1. Физиологияның ғылым ретінде жалпы сипаттамасы
А,В,С нерв талшықтарының жіктелуі
жүктеу/скачать 1.43 Mb. Pdf көрінісі
|
| 36.А,В,С нерв талшықтарының жіктелуі
Нерв талшықтары бойынша жіктеледі: 1. әрекет ету әлеуетінің ұзақтығы; 2. талшық салу (диаметрі); 3. қозуды жүргізу жылдамдығы. Жүйке талшықтарының келесі топтарын бөледі: 1. А Тобы (альфа, бета, гамма, дельта) - іс-қимылдың ең қысқа әлеуеті, ең қалың миелинді қабық, қозудың ең жоғары жылдамдығы; 2. В тобы - миелинді қабығы аз көрінген; 3. С тобы-миелин қабығы жоқ. ОЖЖ синаптары Синапс-бұл нейроннан басқа нейронға немесе нейроннан әсерлі жасушаға (бұлшықет талшығы, секреторлық жасушаға) сигнал беруді қамтамасыз ететін ОЖЖ-ның морфофункционалды түзілуі. Синапс құрылымы: 1) пресинаптикалық мембрана (аксон терминалындағы электрогенді мембрана, бұлшықет клеткасында синапс түзеді); 2) постсинаптикалық мембрана (синапс түзілген иннервацияланатын жасушаның электрогенді мембрана); 3) синаптикалық Саңылау (құрамы бойынша қан плазмасына ұқсас сұйықтықпен толтырылған пресинаптикалық және постсинаптикалық мембрана арасындағы кеңістік). 2) синапстардың бірнеше жіктелуі бар. Оқшаулау бойынша: 1) орталық синапстер; 2) шеткергі синапстер. Орталық синапстар орталық жүйке жүйесінің шегінде жатыр, сондай-ақ вегетативтік жүйке жүйесінің ганглийінде жатыр. Орталық синапстар - бұл екі жүйке жасушалары арасындағы байланыс, бұл байланыстар біркелкі емес және бірінші нейронның қандай құрылымға байланысты екінші нейронмен синапс түзеді: 126ЖМ Назарқұл Еркебұлан 1) бір нейронның аксон және басқа нейронның деномы түзілген аксосоматикалық;2) бір нейронның аксон және басқа нейронның дендриті түзілген аксодендритті;3) аксоаксональді (бірінші нейронның аксон екінші нейронның аксонында синапс түзеді); 4) дендродентритті (бірінші нейронның дендриті екінші нейронның дендритінде синапс түзеді). Перифериялық синапстардың бірнеше түрі бар: 1) мотонейрон аксон және бұлшықет жасушасымен түзілген мионевральды (жүйке- бұлшықет); 2) Нейрон аксон және секреторлы жасушамен түзілген жүйке-эпителиалды. Синапстардың функционалдық жіктелуі: 1) қоздыру синапстары;2) тежегіш синапстары. Синапстарда қозуды беру тетіктері бойынша 1) Химиялық;2) Электрлік. Химиялық синапстардың ерекшелігі-қозудың берілуі химиялық заттардың ерекше тобы – медиаторлардың көмегімен жүзеге асырылады. Химиялық синапстардың бірнеше түрі бар: 1) холинэргиялық. Оларда ацетилхолиннің көмегімен қозу беріледі;2) адренэргиялық. Оларда үш катехоламиннің көмегімен қозу беріледі;3) дофаминэргиялық. Оларда дофамин көмегімен қозу беріледі;4) гистаминэргиялық. Оларда гистамин көмегімен қозу беріледі;5) Гамкэргиялық. Оларда гаммааминомай қышқылының көмегімен қозу беріледі, яғни тежеу процесі дамиды. Электр синапстарының ерекшелігі-қозудың берілуі электр тогының көмегімен жүзеге асырылады. Денеде мұндай синапстер аз. Синапстардың бірқатар физиологиялық қасиеттері бар: 1) синапстардың клапанды қасиеті, яғни қоздыруды пресинаптикалық мембранамен постсинаптикалық мембранаға тек бір бағытта беру қабілеті;2) қозудың берілу жылдамдығы төмендеуімен байланысты синаптикалық кідіріс қасиеті;3) потенциалдың қасиеті (әрбір келесі импульс кемінде постсинаптикалық кідіріспен жүргізілетін болады). Бұл пресинаптикалық және постсинаптикалық мембранада алдыңғы импульсті жүргізуден медиатор қалатынына байланысты;4) синапстың төмен лабильділігі (секундына 100-150 имульс). Синапс арқылы қозу жылдамдығы нерв талшығына қарағанда әлдеқайда аз, себебі мұнда пресинаптикалық мембрананы белсендіруге уақыт кетеді, кальций арқылы өтеді, ацетилхолиннің синаптикалық саңылауға бөлінуі, постсинаптикалық мембрананың деполяризациясы, ПКП дамуы.Синаптикалық қозу беру қасиеттеріне риза болады: 1) синапстың пресинаптикалық бөлігінде медиатордың болуы;2) синапстың салыстырмалы медиаторлық ерекшелігі, яғни әрбір синапстың өзінің басым медиаторы болады; 3) медиаторлардың әсерімен постсинаптиядан кейінгі мембрананың- гиперполяризациядан кейінгі мембрананың рецептуралық құрылымдарына ерекше бұғаттаушы агенттердің әсер ету мүмкіндігі;5) синаптикалық медиаторды бұзатын ферменттердің әсерін басу кезінде мембрананың постсинаптикалық әлеуетінің ұзақтығын 126ЖМ Назарқұл Еркебұлан арттыру; 6) миниатюралық әлеуеттерден ПСП постсинаптикалық мембранасында Даму., 7) медиатордың синапстағы белсенді әрекет фазасы ұзақтылығының медиатордың қасиеттеріне тәуелділігі; 8) қозу жүргізудің біржақты болуы; 9) синаптиядан кейінгі мембрананың хемосезімталатын рецепторбасқарылатын арналарының болуы; 10) аксон бойынша келетін импульстің жиілігіне пропорционалды синаптикалық саңылауға медиатор кванттарының бөлінуінің ұлғаюы; 11) синаптикалық беру тиімділігінің синапсты пайдалану жиілігіне тәуелділігі ("жаттығу әсері"); 12) синапстың ұзақ уақыт бойы әсер ету нәтижесінде дамитын шаршауы; 13) синапстың жоғары жиілікті ынталандыру. Бұл жағдайда шаршау синапстың пресинаптикалық бөлігіндегі медиатордың сарқылуы және дер кезінде синтезделмеуімен немесе постсинаптикалық мембрананың терең деполяризациясымен (пессималды тежеу) байланысты болуы мүмкін. жүктеу/скачать 1.43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|