1. Несие және несие жүйесі 6 1 Несие мәні және қажеттілігі мен қызметтері 6
жүктеу/скачать 0.53 Mb.
|
* Ескерту: қайнар көзі веб-сайт АО «БТА Ипотека»: www.ipoteka.kz. Банк деректері бойынша ипотекалық несие өмірге енгізілген сәттен бастап, «Ипотека ТӘБ» арқылы тұрғын үй жайын қамдағандар үш мыңнан асады екен. Банк және «Ипотека ТӘБ» компаниясы тарапынан берілген несие көлемі биылғы жылға дейінгі мерзімде 90 миллион АҚШ долларын құраса, ал келесі жылға берілетін несие көлемі 140 миллион АКШ долларына жетеді деп жоспарланып отыр. Қазіргі кезде ипотекалық несие жүйесінде банктің алатын үлесі 20 пайыздан асады. Жоғарыда тоқталып өткен көрсеткіштер, яғни пайыздық көрсеткіштің төмендеуі мен қарызды өтеу мерзімінің ұзартылуы аталмыш банкте де байқалады. «Қазақстанның ипотекалық компаниясының» шарттарында көрсетілген. Яғни, аталмыш компания келісім жасаған банктер ипотека жүйесін іске асырады. Айырмашылық әрине, әр банктегі пайыздық көрсеткіштің әр түрлілігінде болып отыр. Бірінде жылдық өсім 13 пайыз болса, келесі бірінде 12,8 пайыз дегендей. «Тұран Әлем Банкі» қызметінің 2004-2005 жылдар кезеңінен бастап ең маңызды мақсаты қол жеткізген әмбебап банк позициясын тұрақтандырып, банк қызметтерінің халықаралық нарығын біртіндеп зерттеп, игеру болып табылады. 12-кестеде көрініп отырғандай 15 жылға берілген ипотекалық несие ай сайынғы төлемі 27991,74 теңгені құраған. Шетелдік (резидент емес) клиенттермен банк операцияларын жүргізген (мәмілелер жасасқан) кезде Банк пен Клиент қолданыстағы республика заңдарын, сондай-ақ жалпы қабылданған (унификацияланған) халықаралық ережелер мен әдет-ғұрыптарды, Қазақстанның клиенттің іс-әрекеті қарауына жататын мемлекетпен қол қойылған, халықаралық шарттардың ережелерін басшылыққа алады. Ал соңғы жылдарда еліміздегі банктердің алдыңғы шебінде келе жатқан банк «Тұран Әлем Банкін» ел экономикасы мен әлеуметтік қызметтер аясындағы істерді жан-жақты меңгеріп отырған банктердің бірі ретінде қарастырады. 13- кестеде «Жылжымайтын мүлікпен қамтамасыз ету бойынше несие желісі» өнімі бойынша 2006 жылы барлығы 215 000 мың АҚШ доллары көлемінде беріліп, оның 23,7 пайызы Алматы бойынша, 14 пайызы Астана қаласы бойынша берілген. Қалған облыстар бойыншща несие желісі біршама артта қалып Оңтүстік қызықстан, шығыс Қазақстан, Қарағанды облыстарында 9,3 пайызды құрап тұрғанын көруге болады. «Тұран Әлем» өз қызметінде Конституцияны, «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкті туралы», «Қазақстан Республикасындағы банктер мен банк қызметі туралы» Заңдарды, республиканың басқа да нормативтік актілерін, Қазақстан Республикасы Президентінің актілерін басшылыққа алады. Кесте 13
«Жылжымайтын мүлікпен қамтамасыз ету бойынше несие желісі» өнімі бойынша “Банк Тұран Әлем” АҚ көрсеткіштері (2006)*
* Ескерту: қайнар көзі: «БанкТұран Әлем» АҚ-ның мәліметтері бойынша 2006ж Қазіргі уқытта екінші деңгейдегі банктер мен арнайы мамандандырылған банктік емес қаржы институттары тұрғын үй және коммерциялық жылжымайтын мүлікті сатып алу, жөндеуге ипотекалық несие беру жөнінде белсенді қызметті іске асырады, ипотекалық несиелерді қорғау бағдарламалары іске қосу үшін жағдайлар жасалып, Қазақстанның Ипотекалық Компаниясы құрылып, қызмет етуде. Қазақстанның Ипотекалық Сақтандыру Компаниясын құру жұмыстары белсенді жүргізіліп, зейнетақы жинақтарын ипотекалық облигацияларға салу мүмкіндігі туралы шешім қабылданған және т.б. Бір айта кететіні, осы бағытта жүргізіліп жатқан белсенді жұмыстарға қарамастан Қазақстанның ипотекалық несиелеу нарығы дамудың бастапқы сатысында тұр және Қазақстан Республикасы экономикасының осы бір маңызды сегментінің қалыпты қызмет етуіне кедергі жасайтын көптеген мәселелер әлі шешімін таппай отыр. Кесте 14 «ТұранӘлемБанкі» ипотекалық несиені төлеу көрсеткіштері *
* Ескерту: қайнар көзі Б. С. Досымов. Современные проблемы ипотеки// Банки Казахстана. - № 8, 2006. Сонымен,«Ипотека ТӘБ» шарттарына қайта оралар болсақ, банк клиенттері көбіне-көп жағдайда пәтерді Алматы қаласының ықшам аудандарынан таңдайды екен. Бұл түсінікті де. Өйткені, орталықтағы пәтерлер мен элиталық үйлерден ықшам аудандардағы баспана бағасының айырмашылығы жер мен көктей. Тағы бір ескере кететін жағдай, алдыңғы жылдары банктер Алматы қаласының Райымбек даңғылы мен алыс ықшам аудандарына ипотекалық несие берілмейтіндігін қадап айтқан болатын. Ал бүгінде мұндай талап жұмсарып, тек каркасты-қамыстан жасалған үйлерге рұқсат етпейтіндіктерін айтады. 2005 жылғы деректерге сүиенсек айына орташа алғанда 250-300 ипотекалық несие рәсімделген. Бұл жалпы келісім-шарттың 10-13 пайызы. Ал 2003 жылы ипотекалық несиеге деген сұраныс арта түсіп, айына 600-700 келісім-шарт жасалған. Бұл көрсеткіштерден елдегі экономикалық ахуалдың жақсарғандығын немесе халық табысының жоғарылағандығын байқауға болады. Кесте 15«Ипотека ТӘБ» бірігіп қатынас жасайтын компаниялар
* Ескерту: қайнар көзі веб-сайт АО «БТА Ипотека»: www.ipoteka.kz. Алайда, банк саласының қызметкерлері пайыздық көрсеткіштің төмендеуі мен қарызды өтеу мерзімінің ұзартылуы ипотекалық несие алушылар санын арттыратын бірден-бір жол еместігін алға тартады. Ставкалардың ең төмен көрсеткішіне жету үшін банктерге ипотекалық облигацияларды құнды қағаздар рыногына орналастыруға кеңінен мүмкіндік беру, Қазақстандағы ипотекалық несие жүйесінде жұмыс істегісі келетін шетелдік инвесторларды тарту керектігін, сонымен бірге, өзінің пайыздық маржасын төмендетуге мүмкіндік жасау қажеттіліктерін көлденең қояды. Мұнымен қоса, пайыздың төмендігі ипотека беделінің арта түсуінде еш рөл ойнамайды деген пікірге де барады. Атап айтқанда, қазіргі сәтте несиелендіру ставкасын 12,5 пайызын есептегенде, 15 жылға берілетін 1,5 миллион теңге (жуықтап алғанда 10 700 доллар несие айына шаққанда 18 487 теңгені құрайды, ал бұдан отбасынан талап етілетін табыс 55 461 теңге. Егер пайызды 11-ге төмендететін болсақ, онда ай сайынғы төлем 17 048 теңгені құрайды, ал отбасының міндетті табысы бұл кезде 51 144 теңге шамасында болады. Сонда төлемдегі айырмашылық 7,7 пайыз немесе 1439 теңге. Айырмашылық азғантай ғана. Мүмкін солай да шығар. Әзірге келтіріліп жатқан мәселе тек баспаналы болғысы келгендерге қандай да болмасын жағдайлар жасаудың жан-жақты қарекеті емес пе. Ипотекалық несие алғысы келетіндер үшін «Ипотека ТӘБ»-та қандай мүмкіндіктер қарастырылған? Мұнда пайыздық ставка жылына 12,8 пайыз. Банк тарапынан қажетті ақыл-кеңес алғаннан кейін тиісті құжаттарыңызды жиыстыра бастайсыз. Құжат жинау процесі аяқталғаннан кейін өткізген құжаттарды банктің несие беру бөлімі қарастырады. Келесі кезекте өзіңіз сатып алатын үйдің иесімен есеп-қисап жұмыстары жүргізіледі. Осы кезде сіз банк арқылы сатып алған тұрғын-жайыңыз бен жеке басыңыздың қауіпсіздігін сақтандырасыз, әрі алғашқы жарнаңызды өтеуіңіз шарт. Айналасы он күннің ішінде алып-сату жөніндегі құжат жылжымайтын мүлік орталығында тіркеуден өткізіледі. Ал бір ай өте банктен алған қарызыңызды пайызын қоса, шартта көрсетілген сомамен бірге банктің шотына құясыз. Жалпы ереже бойынша несиені қанша жылға рәсімдедіңіз, сол жылдар бойы сатып алған пәтеріңіз немесе үйіңіз банк кепілдігінде болады. Жалақысы 200 доллардан төмен табысқа банк тарапынан несие қарастырылмаған. Ал егер табысыңыз 30 мыңның ар жағына асып жығылатын болса, бес мың доллар көлемінде ғана несие алуға мүмкіндігіңіз бар. Бірақ мұндай жағдайда қолыңызда он бес пайыз емес, одан да көбірек қаржы болуы керек. Себеп белгілі, мұндай сомаға қаладан күрке іздеп табудың өзі қиынға түсетіні13. Енді көпшілікке түсінікті болу үшін тағы бір мысал келтіріп өтейік. Пәтер бағасының орташа құнын 21 мың АҚШ долларына бағаласақ, алғашқы 15 пайызы 5 500 долларды құрайды. Қолыңызға тиетін несие сомасы 15 500 доллар. Пайыздық ставка - 12,8. Несиені өтеу мерзімі 15 жыл. Сонда ай сайын банкке 194.08 доллар құйып отырасыз. 15 жыл ішінде банкке қайтаратын сомаңыз 34 934 доллар болмақ. Егер сіз жоғарыда көрсетілген шамада несие рәсімдейтін болсаңыз, онда ай сайынғы табысыңыз 501,82 долларды құрауы тиіс. Банк талаптарына сәйкес нссие алатын кезде отбасының әр мүшесінің, тіптен сізбен тұрып жатқан басқа да жандардың табысы қоса есептеледі. Міне, «Ипотека ТӘБ»-те несие қарастырудың азғантай қыры осындай. Оңай емес. Дегенмен, ана бір жылдарға қарағанда баспана алуға аз да болса мүмкіндік ашылды деп айта аламыз. жүктеу/скачать 0.53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||