шикізат пен экстрагент қоспасын вакуумдау әдістері немесе шикізатты экстрагентте оңай еритін газбен сулау сатысында экстрагентті ауыстыру. пайдаланылады, содан кейін газды қажетті экстрагентпен алмастырады.
«Алғашқы шырынның» түзілуі - өсімдік материалының бөлшектерінің ішіндегі экстрактивті заттардың ерітіндісі, әртүрлі табиғаттағы экстрактивті заттарды еріту кезінде болатын процестердің қатысуымен жүреді. Еріту алдында десорбция жүреді, өйткені жасуша ішіндегі заттардың көпшілігі басқа заттармен немесе жасуша мембранасымен адсорбциялық байланыста болады. Бұл құбылысты алғаш рет М.В. Түс көлемі. Хлорофиллмен жүргізген тәжірибелерінде бензин өсімдіктерден хлорофиллді шығарған жоқ, бірақ оны жасушалардан шығарғаннан кейін ерітеді.
Этил спирті экстракцияланып, ерітілді.
Десорбциядан кейін нақты еріту басталады, ол жоғары молекулалы қосылыстар үшін гельдік жүйелердің немесе коллоидты ерітінділердің түзілу жолымен жүреді және ісіну процестерімен бірге жүреді. Ісіну экстрагенттің (судың) қайтымсыз жоғалуымен байланысты және жағымсыз әсерлермен қатар жүруі мүмкін – шикізаттың дренаждық қабілетінің жоғалуымен қарқынды тығыздалуы (капиллярлар люменінің төмендеуіне байланысты экстрагент қозғалысының шектелуі). , кеуектер мен арналар) және түзу кезінде кеуектер көлемінің ұлғаюына және ашылуына байланысты масса алмасуды белсендіруге ықпал ететін әсер.
10 десквамацияланған жасушалық мембраналардың созылуы (шектеулі ісінумен).
Шикізаттың ісіну уақыты қалай болатынына байланысты
Оның анатомиялық морфологиялық құрылымы (жапырақ, тамыр және т.б.), және ұнтақтаудан. Экстрагенттің шикізатпен сіңірілу дәрежесі суды сіңіру коэффициентімен сипатталады, ол 1 кг шикізатта ұсталған судың мөлшерін көрсетеді.
Достарыңызбен бөлісу: |