1. Педагогикалық психология пәні, мақсаты, міндеттері
Педагогикалық іс-әрекеттің субъекті құрылымындағы қабілеттер
жүктеу/скачать 375.48 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 60.Педагогтің кәсіби дамуындағы мәселелер. Кәсіби педагогикалық бағыттылық типтері (И.В. Фастовец).
| 59. Педагогикалық іс-әрекеттің субъекті құрылымындағы қабілеттер
Қабілет жеке адамның білімімен, дағдысымен, дағдысымен шектелмейді. Олар іс-әрекеттің әдістері мен тәсілдерін меңгерудің жылдамдығында, тереңдігінде және күштілігінде байқалады. Педагогикалық қабілет деп педагогикалық іс-әрекетті ойдағыдай жүзеге асырудың шарттары болып табылатын мұғалім тұлғасының әртүрлі аспектілеріне қатысты бірқатар сапалар түсініледі: 1) балаларға білімді қысқа және қызықты түрде беру мүмкіндігі; 2) бақылауға негізделген оқушыларды түсіну қабілеті; 3) дербес және шығармашылық ойлау тәсілі; 4) тапқырлық немесе жылдам және дәл бағдарлау; 5) оқытушының өз жұмысының жүйесін қамтамасыз ету үшін де, жақсы студенттер ұжымын құру үшін де қажетті ұйымдастырушылық дағдылар. Ф.Н.Гоноболин өз зерттеулерін Б.М.Тепловтың жетекшілігімен орындай отырып, мұғалімнің қасиеттерін нақты педагогикалық қабілеттерге және олармен бірге жүретін қасиеттерге бөлді. Өзінің педагогикалық қабілеттерінің құрылымына ол: 1) оқу материалын студенттерге қолжетімді ету мүмкіндігі; 2) мұғалімнің оқушыны түсінуі; 3) еңбектегі шығармашылық; 4) балаларға педагогикалық ерікті ықпал ету; 5) балалар ұжымын ұйымдастыра білу; 6) балаларға деген қызығушылық; 7) сөйлеудің мазмұны мен жарықтығы; 8) оның бейнелілігі мен нанымдылығы; 9) педагогикалық такт; 10) оқу материалын өмірмен байланыстыра білу; 11) бақылау; 12) педагогикалық талапшылдық (педагогикалық қабілеттерге психологиялық талдау). 60.Педагогтің кәсіби дамуындағы мәселелер. Кәсіби педагогикалық бағыттылық типтері (И.В. Фастовец). Мұғалімнің кәсіби даму шеберлігі мұғалімнің алған дипломына сай тынбай еңбектенуі арқылы келетін жетістік. Бұл жетістік, В. И. Нефедованың[2] пікірінше, жас қызметкердің аяқтануы мен кәсіби дамуы маманның кәсіби және тұлға ретіндегі дамуы үрдісі нәтижесінде мүмкін болады. Т. Ю. Ломакина [4] дипломанан кейінгі білім алу үрдісін сипаттай келе, оның маманның көзқарасының нақтылана бастауы мен жан - жақты тұлғаның қалыптасуы ретіндегі үздіксіз білім алу үрдісі ретінде бөліп көрсетеді. Қазіргі кездегі зерттеу нәтижелерін пайдалана отырып, жас маманның кәсіби дамуы оның білім деңгейінің жоғарылауы, дайындықтың жетілуі, педагог санаты деңгейінің жоғарылауы тәрізді сапалы өзгерістермен дәйектеліп отыратындығын көреміз. Бұл бес жылда бір рет мұғалімнің міндетті өтуі тиісті білім жетілдіру курстары мен аттестация арқылы қарапайым жете қоятын меже емес. Аталған мәселелерден басқа, мұғалім үздіксіз білім алу нәтижесінде өз бетімен теориялық білімін жетілдіре отырып, әріптестерінің жұмыс нәтижесін мүмкіндігінше зерделей келе, өзінің күнделікті еңбек нәтижесін талдауға үйренсе, сол нәтижелер негізінде жасалған арнайы жоспар бойынша еңбектене бастаса, байқала бастайтын жеке жетістіктерін көре біліп, соған жету жолын сипаттауға тура келетін ұзақ мерізімді ауыр жұмыс. Бұл бағытта жүйелі өтетін ашық сабақтар, түрлі сайыстар, байқаулар, конкурстар, сыныптан тыс жұмыстар, пәндік олимпиада, ғылыми жоба, семинарлар және ғылыми - тәжірибелік конференцияға қатысу жұмыстары да кіреді. Қазіргі жас мамандардың белгілі бөлігінің кәсіби қалыптасуына кедергі келтіріп отырған қиыншылықтардың туындау себептері неде? Көптеген мұғалімдермен әңгімелесу, жұмыс барысындағы жетістіктері мен қиыншылықтарын талдау барысындағы байқалатын басты кемшілік – мұғалімдердің жыл сайынғы заманауи өзгерістермен бірге түрленіп отырған оқушы психологиясындағы айырмашылықты көре білу мен соған қатысты қызмет саласындағы бетбұрыстарды уақытында енгізіп отырудан сәл кеш қалуы немесе осы басымдықтарға толық мән бермеуі тәрізді. Бұл жерде көптеген мұғалімдердің басты қателігі - тек қана өз пәніне оқушыларды қызықтыруды, жеке пәні бойынша әріптестері арасында жоғары көрсеткіштерге жетуді ғана ойлап, жоғарыда аталған педагогикалық - психологиялық ерекшеліктерге толық мән бермеу нәтижесі екендігін көрсету. Мектептегі білім сапасы мұғалімнің кәсібилігі мен мұғалімдер қызметінің сапасына тікелей байланысты. Мұғалім жайлы Ахмет Байтұрсынов былай деген: … « Мұғалім қандай болса, мектеп те сондай болмақшы. Яғни, мұғалім білімді болса, ол мектептен балалар көбірек білім алып шықпақшы. Солай болған соң, ең әуелі мектепке керегі білімді, педагогикадан, методикадан хабардар, жақсы оқыта білетін мұғалім». Демек, мектептен балалардың көбірек білім алып шығуы, немесе білім сапасын көтеру арқылы нәтижелілікті арттырудың басты тетігі – кәсіби ұстаз, ұстаздың білім мазмұнының жаңаруы жағдайындағы педагогикалық, психологиялық, дидактикалық, әдістемелік жаңалықтарды өз тәжірибесіне ендіре отырып, кәсіби дамуын, оның теориялық білімі мен кәсіби шеберлігінің, педагогикалық – психологиялық дайындығы мен шығармашылық қызметке бейімділік деңгейінің заманауи талаптарға сай өзгеруіне, жетіліп отыруына біліктілік арттыру нәтижесінде қол жеткізу болып табылады. Осы көзқарастарды дамыта отырып, И.В. Фастовец кәсіби мотивтер мен педагогикалық рефлексия негізінде кәсіптік-педагогикалық бағыттылықтың бірнеше түрін анықтайды: іскерлік бағыт (пән мазмұнын ашу мотивтері), гуманистік бағыт (коммуникациялық мотивтер) және индивидуалдық бағыт (жақсарту мотивтері). Автор мұғалімнің гуманистік бағыттылығын зерттеуге ерекше мән беріп, мотивтер иерархиясында педагогикалық мамандықтың пәндік жағына бағытталған мотивтерді бірінші орынға қояды. жүктеу/скачать 375.48 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|