1. Педагогикалық психология пәні, мақсаты, міндеттері
Педагогикалық психологияның негізгі категориялары
жүктеу/скачать 375.48 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 10. Педагогикалық психологияның негізгі зерттеу әдістері.
| 9 Педагогикалық психологияның негізгі категориялары
Педагогикалық терминология – білім, тәрбие, оқыту теориясы мен практикасында қолданылатын кәсіптік сөздер жүйесі. Педагогикалық терминология белгілі ұғымды анықтауда мұғалімдерге жеңілдік туғызып, уақыт пен ой әрекетін үнемдеуге септігін тигізеді. Тәлім аппараты түсініктерін қалыптастыру педагогикалық құбылыстар мен мәнін ұғынуға себепші болады. Ғылым тілін түсіну үшін категорияларды білу міндетті. Педагогикалық психологияда қолданылатын категориялар (ұғымдар) Философиялық: Жалпы және жеке; Мән және құбылыс; Қарама – қайшылық; Байланыс; Себеп және салдар; Форма; Мазмұн. Жалпы ғылыми: Жүйе; Құрылым; Функция (қызмет); Элемент; Мақсат; Іс-әрекет; Жеке тұлға. Жеке ғылыми: Педагогикалық психологиямен тікелей байланыстағы ғылыми ұғымдар: Білім беру; Білім беру мазмұны; Оқыту; Тәрбиелеу; Әлеуметтендіру; Жеке даралық; Бейімделу(адаптация); Әлеуметтік тәжірибе. Арнайы педагогикалық психология категориялары: Оқу; Оқу іс-әрекеті; Тәжірибе жинақтау; Әлеуметтік тәжірибені меңгеру; Дағды; Білім; Іскерлік; Педагогикалық қабілеттер. 10. Педагогикалық психологияның негізгі зерттеу әдістері. Бақылау – педагогикалық психологияда (және жалпы педагогикалық тәжірибеде) адамды мақсатты, жҥйелі зерттеудің эмпирикалық әдісі. Байқауға алынған ӛзінің байқау объекті болып табылатынын білмейді, байқау жаппай немесе таңдаулы бола алады, - мысалы, барлық оқу барысын тіркеп немесе тек бір немесе бірнеше оқушыны тіркеп отыру. Байқаудың негізінде сараптамалық баға берілуі мҥмкін. Байқау нәтижелері арнайы хаттамаларға енгізіліп, онда бақылауға алынған оқушының (оқушылардың) аты-жӛні, кҥні, уақыты және мақсаты белгіленеді. Хаттама деректері сапалық және сандық ӛңдеуден ӛтеді. Ӛзін-ӛзі бақылау – адамның рефлекстік ойлау негізінде ӛзін-ӛзі бақылау әдісі (ӛзін-ӛзі бақылау объекті болып мақсаттар, мінез-қҧлық тҥрткісі, қызметінің нәтижесі бола алады). Бҧл әдіс ӛзіне-ӛзі есеп берудің негізінде жатыр. Ол субъективтіліктің басымдылығымен сипатталады, ол кӛбінесе қосымша ретінде қолданылады (XIX-XX ғғ. қиылысында ӛзін-ӛзі бақылау интроспективті психологияның негізі болып табылған). Әңгімелесу - педагогикалық психологияда (және педагогикалық тәжірибеде) адам туралы онымен қарым-қатынас жасау, оның мақсатты бағытталғын сҧрақтарға жауаптарының нәтижесінде мәліметтер (ақпараттар) алудың эмпирикалық әдісі. Жҥргізуші оның мақсаты туралы зерттелінушіге айтпайды. Жауаптар (мҥмкіндігінше әңгімелесушілердің назарын аудармай) дыбыс таспасына жазу, немесе тез жазып отыру, стенография арқылы тіркеліп отырады. Әңгімелесу - адамды зерттеудің дербес әдісі, сонымен қатар кӛмекші әдіс, мысалы эксперимент пен терапияның алдын-алушы әдіс бола алады. Сұхбат - әңгімелесудің ерекше тҥрі ретінде, ол туралы хабардар, сҧхбат алынып отырған адам туралы ақпарат алу ҥшін ғана емес басқа да адамдар, оқиғалар және т.б. туралы мәліметтер алу ҥшін қолданылады. Әңгімелесу, сҧхбат барысында сараптамалық баға берілуі мҥмкін. Сауалнама – арнайы дайындалған жауаптар және зерттеудің негізгі міндетіне сәйкес сҧрақтар негізінде ақпарат алудың эмпирикалық әлеуметтік - психологиялық әдісі. Сауалнаманы дайындау – кәсібилік пен жауапкершілікті талап ететін іс. Сауалнама қҧрастыруда: 1) сҧрақтардың мазмҧны, 2) олардың тҥрі- ашық немесе жасырын, соңғысына «ия» немесе «жоқ» деп жауап беру қажет, 3) олардың тҧжырымдалуы (анықтылығы, жауаптарға кӛмек берілмей және т.б.), 4) сҧрақтардың саны мен реті ескеріледі. Педагогикалық тәжірибеде сауалнамаға 30-40 минуттан аспайтын уақыт беріледі. Сҧрақтардың тізбектелу тәртібі кӛбінесе кездейсоқ сандар тәсілімен анықталады. Сауалнама ауызша, жазбаша, жеке, топтық бола алады, алайда кез- келген жағдайда ол екі талапқа жауап беруі тиіс - іріктеудің кӛрнекілігі мен біркелкілігі. Сауалнама материалдары сапалық және сандық ӛңдеуден ӛтеді. Эксперимент - ғылыми зерттеудің педагогикалық психологияда кеңінен таралған эмпирикалық әдісі. Эксперименттің зертханалық тҥрін (арнайы жағдайларда, аппаратура пайдалану және т.б.) және әсерін зерттеу ҥшін арнайы ҧйымдастырылған, оқытудың, ӛмірдің, еңбектің кәдімгі жағдайларында жҥргізілетін табиғи эксперимент тҥрлерін ажыратады. Соңғы онжылдықтарда ең бір тиімді және кеңінен таралған (әсіресе отандық педагогикалық психологияда) табиғи эксперимент тҥрінің бірі - қалыптастырушы эксперимент балып табылады. Оның барысында оқушыға мақсатты тҥрде білім және тәрбие бере отырып, оның білімі, білігі, қарым-қатынасы мен қҧндылықтары деңгейіндегі ӛзгерістер, оның психикалық және тҧлғалық даму деңгейіндегі ӛзгерістер зерттеледі. жүктеу/скачать 375.48 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|