A) Басты компания капиталы тек бір мемлекетке тиесілі корпорация

A) Басты компания капиталы тек бір мемлекетке тиесілі корпорация

C) Бір салада әр елдердің компанияларының бірігіп жұмыс істеуі

D) Екі немесе одан да көп филиалдары бар корпорация

E) Басты компания екі немесе одан да көп мемлекеттердің капитал меншігінде, ал филиалдары әр елде орналасқан.

A) Жалпы және жарым-жарты.

B) Жалпы және бірлікті.

C) Жалпы, жеке және бірлікті.

D) Жалпы, жарым-жарты және бірлікті.

E) Жалпы, жарым-жарты және бөлек.

A) Тек негізгі.

B) Дамыған және негізгі.

C) Тек дамыған.

D) Дамыған және жалпы.

E) Арнайы және жалпы.

A) Алтын девизді стандарт.

B) Генуазиялық валюта жүйесі.

C) Бреттон-Вуддық .

D) Ямайка валюта жүйесі.

E) Париждік валюта жүйесі.

A) Жан басына шаққандағы ЖҰӨ 2895 долл. 1994 жылы төмен болмау керек.

B) Жан басына шаққандағы ЖҰӨ 725 долл. 1994 жылы жоғары болмау керек.

C) Жан басына шаққандағы ЖҰӨ 2895 долл. 1994 жылы жоғары болмау керек.

D) Жан басына шаққандағы ЖҰӨ 8995 долл. 1994 жылы жоғары болмау керек.

E) Жан басына шаққандағы ЖҰӨ 725 долл. 1994 жылы төмен болмау керек.

A) А.Маршалл.

B) А.Смит.

C) Т.Ман.

D) М.Корден.

E) Д.Рикардо.

A) Альтернативті баға.

B) Фактордың интенсивтілігі.

C) Өндіру.

D) Фактор қанғандық.

E) Еңбек өндірісі.

A) Доп өндірісінде.

B) Ракета өндірісінде.

C)Доп және ракета өндірісінде.

D) Факторлық шарттар.

E) Тауарлар шарты.

A) Сатылмайтын сауда шарттары.

B) Тауар саудасының шарттары.

C) Таза бартерлік сауда шарттары.

D) Тауар шарттарының пайдасы.

E) Сауданың факторлық шарттары.

A) Жалпы сұраныстың артуы сатылатын тауарлар өндірісінің артуына алып келеді, ал сатылмайтын тауарлар өндірісін азайтады сол арқылы экспорт көлемі артады.

B) Жалпы сұраныстың артуы сатылмайтын тауарлар өндірісінің артуына алып келеді, ал сатылатын тауарлар өндірісін азайтады сол арқылы импорт көлемі артады.

C) Жалпы ұсыныстың артуы сатылатын тауарлар өндірісінің артуына алып келеді, ал сатылмайтын тауарлар өндірісін азайтады сол арқылы экспорт көлемі артады.

D) Жалпы сұраныстың төмендеуі сатылмайтын тауарлар өндірісінің артуына алып келеді, ал сатылатын тауарлар өндірісін азайтады сол арқылы импорт көлемі артады.

E) Жалпы ұсыныстың артуы сатылатын тауарлар өндірісінің артуына алып келеді, ал сатылмайтын тауарлар өндірісін азайтады сол арқылы экспорт көлемі артады.

A) Протекционды.

B) Екіжақты.

C) Үшжақты.

D) Біржақты.

E) Көпжақты.

127.ХВҚ құру туралы қай жерде шешім қабылданды:

A) Бреттон-Вудск жүйесінде.

B) Ямайка жүйесінде.

C) Токия раунда.

D) Уругвай раунда.

E) Париж жүйесінде.

128.Жасырын субсидияға жататындар:

A) Субсидии.

B) Мемлекеттік сатып алу.

C) Демпинг.

D) Несие.

E) Келісімді экспорттық шектеу.

A) Транзиттік.

B) Аралас.

C) Арнайы.

D) Адволорлы.

E) Импорттық.

A) Эмигранттардың өз отанына тұрақты мекен-жайы қайтып оралуы.

B) Еңбекке қабілетті тұрғындардың шетелге көшуі.

C) Мемлекетке эмиграция және мемлекеттен иммиграция арасындағы айырма.

D) Еңбекке қабілетті тұрғындардың шетелден көшіп келуі.

E) Жоғары класификациялы кадрлардың халықаралық миграциясы.

A) Экспортпен бәсекелес өндіруші мен тұтынушы арасында пайданың бөлінуі

B) Импортпен бәсекелес өндіруші мен тұтынушы арасындағы пайданы қайта бөлу

C) Ішкі өндірістің тариф көмегімен қосымша тауар саны жоғары шығындар негізінде мемлекеттің экономикалық шығындарын көрсетеді

D) Ішкі нарықта тауар бағасының артуына байланысты тұтынушылығының азаюы

E) Импорт салығын арттыру арқылы бюджет пайдасының көлемін арттыру

A) Америка доллары.

B) Ағылшын фунт стерлингі.

C) Франция франкі.

D) Итальяндық лира.

E) Неміс маркасы.

A) Кедендік регистрация және басқа да формальдостар үшін салымдар

B) Импорт өнімінің сапасы туралы сертификатты талап ету.

C). Ұлттық стандарттардың сақталуын талап ету.

D) Тауардың спецефикалық қорабы мен тауар маркировкасын сақталуды талап ету.

E) Белгілі бір санитарлық-гигиеналық талаптардың орындалуын талап ету.

A) Экспорт бағасын әдейі төмендету, сол арқылы бәсекелестерді нарықтан шығару мақсатында алдағы уақытта монопольді бағаларды қою үшін арналған.

B) Ішкі нарықтағы тауар бағасымен салыстырғанда экспорт тауарының бағасын көтеру

C) Тұрақты экспортты әділ бағасынан төмен сату.

D) Сыртқы нарыққа қалған қорларды эпизотикалық түрде төмен бағамен сату.

E) Екі елдің қатарласа бір түрлі тауарды төмен бағамен сату.

A) Рұқсат, егер сатушы жақ импорттық тариф қолданса.

B) Рұқсат.

C) Рұқсат емес.

D) Рұқсат емес, бірақ сатушы жақпен келісуге болады.

E) Сауданы бұлай реттеу қолданылмайды.

A) Ұлттық валютаның паритеті

B) Берілген мемлекеттің бағасын ақшалай бірлігін, басқа мемлекеттің ақша бірлігімен көрсетілген.

C) Мемлекеттің активтерінің ликвидтілігінің структурасы.

D) Мемлекеттің ақша бірлігі.

E) Ұлттық валютаның айналым шарты.

A) Экономикалық одақ.

B) Азат сауда аймағы.

C) Кедендік одақ.

D) Ортақ нарық.

E) Сауда келісім шарты преференциалы.

A) Жалпы және дамыған.

B) Негізігі және дамушы.

C) Жалпы және арнайы.

D) Негізгі және арнайы.

E) Негізгі және дамыған.

A) Халықаралық ликвидті активтердің структурасы.

B) Берілген мемлекеттің ақша бірлігінің бағасының басқа бір елдің ақша бірлігімен көрсетілуі.

C) Сыртқы экономикалық байланыстар мен халықаралық есептесуде қолданылатын мемлекеттің ақша бірлігі.

D) Басқа бір елдің ақша бірлігі.

E) Ұлттық валютаның айналым шарты.

A) А.Смит және Д.Рикардо.

B) М.Оствельд.

C) П.Крюгман және К.Ланкастер.

D) Р.Вернон.

E) М.Портер.

A) Өндірістік.

B) Сатылатын.

C) Факторлы.

D) Сатылатын және сатылмайтын.

E) Сатылмайтын.

A) Орталық банктің иелігіндегі мемлекеттің халықаралық валюта резерві.

B) Коммерциялық банктердің иелігіндегі мемлекеттің халықаралық валюта резерві

C) Шетелдік валютадағы официалды емес өзгертулердің резерві, төлемдік баланстың жартысы.

D) Коммерциялық банктердің иелігіндегі мемлекеттің валюта резерві.

E) ХВҚ қарамағындағы мемлекеттердің халықаралық валюта резервтері.

A) Меншік.

B) Ортақ.

C) Халықаралық.

D) Бірлік.

E) Ішкі.
144.Әлемнің барлық елдердің сыртқы саудасын көрсететін халықаралық тауар-ақша қатынасы сферасы:

A) Ортақ сауда.

B) Ішкі сауда.

C) Ортақ нарық.

D) Ұлттық сауда.

E) Халықаралық сауда.
145.Нарыққа арналған тауар шығарумен және қаржылық емес қызметтермен айналысатын институционалдық бірліктер:

A) Қаржылық корпорациялар.

B) Үй шаруашылығы.

C) Пайдасыз институттар.

D) Үкіметтік ұйымдар.

E) Қаржылық емес корпорациялар.

A) Қаржылық корпорациялар.

B) Қаржылық емес корпорациялар.

C) Үкіметтік ұйымдар.

D) Үй шаруашылығы.

E) Пайдасыз институттар.

A) Қаржылық емес корпорациялар.

B) Үй шаруашылығы.

C) Үкіметтік ұйымдар.

D) Пайдасыз институттар.

E) Қаржылық корпорациялар.

A) Паритет.

B) Валюта жүйесі.

C) Валюта операциялары.

D) Валюта позициясы.

E) Валюта курсы.

A) Бірмезгілде тарифтік және тарифтік емес.

B) Тарифсіздік.

C) Тарифтік.

D) Жасырын.

E) Протекционизм.

A) Жасырын.

B) Тарифтік. ному.

C) Бірмезгілде тарифтік және тарифтік емес.

D) Сандық. Количественному.

E) Протекционизм.

A) Адвалорлы.

B) Баланстық.

C) Аралас.

D) Спецификалық.

E) Жалпы.

A) Оптималды тариф.

B) Ерекше тариф.

C) Жалпы тариф.

D) Тарифтік квота.

E) Спецификалық тариф.

A) Квота.

B) Тариф.

C) Субсидия.

D) Демпинг.

E) Баж салығы.

A) Субсидия.

B) Тариф.

C) Квота.

D) Демпинг.

E) Баж салығы.

A) Роялти.

B) Паушалды төлем.

C) Пайдаға қатысу.

D) Маржа.

E) Меншікке қатысу.

A) Меншікті капитал.

B) Кәсіпкерлік капитал.

C) Ресми капитал.

D) Қарыз капиталы.

E) Мемлекеттік капитал.

A) Кәсіпкерлік капитал.

B) Қарыз капиталы.

C) Ресми капитал.

D) Меншікті капитал.

E) Мемлекеттік капитал.

A) Мемлекеттік капитал.

B) Кәсіпкерлік капитал.

C) Ресми капитал.

D) Меншікті капитал.

E) Қарыз капиталы.

A) Тікелей инвестор-нерезидент 50 % -дан артық капиталға ие кәсіпорын.

B) Тікелей инвестор-нерезидент 50 % -нан кем капиталына ие кәсіпорын.

C) Тікелей инвестор ие кәсіпорын.

D) Тікелей инвестор 10% акцияға ие кәсіпорын.

E) Тікелей инвестор 70% артық акцияға ие кәсіпорын.

A) Акционерлік қоғам.

B) Трансұлттық корпорация.

C) Синдикат.

D) Картель.

E) Көпұлтты корпорация.

A) Опцион.

B) Облигация.

C) Варрант.

D) Акция.

E) Фьючерс.

A) Опцион.

B) Облигация.

C) Варрант.

D) Фьючерс.

E) Акция.

A) Милардың кемуі.

B) Миграция.

C) Эмиграция.

D) Иммиграция.

E) Миграция сальдосы.

A) Валюта позициясы.

B) Валюта курсы.

C) Паритет.

D) Валюта жүйесі.

E) Валюта операциялары.

A) Халықаралық несие нарығы.

B) Еуронарық.

C) Халықаралық қаржылық-валюталық институттар.

D) Халықаралық несие нарығы.

E) Халықаралық валюта нарығы.

A) Паритет.

B) Валюта позициясы.

C) Валюта курсы.

D) Валюта операциясы.

E) Валюта жүйесі.

A) Лицензия.

B) Акция.

C) Курс.

E) Валюта.

A) Инжиниринг.

B) Лицензия келісімі.

C) Ноу-хау.

D) Патентті лицензия.

E) Роялти.

A) Инжиниринг.

B) Лицензиялық келісім.

C) Ноу-хау.

D) Роялти.

E) Патентті лицензия.

A) Үшінші.

B) Бірінші.

C) Екінші.

D) Төртінші.

E) Бесінші.

A) Екінші.

B) Бесінші.

C) Үшінші.

D) Төртінші.

E) Бірінші.

A) Преференциалды келісім.

B) Ортақ нарық.

C) Кедендік одақ.

D) Экономикалық одақ.

E) Азат сауда аймағы.

A) Статикалық эффект.

B) Динамикалық эффект.

C) Нейтралды эффект.

D) Кедендік эффект.

E) Сауда эффекті.

A) Теріс эффект.

B) Динамикалық эффект.

C) Кедендік одақты құрғаннан кейін пайда болатын экономикалық жағдай.

D) Кедендік эффект.

E) Кедендік одақты құрудың соңғы кезеңдерінде пайда болатын экономикалық жағдай.

A) Басқа елдің валютасымен көрсетілген мемлекеттің валюта бағамы.

B) Сыртқы экономикалық байланыстар мн халықаралық есептесуде қолданылатын мемлекеттің ақшалай бірлігі.

C) Шетел валютасын сату және сатып алу және шетел валютасында есептесу қызмет түрі.

D) Әлемдік қарыз нарығының еуровалютада жүргізетін қызметтері.

E) Валюта курсы.

A) Қатысушы елдердің ғана жағдайы жақсарады.

B) Қатысушы елдердің жағдайы нашарлайды.

C) Қатыспайтын елдердің жағдайы нашарлайды.

D) Барлық елдердің жағдайы жақсарады.

E) Барлық елдердің жағдайы нашарлайды.

A) Сауданың ауытқу эффектісі.

B) Интеграция эффектісі.

C) Сауданы құру эффектісі.

D) Дезинтеграция эффектісі.

E) Координация эффектісі.

A) Қатысушы елдердің ғана жағдайы жақсарады.

B) Қатысушы елдердің жағдайы нашарлайды.

C) Қатыспайтын елдердің жағдайы нашарлайды.

D) Барлық елдердің жағдайы нашарлайды.

E) Барлық елдердің жағдайы жақсарады.

A) Координация эффектісі.

B) Интеграция эффектісі.

C) Дезинтеграция эффектісі.

D) Саудадан ауытқу эффектісі.

E) Сауда құру эффектісі. $$$ 180

A) Сауда құру эффектісі.

B) Кедендік одақты құрудың соңғы кезеңдерінде пайда болатын экономикалық жағдай.

C) Кедендік одақты құрғаннан кейін пайда болатын экономикалық жағдай.

D) Кеден эффектісі.

E) Теріс эффектісі.

A) П.Самуэльсон

B) Э.Хекшер

C) А.Смит

D) Дж.С.Миллем

E) Д.Рикардо

A) Кедендік одақ.

B) Ортақ нарық.

C) Преференциалды сауда келісімі.

D) Еркін сауда аймағы.

E) Экономикалық одақ.

A) Хекшер-Олин теориясы.

B)Абсолютті артықшылықтар теориясы.

C) Салыстырмалы артықшылықтар теориясы .

D) Тауардың өмірлік циклының теориясын.

E) Өндірістік факторлар арақатынасының теориясы.

A) Карибтік бірлестік.

B) СЕФТА.

C) МЕРКОСУР.

D) НАФТА.

E) НАТО.
185.Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің ұйымы:

A) ОПЕК.

B) АСЕАН.

C) АЗИАН.

D) СЕФТА.

E) НАФТА.
186.Екі мемлекеттің бір өнімді төмен бағамен келісімді сатуы:

A) Келісімді демпинг.

B) Қарсы демпингі.

C) Айуандық демпингі.

D) Кездейсоқ пайда болатын демпингі.

E) Өзара демпингі.

A) Тікелей инвестор резидент емес капиталдың 50% астам иелік ететін кәсіпорын.

B) Филиал.

C) Қыздық компания.

D) Жеке меншік компания.

E) Тікелей инвестор резидент емес капиталдың 50% дейін иелік ететін кәсіпорын.

A) Ноу-хау.

B) Лицензиондық келісім.

C) Роялти.

D) Жеке меншікке қатысу.

E) Ұлттық салық.

A) Ұлттық салым.

B) Лицензиондық келісім.

C) Ноу-хау.

D) Жеке меншікке қатысу.

E) Роялти.

A) Ноу-хау.

B) Лицензиондық келісім.

C) Паушалды салым.

D) Жеке меншікке қатысу.

E) Роялти.

A) Роялти.

B) Лицензиондық келісім.

C) Ноу-хау.

D) Ұлттық салым.

E) Жеке меншікке қатысу.

A) Айырбастаудан пайда.

B) Мамандандырылудан пайда.

C) Демпингтан пайда.

D) Интеграциядан пайда.

E) Саудадан пайда.

A) Дочерняя компания.

B) Филиал.

C) Жеке меншік компания.

D) Ассоциация компаниясы.

E) Шетел инвестициясымен құрылған кәсіпорын

A) Жеке меншік компания.

B) Филиал.

C) Дочерняя компания.

D) Ассоциация компаниясы.

E) Шетел инвестициясымен құрылған кәсіпорын.

A) Демпинг.

B) Ноу-хау.

C) Квота.

D) Сауда сальдосы.

E) Тариф.

A) Квота.

B) Субсидия.

C) Баж салығы.

D) Демпинг.

E) Тариф.

A) Номиналды ауыстыры курсы.

B) Сұраныс реверсі.

C) Қайтарудың соңғы дәрежесі.

D) Қайтарымды демпинг.

E) Нақты ауыстыру курсы.

A) Бюджет пайдасы.

B) Бюджет дефициты.

C) Бюджет сальдосы.

D) Бюджет профициті.

E) Бюджет айналымы.

A) Сауда профициті.

B) Бюджет сальдосы.

C) Сауда айналымы.

D) Сауда сальдосы.

E) Сауда дефициті.

A) TC = Im-I.

B) TO = X+Im.

C) TC = Im-I.

D) TC = C-I.

E) ТО = X-Im.

A) әлемдік тауар,қызмет және капитал нарықтары;

B) отандық өндіріспен тығыз байланысты шет елдердің экономикасы;

C) халықаралық экономикалық және саяси ұйымдар қызметі;

D) жекелеген елдер арасындағы экономикалық қатынастар кешені және әлемдік шаруашылық біртұтас жүйе ретінде

E) әлемдік шаруашылыққа жоғары деңгейде енген елдердің ұлттық шаруашылықтары

А) халықаралық сауда;

В) шаруашылықтың интернационализациясы.;

С) капитал қозғалысы;

D) халықаралық валюта-қаржы қарыныстары;

E) жұмыс күші қозғалысы.

А) экспорт көлемінің импорт көлеміне;

B) экспорт көлемінің елдің сыртқы сауда айналымының көлеміне;

C) экспорт көлемінің ЖҰӨ көлеміне.;

D) ЖҰӨ көлемінің экспорт көлеміне;

E) импорт көлемінің экспорт көлеміне.

A) мануфактуралық өндіріс;

B) бірі машина өндірісі;

C) индустриялық экономика;

D) өнеркәсіптік-аграрлық өндіріс;

E) ҒТР-ның негізінде дамыған өндіріс.;

A) халықаралық сауда ұйымы;

B) халықаралық валюта-қаржы ұйымы;

C) ұлттық компанияларды біріктіруші халықаралық ұйым;

D) шет елдерде төл кәсіпорындары және филиалдары бар ұлттық монополиялар.;

E) акционерлік қоғам формасында ұйымдастырылған ірі ұлттық компаниялар.

A) Сингапур.

B) Бахрейн

C) Бразилия

D) Сауд Аравиясы

E) Бангладеш

A) Дүниежүзілік капитал қозғалысының өсу қарқынынан басып озуда;

B) Әлемдік өнеркәсіптік өндірістің өсу қарқынынан басып озуда;

C) Әлемдік өнеркәсіптік өндірістің өсу қарқынынан кейін қалуда.;

D) Әлемдік өнеркәсіптік өндірістің өсу қарқынына тең болды;

E) Дүниежүзілік капитал қозғалысының өсу қарқынына тең болды.

А) протекционистік саясат;

B) еркін сауда саясаты;

C) өзін-өзі экономикалық тұрғыда қамтамасыз ету (автаркия) саясаты.;

D) ашық экономика саясаты;

E) экспорттық саясат.

A) протекционизм;

B) фритредерлік (еркін сауда).;

C) ашық экономика;

D) автаркия;

E) экспортты ынталандыру.

A) абсолбттік артықшылық

B) салыстырмалы артықшылық.;

C) технологиялық артықшылық;

D) саудалық артықшылық;

E) сауда жағдайларындағы артықшылық.

A) бидайды экспорттау, ал қантты импорттау.;

B) қантты экспорттау, ал бидайды импорттау;

C) бидайды да, қантты экспорттау;

D) қантты да, бидайды да импорттау;

E) өндірілуі аз тиімділік әкелетін басқа тауарларды импорттау.

А) әр түрлі елдердегі тұтынушылардың әр түрлі талғамдары;

В) әр түрлі елдердегі өндіріс факторларының әр түрлі ара қатынасы.;

С) әр түрлі елдердегі өндіріс салалары арасындағы әр түрлі арақатынасы;

D) табиғи ресурстардың маңызды түрлерімен қамтамасыз етуліде елдер арасындағы өзгешеліктер;

Е) елдердің географиялық орналасуындағы ерекшеліктер.

A)халықаралық маманданудың өсуі процесінде альтернативтік шығындарды тұрақты мөлшерде болмайды,олар өседі

B) өнеркәсібі дамыған елдердің өндіріс ресурстармен қамтамасыз етілуінің құрылымы

C) өнеркәсібі дамыған елдер арасында ішкі салалық сауда ұлғаяды.;

D) Дұрыс жауабы жоқ;

E) Барлық жауаптары дұрыс.

A) өндіріс масштабтарын ұлғайту барысында өнімнің бір данасының шығындары азаяды және елдер осындай үнемдеу бар салаларға маманданады.;

B) өндіріс масштабтарын азайту барысында өнімнің бір данасының шығындары ұлғаяды және елдер үшін мұндай мүмкәндік бар салаларға мамандану тиімсіз;

C) өндіріс көлемін ұлғайту барысында өндірістің шығындарының өсуі;

D) гелдер арасындағы сауда көлемінің өсуіне байланысты ұлттық экономикалардың тиімділігі

E) елдің халықаралық сауда сферасына қатысуы нәтижесінде өндіріс масштабтары өседі және транспорттық шығындардың үнемделуі қамтамасыз етіледі.

A) сауда балансы;

B) төлем балансы;

C) сауда шарттары.;

D) төлем шарттары;

E) әлемдік коньюктура.

216.Протекционизм саясаты бағытталады:

A) ішкі нарықты шетелдік бәсекеден қорғауға;

B) импортты шектеуге;

C) ұлттық өндірушілер экспортын қолдауға;

D( барлық жауаптары дұрыс.;

E) Дұрыс жауаптары жоқ.

A) Адвалорлық.;

B) арнайы;

C) преференциалдық;

D) экмпорттық

E) импорттық.

A) импорттық өнімдер көлемін сандық шектеу.;

B) сапа страндарты бойынша кейбір тауарлар импортын шектеу;

C) импорттық өнімнің белгілі көлеміне белгіленген салықтар;

D) басқа елдерден енгізілетін сән-салтанат заттарына салық салу;

E) елге енгізілген шетелдік валюталар көлемін сандық шектеу.

A) субсидия ұсыну;

B) экспорттық несиелеу;

C) экспортты “еркін түрде” шектеу;

D) экспортты лицензиялау;

E) Барлық жауаптары дұрыс

A) сауда кедергілерінің қорғауында тұрған отандық өндірушілердің тиімділікті жоғарылатуына қажетті ынталандырулар азаяды ;

B) тұтынушылардың табыстары мен қоғамның әл-ауқаты төмендейді;

C) сауда соғыстарының туындауы мүмкін;

D) Барлық жауаптары дұрыс.;

E) Дұрыс жауаптары жоқ.

A) тікелей және портфельдік инвестициялар.;

B) қысқамерзімді және ұзақмерзімді инвестициялар;

C)( коммерциялық және банктік несиелер;

D) үкіметтік несиелер мен жеке меншік фирмалардың займдары;

E) сауда және қарыз капитал.

A)дамыған елдерден дамушы елдерге.;

B)дамушы елдерден дамыған елдерге

C)өнеркәсібі дамыған елдер арасында;

D)барлық жауаптары дұрыс;

E)Дұрыс жауап жоқ.

A) ЕС (Еуропалық Одақ).;

B)АСЕАН (Оңтүстік – Шығыс Азия елдері Ассоциациясы);

C)ЕАСТ (Еуропалық еркін сауда ассоцияциясы)

D)АТЭС (Азия – Тынық мұхиты елдерінің экономикалық ынтымақтастығы);

E)НАФТА (Солтүстік Американаң еркін саула жөніндегі келісімі).

A)АСЕАН

C)ЕАСТ

E)ОПЕК
225. Әлемдік нарықпен салыстырғанда әлемдік шаруашылыққа қандай белгі тән ?

A)тауарлардың халықаралық қозғалысы;

B)өндірістік факторларының халықаралық қозғалысы.;

C)халықаралық еңбек бөлінісі;

D)сыртқы сауданы мемлекеттік реттеу;

E)әлемдік ақша ретінде алтынды қолдану.
226. Өндіріс көлеміне және пайдалы бағаларды белгілеуге бақылауды қамтамасыз етуге бағытталған, әртүрлі елдерден келген қандай да бір тауардың экспортшылар арасындағы келісімі былай деп аталады:

A)халықаралық картель.;

B)ерікті экспорттық шектеу;

C)лицензиялау;

D)конвенция;

E)демпинг.

227. Жалпы нарықтың элементтерін көрсетіңіз:

A)біріңғай тариф және біріңғай валюта;

B)біріңғай валюта және тауарлар мен қызмет көрсетулердің еркін қозғалысы;

C(капиталдың, жұмыс күшінің, тауарлар мен қызмет көрсетулердің еркін қозғалысы;

D)біріңғай тариф және жұмыс күшінің еркін қозғалысы;

E)біріңғай тариф және тауарлар мен қызмет көрсетулердің еркін қозғалысы

A)АСЕАН.;

B)АТЭС;

C)ЕАСТ;

E)ОПЕК.
229. Төменде көрсетілген бірлестіктердің қайсысы Батыс Еуропа (Австрия, Исландия, Лихтенштейн, Норвегия, Финляндия, Швеция) елдерінің интеграциялық тобына жатады?

A)АСЕАН;

B)АТЭС;

D)НАФТА

A) капитал сыйымдылығы көп өнімді экспорттады,ал еңбек сыйымылығы аз өнімді импорттады

B) еңбек көлемі көп өнімді экспорттады,ал капитал көлемі көп өнімді импорттады.;

C) капиталды экспорттады , ал еңбекті импорттады;

D) еңбекті экспорттады,ал капиталды импорттады;

E) сауда балансында теріс сальдо болды.

231. Арнайы экономикалық пәндер ретінде ХЭҚ-ды оқыту қажеттілігі немен түсіндіріледі

A) ұлттық экономикалардың интеграциялық топтарға бірігуі

B) ҒТР барысында халықаралық сауданың жедел өсуі;

C) әлеуметтік-экономикалық деңгейлері әр алуан елдердің өмір сүруі;

D) дербес өзіндік экономикалық мүдделері бар егемен мемлекеттердің өмір сүруі.;

E) саяси-экономикалық құрылымы әр түрлі елдердің өмір сүруі.

A) сыртқы сауда еркіндігі;

B) елдің экономикалық тәуелсіздікке ұмтылуы

C) тауарларды шеттен әкелу мен шетке шығаруды мемлекеттік бақылаудың болмауы

D) елдің экономикалық қауіпсіздігін сақтау;

E) өзін-өзі қамтамасыз ету мен автавркия экономикасының қарама-қарсы түрі.;

A) экспорт көлемінің ЖҰӨ көлеміне;

B) ЖҰӨ көлемінің импорт көлеміне;

C) импорт көлемінің ЖҰӨ көлеміне.;

D) импорт көлемінің экспорт көлеміне;

E)импорт көлемінің елдің сыртқы сауда айналымының көлкміне.

A) сауда балансы;

B) тауар айналымы;

C) сыртқы сауда айналымы.;

D) халықаралық тауар айналымы

E) халықаралық айырбас.

238. Д.Рикардо теориясында халықаралық сауда қай себепке байланысты сауда жасаушы елге тиімділікті қамтамасыз етеді?

1. 
   әрбір елдің қандай да бір тауарларды абсолютты аз еңбек шығындармен өндіру мүмкіндігінің болуы;
   
2. 
   кейбір елдерде шектен тыс көп табиғи немесе еңбек ресурстарының болуы;
   
3. 
   жекелеген елдердегі өндіріс факторларының әр түрлі ара қатынасы;
   
4. 
   әр елдің қандай-да бір тауар түрлерін салыстырмалы аз еңбек шығындармен өндіру мүмкіндігінің болуы;
   
5. 
   айырбасталатын өнімдердің әлемдік нарықтағы бағаларының теңестірілуі.;
   

239. халықаралық саудаға қатысушы елдер өнімінің бір түріне толық мамандануы кездеспейді,өйткені:

A) бір өнімге маманданудың ұлғаюы нәтижесінде альтернативалық (балама) шығындар азаяды;

B) бір өнімге маманданудың ұлғаюы нәтижесінде альтернативалық (балама) шығындар өседі.;

C) бір өнімге мамандану ұлғайған сайын орнын ауыстыру шығындары тұрақсыз болады;

D) әлемдік нарықта бұл өнім түріне деген ұсыныс көлемінің ұлғаюы оның бағасының төменденуіне әкеледі;

E) елде өндірілмейтін басқа барлық өнім түрлерін импорттау қажеттілігі туындайды
240. Хекшер-Олин теориясының негізгі идеясы бойынша, әр ел:

A) өзінде бар салыстырмалы артық өндіріс факторларын қолдануды қажет ететін тауарларды экспорттайды;

B) осы ел үшін салыстырмалы тапшы өндіріс факторларын қолдануды қажет ететін тауарларды импорттайды;

C) басқа елдерде өндіру тиімсіз боп табылатын тауарлар өндірісіне мамандалады;

D) А) және В) жауаптары дұрыс.;

E) А) және С жауаптары дұрыс.

A) капитал сыйымдылығы көп өнімді экспорттады,ал еңбек сыйымылығы аз өнімді импорттады;

B) еңбек көлемі көп өнімді экспорттады,ал капитал көлемі көп өнімді импорттады.;

C) капиталды экспорттады , ал еңбекті импорттады;

D) еңбекті экспорттады,ал капиталды импорттады;

E) сауда балансында теріс сальдо болды.

A) экспортқа бағытталған өсіп келе жатқан секторларында табыстар өседі және импортты алмастырушы өндіріс секторлатында табыстар азаяды.;

B) отандық та, импорттық та өнімдерді өндірушілер арасында табыстардың теңестірілуі;

C) сыртқы сауданың өсуінәтижесінде жалпы алғанда ұлт тұтынуындағы ұтыс;

D) А) және В) жауаптары дұрыс;

E) В) және С) жауаптары дұрыс.

A) қзақ уақыт мерзімі ішінде экспорттық және импорттық бағалар арасындағы қатынас тұрақтанады;

B) экспорттық бағалар өседі, импорттық бағалар төмендейді.;

C) экспорттық бағалар төмендейді, импорттық бағалар өседі;

D) дүниежүзілік нарықтағы бәсеке барысында экспорттық және импорттық бағалар шамамен бірдей болады;

E) дүниежүзілік нарықтағы тұрақты бағалар кезінде, экспорт және импорт көлемі өседі.

A) кеден тарифтері;

B) импорттық квоталар;

C) тауарлардың әр түрлі стандарттарға сәйкестігіне қойылатын талаптар;

D) валюталық реттеу;

E) жоғарыда аталғандардың барлығы.;

A) адвалорлық;

B) Арнайы.;

C) экспорттық;

D) импорттық;

E) компенсациялық.

A) кедендік тарифтің өте жоғары болуы;

B) тауарларды елге контрабанда жолымен енгізу;

C) ішкі бағалармен салыстырғанда шет елде тауарларды жоғары бағалармен сату;

D) ішкі бағалармен салыстырғанда шет елде тауарларды өте төмен бағалармен сату.;

E) тауарларды шетке биржалық бағалармен сату.

A) Батыс Еуропа елдерінің сауда-экономикалық блогі;

B) Щығыс Еуропа елдерінің аймақтық интеграциялық тобы;

C) әлемдік сауда сферасындағы ең ірі ұйым;

D) өнеркәсібі дамыған елдер арасындағы сауда еркіедігі жөніндегі келісім;

E) елдер арасындағы сауда және тарифтер жөніндегі келісім

A) протекционизмге;

B) сауда еркіндігіне;

C) еркін сауда және протекционизм элементтерінің үйлесуіне.;

D) дискриминациалау принціпіне;

E) өте қолайлы жағдайлар приципіне.

A) қарыз капиталының халықаралық миграциясы;

B) халықаралық өндірістік кооперация;

C) үкіметтік несиелер мен займдар;

D) өнеркәсіптік капиталды шетке шығару;

E) кәсіпкерлік капиталды шетке шығару.;

A) халықаралық нарықта ел ел тауарлары арзандайды;

B) шет елден сатып алынған тауарлар қымбаттайды;

C) ұлттық валютаның айырбас курсы төмендейді;

D) А) және В) жауаптары дұрыс;

E) А), В), С) жауаптары дұрыс.

A) дұрыс жауап жоқ;

B) әлемдік нарықта осы өнімді сатуларда картельдің үлесі көбірек болса.;

C) осы өнімге әлемдік сұраныстың икемділігі төмен болса;

D) картельге альтернативті көздерден осы өнімді жеткізудің икемділігі төмен болса;

E) барлық жауаптар дұрыс.

A) демпингке қарсы.;

B) конвенционалды;

C) преференциалды;

D) аралас;

E) кезеңдік.

A) өтемақылы.;

B) демпингке қарсы;

C) тиімді;

D) аралас;

E) импортты.

A) Преференциалды.;

B) конвенционалды;

C) өтемақылы;

D) аралас;

E) импортты.

A) тиімді алымдар;

B) номиналды алымдар.;

C) автономды алымдар;

D) адвалорлы алымдар;

E) экспортты алымдар.

A) мемлекеттік шекаралардың әсер етуі.;

B) елдердің саяси қатынастарымен тығыз байланыстылық;

C) үлкен территориялық қашықтықтың әсері;

D) А) және В) жауаптары дұрыс;

E) А), В), С) жауаптары дұрыс.

A) сыртқы сауданың еркіндігі;

B) тауарлар мен қызмет экспортын және импортын ынталандыру;

C) ел экономикасының әлемдік әлемдік шаруашылыққа кіруінің жоғарғы дәрежесі.;

D) сыртқы сауданың мемлекеттік монополиясы;

E) мемлекеттік шекаралардың айқындығы.

A) сыртқы сауда айналымы көлемінің ЖҰӨ көлеміне.;

B) экспорт көлемінің ЖҰӨ көлеміне;

C) импорт көлемінің ЖҰӨ көлеміне;

D) ЖҰӨ көлемінің сыртқы сауда айналымының көлеміне;

E) экспорт көлемінің импорт көлеміне.

A) шаруашылық өмірдің интернационализациалануы;

B) экономиканың интернационализациалануы;

C) өндірістің интернационализациалануы;

D) жоғарыдағы жауаптардың бәрі дұрыс.;

E) дұрыс жауабы жоқ.

A) натуралдық шаруашылықтан нарықтық шаруашылыққа көшу;

B) ұлы географиялық жаңалықтар дәуірінде саудалық қатынастардың кеңеюі;

C) мануфактуралық өндірістің туындауы;

D) өнеркәсіптік төңкеріс және ірі машина өндірісінің қалыптасуы.;

E) 1929-1933 жж. бүкіл өнеркәсібі дамыған елдерді қамтыған әлемдік экономикалық дағдарыс.дұрыс

A) метрополиялар және колониалдық тәуелді елдер;

B) әлемдік капиталистік және әлемдік социалистік шаруашылық;

C) өнеркәсібі дамыған елдер, жаңа индустриалды елдер және өтпелі экономикасы бар елдер;

D) өнеркәсібі дамыған елдер, дамушы елдер және өтпелі экономикасы бар елдер.;

E) бай және кедей елдер.

A) АҚШ.;

C) Италия;

D) Франция;

E) Жапония;

A) елдің бір жылдық экспортының жалпы көлемі;

B) елдің бір жылдық импортының жалпы көлемі;

C) елдің бір жылдық импорт көлемі және экспорт көлемі арасындағы айырмасы;

D) елдің белгілі бір уақыт мерзіміндегі импорты мен экспортының жалпы көлемі.;

E) елдің белгілі бір уақыт мерзіміндегі шет елге сатқан барлық тауарлары мен қызметтерінің құны.

A) әлемдік сауда өсуінің жалпы қарқынынан артта қалды.;

B) әлемдік сауда өсуінің жалпы қарқынына тең болуы;

C) әлемдік сауда өсуінің жалпы қарқынынан артық болуы;

D) машиналармен және құралдармен сауда жасау қарқынынан артық болды;

E) машиналармен және құралдармен сауда жасау қарқынына тең болды.

A) шеттен тауарларды аз әкеліп, шетке көп шығару керек;

B) шикізаттың шетке шығаруына мыйым салу немесе қатаң шектеу;

C) шикізаттың салықсыз импортталуына жағдай жасау;

D) жоғарыда аталғандардың барлығы дұрыс.;

E) В) және С) жауаптары дұрыс.

A) салыстырмалы аз еңбек және капитал шығындарымен өндірілетін тауарларға;

B) салыстырмалы аз капитал және жер шығындарымен өндірілетін тауарларға;

C) барлық өндіріс факторларының абсолютті аз шығындарымен өндірілетін тауарларға;

D) абсолютті аз еңбек шығындарымен өндірілетін тауарларға.;

E) абсолютті аз жер және еңбек шығындарымен өндірілетін тауарларға;

A) әр елдің қандай да бір тауарларды басқа елдерге қарағанда жақсы және арзан өндірі алу мүмкіндігі бар;

B) әр елде ең болмағанда бір тауарды тиімді өндіруге мүмкіндік беретін өндірістік факторларының ерекше жиынтығы (құрамы) бар;

C) кез-келген елде қандай-да бір өнім түрлерін басқа елдерге қарағанда салыстырмалы аз капитал шығындармен өндіру мүмкіндігі бар;

D) кез-келген елде шектен тыс артық өндіріс факторларды қолдануды қажет ететін тауар түрлерін өндіру мүмкіндігі бар;

E) әр ел салыстырмалы аз еңбек шығындарын қажет ететін тауар өндірісіне мамандана алады.;

A) бұл өнімге елдің жартылай мамандануы.;

B) осы өнімнің сапасының төмендеуі;

C) ұлттық шаруашылықтың біржақты бағытта ғана дамуы;

D) осы өнім түрін өндіруге деген ынтаның төмендеуі;

E) осы өнімнің әлемдік нарықтағы бағасының ауытқуынан тәуелділіктің күшеюі.

A) елдердің өндіріс факторларымен әр түрлі қамтамасыз етілуі.;

B) экспорттық және импорттық бағалардың әр түрлі арақатынасы;

C) әр түрлі елдердегі түтынушылардың әр түрлі талғамдары;

D) өнімдердің бірыңғай түрлерін өндіру технологиясының айырмашылығы;

E) өндіріс факторларының әр түрлі қозғалысы.

A) Хекшер-Олин теориясы;

B) Столпер-Самуэльсон теориясы;

C) салыстырмалы артықшылық моделі;

D) абсолюттік артықшылық моделі;

E) Леонтьев парадоксы.;

A) әр түрлі өндіріс факторлары иелерінің табыстарының өсуіне;

B) елдің жалпы тұтынуындағы ұтысқа;

C) экспортпен байланысқан өндірісте табыстың өсуіне және импортпен бәсекелекескен өндірістерде табыстың төмендеуіне.;

D) импротты алмастырушы өнімді тұтынышылар мен өндірушілердің табысының өсуіне;

E) әр түрлі өнім өндіруші елдер арасындағы сауда жағдайларының жақсаруы.

A) өнеркәсібі дамыған елдің сауда жағдайлары нашарлайды.;

B) мұнайды экспорттаушы елдің сауда жағдайлары нашарлайды;

C) түсті металдарды экспротташы елдің сауда жағдайлары нашарлайды;

D) автомобильді экспорттаушы елдің сауда жағдайлары жақсарады;

E) автомобил өндірісіне арналған құрал-жабдықты экспорттаушы елдің сауда жағдайлары жақсарады

A) импортты тарифтік шектеу.;

B) импортты бейтариф шектеу;

C) экспорттық өндірістің дамун ынталандыру;

D) сапасыз және арзан импорттық тауарлардың елге енгізілуін тежеу;

E) тауарлар мен қызметтердің елге енгізілуіне валюталық бақылау енгізу.

A) адвалорлық;

B) арнайы;

C) преференциялдық;

D) компенсациялық;

E) демпингке қарсы.;

A) Еуропалық еркін сауда ассоцияциясы (ЕАСТ);

B) Бүкіләлемдік сауда ұйымы (БСҰ).;

C) Экономикалық ынтымақтастықтың және даму ұйымы (ОЭСР);

D) Мұнайды экспортқа шығарушы елдердің ұйымы (ОПЕК);

E) АСЕАН.

A) 1947

C) 1985

E) 1975
277. Портфельдік инвестициялар шет ел инвесторына нені қамтамасыз етеді ?

A) шет ел кәсіпорынға толық иелік ету;

B) шет ел кәсіпорынның акцияларының бақылау пакетіне иелік ету;

C) шет ел кәсіпорындардың акциялары мен облигацияларына және олардың дивиденттері мен проценттеріне иелік ету.;

D) А) және В) жауаптары дүрыс;

E) В) және С) жауаптары дүрыс.
278. Экономикалық интеграциясының ең дамыған формасына төмендегілердің қайсысы жатады ?

A) ортақ нарық;

B) преференциалдық сауда келісімі;

C) еркін сауда аймағы;

D) кедендік одақ;

E) экономикалық және валюталық одақ.;

A) кедендік алымдар.;

B) техникалық алымдар;

C) лицензиялау;

D) квоталау;

E) эмбарго.

A) импортты шектеуші шараларға;

B) экспортты ынталандырушы шараларға;

C) импортты шектеуші және экспортты ынталандырушы шараларға;

D) импортты ынталандырушы және экспортты мектеуші шараларға;

E) сыртқы сауданы шектеуге бағытталған әкімшілік шараларға.;

A) импортты шектеуші шараларға;

B) экспортты ынталандырушы шараларға;

C) импортты шектеуші және экспортты ынталандырушы шараларға;

D) импортты ынталандырушы және экспортты мектеуші шараларға;

E) сыртқы сауданы шектеуге бағытталған әкімшілік шараларға.;

A) басқа елдер нарығында осы елдердегі бағалардың қалыпты деңгейінен төмен бағалар бойынша тауарларды сату.;

B) басқа елдер нарығындағы қалыпты бағалар деңгейінен жоғары бағалар бойынша тауарларды сату;

C) төмендетілген бағамен шет елден тауарларды сатып алу;

D) ішкі бағалардан жоғары бағалар бойынша басқа елдер нарығында тауарларды сату;

E) өндіруші-фирмалар бағасы бойынша шет елден тауарларды сатып алу.

A) өзара саудадағы кедергілерді алып тастау;

B) үшінші елдерге қатысты біріңғай кедендік тариф;

C) үшінші елдерге қатысты біріңғай сауда жасау саясатын жүргізу;

D) барлық жауаптары дұрыс.;

E) кедендік одаққа кіретін елдердің шекарасындағы біріңғай кедендік тариф.

A) кедендік тарифтің өте жоғары болуы;

B) тауарларды елге контрабанда жолымен енгізу;

C) ішкі бағалармен салыстырғанда шет елде тауарларды жоғары бағалармен сату;

D) бағалармен салысты рғанда шет елде тауарларды өте төмен бағалармен сату.;

E) тауарларды шетке биржалық бағалармен сату.

A) еркін сауда;

B) экспортты субсидиялар;

C) протекционистік тарифтер;

D) квоталар;

E) квоталар;

A) шаруашылық процестердің ғаламдануы;

B) экономикалық интернационализацясы;

C) халықаралық аймақтық кооперация;

D) халықаралық экономикалық ынтымақтастық;

E) халықаралық капитал қозғалысы.;

A) ЖҰӨ мен ұлттық табыстың жан басына шаққандағы көлемі;

B) ЖҰӨ мен таза табыстың жан басына шаққандағы көлемі;

C) ЖҰӨ көлемінің ел экспорты көлеміне қатынасы;

D) ЖҰӨ көлемінің ел импорты көлеміне қатынасы;

E) елдің сыртқы сауда көлемінің ЖҰӨ көлеміне қатынасы.;

A) шаруашылық процестердің интернационализациялануының өсуі;

B) адамзаттық ғаламдық проблемалардың туындауы;

C) ҒТР- дың даму барысында халықаралық маманданудың тереңдеуі;

D) А) және В) жауаптары дүрыс;

E) А), В) және С) жауаптары дұрыс.;

A) ХЕБ - е ер ел біріңғай дәрежеде қатыспайды;

B) ХЭҚ- дың тыс түрде ұлттық шаруашылықтар ойдағыдай қызмет ете алмайды;

C) елдің әлемдік қауымдастықтан толық экономикалық оқшаулануы мүмкін емес, ең бастысы - тиімсіз;

D) ХЭҚ- ға қатысу ұлттық экономикалардың тиімділігін арттырады;

E) экономиканың интернационализациялануы жас мемлекеттердің экономикалық тәуедсіздігінің өсуіне ықпал етеді.;

A) ежелгі заманда;

B) капитализм дамуының мануфактуралық кезеңінде (ХҮІІ – ХҮІІІғғ.).;

C) өнеркәсіптік төңкеріске дейін (ХҮІІІғ. аяғы – ХІХғ. басы);

D) өнеркәсіптік төңкерістен кейін (ХІХ – ХХғғ. жиегінде);

E) екінші дүниежүзілік соғыстан кейіегі кезеңде, ҒТР басталған кезде.

A) өнеркәсәбі дамыған және көлемі жағынан кішігірім елдер.;

B) көлемі жағынан орта және ірі дамушы елдер;

C) көлемі жағынан орта және ірі өнеркәсібі дамыған елдер;

D) капиталистік елдер;

E) нарықтық экономикасы бар елдер.

A) Испания;

B) Малайзия;

C) Чили;

E) Мозамбик.;

A) импорттық тауарларға деген сұранымның ұсыныстан артық болуы;

B) экспорттан түскен валюталық табыстардың жетіспеушілігі;

C) экспорт көлемінің импорт көлемінен артық болуы;

D) сауда балансы сальдосының теріс болуы.;

E) сауда балансы сальдосының оң болуы.

A) тауарлар;

B) алтын және күміс.;

C) капитал;

D) егіншілік өнімдері;

E) табиғи ресурстар.

A) алтын мен күміс;

B) ақша;

C) капитал;

D) еңбек өнімдері.;

E) табиғи ресурстар.

A) абсолюттік артықшылық;

B) салыстырмаы артықшылық

C) қатысты артықшылық.;

D) альтернативті шығындардағы артықшылық;

E) технологиялық артықшылық.

A) А елі бидайды экспорттайды, ал матаны импорттайды;

B) А елі матаны экспорттайды,ал бидайды импорттайды.;

C) Б елі матаны экспорттайды, ал бидайды импорттайды;

D) Б елі матаны экспорттамайды және импорттамайды;

E) А және Б елдері өзара сауда жасамайды.

A) өндірілуі кезінде сирек кездесетін өндіріс факторларды тиімді қолданған тауарлардың экспорты;

B) артық өндіріс факторларды көмегімен өндірілетін тауарлардың импоры;

C) өндіріс осы елде жоқ табиғи ресурстарды қажет ететін тауарлардың импорты;

D) өндірілуі кезінде артық өндіріс факторлары қолданылған тауарлардың экспорты және өндірілуі кезінде тапшы өндіріс факторлары қолданылған тауарлардың импорты.;

E) А) және В) жауаптары дұрыс.

A) бір сала өнімі бойынша елдердің өзара сауданың өсуі.;

B) өндірістің әр түрлі салаларының өнімдерінің саудасының өсуі;

C) сала ішіндегі сауданың даму қарқынының төмендеуі;

D) өнімнің бір түріне маманданудың өсу нәтижесінде өндірістің балама шығындарының өсуі;

E) барлық жауаптары дұрыс.

A) өнімді өндіру көлемін ұлғайту арқылы өндірістің балама шығындарының азаюы;

B) өндірістің жалпы көлемін ұлғайту арқылы өнімнің бір данасына шаққандағы шығындардың азаюы.;

C) өндіріс көлемінің өсуі барысында өндірістің жалпы щығындарының өсуі;

D) өнім өндірісірнің ұлғаюы барысында өнімнің бір данасын өндіруге кететін шығындарының тұрақтануы;

E) өнімнің шығырылу көлемін азайту, өйткені оны ел ішінде өндіруден гөрі, басқа елден импорттау тиімдірек.