1. Мұғалімнің қызметі және оны түсіндіріңіз
жүктеу/скачать 3.81 Mb.
|
| Мұғалім: адам жанының мүсіншісі және болашақ қоғамның сәулетшісі. Мектепте жұмыс істей отырып, мен мұғалімнің жай ғана мамандық емес, оның әлеуметтік мәні зор шақыру екеніне көбірек көз жеткіземін. Өйткені, келешек ұрпақтың дүниетанымы мен адамгершілік құндылықтарының негізін қалаушы тұлғаны қалыптастырудың бастауында тұрған ұстаз. Әртүрлі жастағы және әлеуметтік топтардағы балалармен жұмыс тәжірибесі жеке көзқарастың қаншалықты маңызды екенін көрсетеді. Әр бала өзіне тән ерекшеліктері, дарыны, армандары бар тұтас әлем. Мұғалімнің міндеті – білімді жеткізу ғана емес, сонымен қатар әр баланың өз әлеуетін ашуға, өзіне сенуге және өмірде өз жолын табуға көмектесу. Ақпарат ағыны толып, бағдарсыз болып жатқан заманауи әлемде мұғалімнің жетекші және тәлімгер рөлі ерекше маңызды болып отыр. Ол балаларды сыни тұрғыдан ойлауға, сенімді ақпаратты жалған ақпараттан ажыратуға, саналы таңдау жасауға және өз шешімдері үшін жауапкершілік алуға үйретеді. Мұғалім жай ғана білім беруші емес, ол адам жанының жасаушысы, мүсіншісі. Ол моральдық нұсқауларды қалыптастырады, басқа мәдениеттер мен құндылықтарды құрметтейді, толеранттылыққа, жанашырлық пен жауапкершілікке тәрбиелейді. Бұл қасиеттер әділетті және үйлесімді қоғам құру үшін қажет. Мектептегі тәжірибе көрсеткендей, мұғалім үнемі дамып, заман ағымына ілесіп, жаңа технологияны меңгеріп, оқытудың жаңа әдіс-тәсілдерін үйренуі керек. Өйткені, қазіргі балалар – цифрлық дәуірдің балалары, оқу үдерісін қызықты әрі тиімді ету үшін мұғалімнің олармен бір тілде сөйлесуі, заманауи құралдарды пайдалануы маңызды. Бірақ заманауи технологиялардың маңыздылығына қарамастан, мұғалімдік мамандықтағы ең бастысы өзгеріссіз қалады - балаларға деген сүйіспеншілік, олардың жақсы болуына көмектесуге ұмтылу, олардың күштері мен қабілеттеріне шынайы сенім. Дәл осы сенім кәсіби шеберлік пен адалдықпен ұштасып, ұстазды қоғамның болашағын айқындайтын басты тұлға етеді. Өйткені, ертең қандай әлемде өмір сүретініміз балаларымыздың қалай өсуіне байланысты. Ұстаз еңбегі – жай еңбек емес, ол – жан-жақты құлшыныс пен үздіксіз рухани өсуді талап ететін қызмет. Бұл әлемді жақсырақ, мейірімді және жарқын жерге айналдыратын миссия. Ұстаздық мамандықтың бүкіл қоғам үшін ұлылығы мен маңызы дәл осында жатыр.
23)Қазіргі білім беруде педагог тұлғасына қойылатын талаптарды атаңыз. Өмірдегі көп мамандықтардың ішінде жан-жақты білімділікті, икемділікті, шеберлікті, ерекше шəкіртжандылықты, мейірімділікті қажет ететін мамандық– ұстаз. Бүгінгі ұстаз шəкіртіне ғылым негіздерінен мəлімет беріп қана қоймай, оны дүниежүзілік білім, ақпарат, экономина кеңістігіне шығуға, яғни қатаң бəсеке жағдайында өмір сүруге тəрбиелеуі керек. Қазіргі заман талабына сай, əр мұғалім өз білімін жетілдіріп, ескі бірсарынды сабақтардан гөрі, жаңа талапқа сай инновациялық технологияларды өз сабақтарында күнделікті пайдаланса, сабақ мəнді, қонымды, тиімді болары сөзсіз. Мұғалімге қойылатын талап– жауапкершілік жүктелген үлкен міндет, абыройлы істің сан қырлылығы одан жан- жақты терең біліктілігі, аса педагогикалық шеберлікті, өте нəзік психологиялық қабілеттілікті талап етеді. Педагог мамандарына қойылатын талаптар Табиғат, қоғам жəне сананың басым заңдылықтарын білу; Адам жайында оның жетік тұлға ретінде тани білуі; Тарихи жəне қазіргі болмысын меңгеру тəсілдерін білуі; Ақпараттық жинақтарын өңдеу, қолданудың соңғы техникасын меңгеру; Педагогикалық қызметті басқару мəселесін шешу; Қазіргі заманның мұғаліміне қойылатын талаптар Мұғалімнің жеке көзқарасы бар жəне соны қорғай білетін жігерлі тұлға жəне маман иесі болуы керек; Мұғалімнің педагогикалық ойлау қабілеті ғылыми түрде қалыптасуы тиіс; Мұғалім білім негіздерін өз бетінше оқып, үйренуге, оқушыны баулуға міндетті; Мұғалім педагогикалық үрдісте баламен ынтымақтаса қызмет ету керек; Педагог əр уақытта өз білімін толықтырып, шығармашылығын арттырып отыруға міндетті. 24)Мұғалімнің сөзі.Сөйлеу техникасы жəне сөйлеу мəдениетін өз сөзіңізбен жазыңыз. Біз күнделікті өмірде жазғаннан гөрі, ауызша көп сөйлейміз. Соның ішінде мұғалімнің сөйлеу тілінің сапасына сөздердің дұрыс айтылуы мен дұрыс жазылуы кіреді. Дүние есігін ашқан жас бала сөз сөйлеуді, тыңдауды үлкендерден үйренеді. Балаға, оқушыға сөйлеп үйренуде қоршаған орта, яғни мұғалімдер, қоғамдық орындар, мектеп, балабақша, т.б. тікелей əсер етеді. Ауызша сөйлеудегі дағдыланудың ең қажет сатысы– сөз. Сөйлеу тілі арқылы мұғалім оқушыға білім нəрін құйып немесе түрлі сөздермен оқушылардың санасын қалыптастыруға, таным деңгейін арттыруға, тіл арқылы бір-бірімен қарым-қатынас жасауға үйретеді. Сөйлеу тілінсіз мұғалім– мұғалім емес. Сондықтан да мұғалімдер үшін сөйлеу тілінің ерекшеліктері, маңызы өте зор болып саналады. Адамға ауа қандай қажет болса, мұғалімдер үшін де сөйлеу тілі сондай қажет. Дей тұрғанмен, əр мұғалімнің өзіндік тіл ерекшеліктері, дауыс ырғағы, тəжірибесі, мимикалық іс-əрекеті де əртүрлі. Мұғалімнің сөйлеу тілінің негіздері– ауызша сөйлеу мен жазбаша тіл. Сонымен қатар дауыс ырғағы, үні, дауыс күші, интонация, сөздердің дұрыс байланысып, сөйлемнің дұрыс құрастырылуы, анық естілуі, дұрыс сөйлеу, тіл тазалығы, сөз дəлдігі, сөз əсерлігі, ой тиянақтылығы жатады. Бұлардың қатарына мұғалімнің дикциясын, яғни дұрыс дыбыстап айтуын да жатқызамыз. Мұның барлығы да сөйлеу тілінің негізгі элементтері əрі сабақтың сапасын арттырушы қасиеттері болып табылады. Кез-келген мұғалімнің сөйлеу тілінің деңгейі жоғары болуы үшін алдымен педагогтік əдеп пен ұстаздық шеберлік қажет. Болған немесе болатын оқиға, пікір-талас, ой қорытындысына байланысты мұғалімнің сөйлеу тілі де біркелкі, біржақты емес, əр қырлы болып отырады. Болашақ мұғалім оқу орнында жүргенде-ақ өзінің бойында ұстазға тəн қасиеттерді қалыптастыра бастау керек. Оқушылар қазіргі жаһандану заманында ғылым мен техника, қоғамның үздіксіз дамуын назардан тыс қалдырмайды, ал əрбір жаңалыққа құштар мұғалім сыныптағы ахуалға, тосын жағдайларға тез арада бейімделіп, шешімін тауып, əділ бағалап отыруы тиіс. Дикциясы жақсы мұғалімді оқушылар да асқан қызығушылықпен тыңдайды. Мұндай сабақ қызықты өтеді. Сондай-ақ сабақты қызықты өткізіп қана қоймай, мұғалім мен оқушы арасындағы тығыз байланыстың орнауына да үлкен септігін тигізеді, яғни дикция мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынасты тығыз орнатудың сатысы. Дикцияның түрлері өте көп. Өте жақсы дикция деп үні жағымды, орфоэпиялық заңдылықты білетін, сөзі анық, интонация, екпін, т.б. кідірістерде мəнерлеп оқып, байыпты, қалыпты сөйлеуді айтамыз. Мысалы, сабақ барысында да бір сөзді 25 балаға айтқызсақ, сол сөздің 25 түрлі айтылғанын естиміз. Сонымен қатар бір адам бір сөйлемді əртүрлі естіп, дауысын, үнін, интонациясын, т.б. өзгертіп, сан құбылтып айта алады. Мұғалім сабақ түсіндіргенде, ойын жеткізгенде, əртіс сияқты мың құбылып, шамасы келгенше, оқушының зердесіне құюға тырысады. Мұғалім үшін тағы бірден-бір қажет нəрсе– интонация. Өйткені əр жағдаятқа келгенде, бірқалыпты сөйлей бермей, оқу, оқыту, жағдайында құбылта, келтіре, ұқсата сөйлеу керек. Ешбір заңдылықты сақтамай, бірқалыпты сөйлеп өткізген сабақ оқушының қызығушылығын төмендетеді, сабақты толық түсінуіне де кедергі келтіреді.Мұғалім аузыекі сөйлеп қана қоймай, дауыс ырғағы мен дикциясы арқылы оқушы санасына əсер етіп, «тағы қандай қызықты дүниелер айтады екен» деген ой туғызып, сабақты одан əрі жандандыра түсуге ықпал етуі тиіс.Сухомлинский «Тəрбие өнері дегеніміз– ең алдымен, сөйлей білу, адам жүрегіне жол таба білу өнері. Мұғалім сөзі– шəкірт жүрегіне жол табуда теңдесі жоқ құрал» деген. Бұл сөзде расында да үлкен шындық бар. Өйткені сабақ мұғалімнің сəлемдесуімен басталып, қоштасуымен аяқталады. Демек, сыныптағы негізгі тұлға– мұғалім. Сондықтан да сыныпта оқушының сөйлеу тілін қадағалаумен бірге, мұғалім өзінің тіліне де ерекше мəн беруі керек. Дұрыс сөйлеген мұғалім əрқашан да оқушыларына үлгі болады. Əр оқушы тəрбиені, тəртіпті, үлгіні өз ұстазынан алуға ұмтылады, соған ұқсағысы келеді. жүктеу/скачать 3.81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|