1 соөЖ /СӨж тақырыбы: Әл-Фарабидің энциклопедиясы
Әл-Фараби еңбектеріндегі тәрбие мәселелері
жүктеу/скачать 39.01 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
| Әл-Фараби еңбектеріндегі тәрбие мәселелері
Адамзат тарихында көрнекті ұстаздар мен пстхологтар педотоликалық ойды зерттеуге үлкен ұлес қосқан. Бұл ретте орта ғасырда өмір сүрген ұстаздар мен ғалымдардың педоголикалық еңбектері елеулі орын алады. Әсіресе олардың ішінен ерекше атауға болатын Әбу Насыр Мухаммед бин Тархан бин Ұзлағ әл-Фарабидің педоголикалық зерттеулері. Кеменгер жерлесіміз әл-Фараби тәрбие, дидактика мәселелеріне үлкен көңіо бөледі. Екінші ұстаз туралы көрнекті зерттеуші К.Шмидт былай дейді: “Әл-Фарабидің кезіндегі ғылыми орданың бірі Дамск қаласының оқу мекемелерінде щаұырылуы ғалымның тәрбие туралы зерттеулерінің куәсі болатынын дәлелдейді”. Көптеген тәрбиелері туралы еңбектерінің ішінде бірінші орынды адамгершілік тәрбиесіне береді. Әл-Фарабидің бүкіл пікірі “Бақытқа жету”, ”Азаматтқ саясат”, ”Қайырымды қала тұрғындарының көзқарасы” атты еңбектерінде жиі кездеседі. Үлкен ұстаз педагогика салаларының әдістерін де қамтиды. Әл-Фараби өзінің бір пікірінде тәрбиелеуші өз еркімен ынталы түрде алға қойған мақсатын іске асыру үшін ”жұмсақ-жайлы” әдісті қолданушы немесе керісінше ”қатаң” әдісті қолдануы тиіс екнін атап айтады. Әл-Фарабидің көзқарасы бойынша, ұнамды адамгершілік тәрбие адамның игілікті қасиеттерін тәрбиелеуден басталады. Ұлағатты қстаз еңбектерінде дене тәрбиесіне де тоқталады. Дене мен адамгершілік тәрбиесінің ұқсастығына, оның бір біріне тигізетін әсеріне үлкен мән береді. Екінші негізгі мәселе – әл-Фарабидің өмірі мен шығармаларының өзі де ұстаздықтың , көрнекті тәрбиелеуші болуының елеулі үлгісі. Ғалымның көптеген тілді меңгеруінің өзі заманымыздағы шәкірттеріміздің ізгі арманы ретінде саналады, бір тілді емес, көптеген тілді меңгеру үлгісін тәрбиеге шақырады. Бұл әсіресе, Қазақстан Республикасының жаңару заманында ұрпаққа өзінің өте қажеттілігін дәлелдеп отыр. Әл-Фараби шығармаларындағы тәрбиенің көрнекті үлгісі соғысқа қарсы, бейбітшілікке тәрбиелеу болып табылады. Ұстаз тәрбие әдісін қолдануда өте-мөте шеберліктің қажеттілігіне, кемшілік жібермеудің маңыздылығына тоқтады. Тағы бір айта кететін жайт – әл-Фараби еңбектеріндегі эстетикаға, әсемдік тәрбиелеу, саналы тәртіпті қалыптастыру арқылы тәрбиелеу мәселелері болып табылады. Сойып келгенде, әл-Фарабидің тәрбие мәселесіне қосқан үлесі келелі. Оның қалдырған өсиеттері келешек тәрбиелеуде маңызды орын алады Қорытынды аты ардақты Әл-Фараби теңдесі жоқ ғалым және де жан-жақты адам болған. Данышпан, философ, энциколопедист, әдебиетші, ақын т.б. Ол кісі кішкентай кезінен бастап танымал бола бастаған. Осы артықшылықтарына жарай әл-Фарабиді Аристотельден кейінгі екінші ұстаз деп танып біледі. Әл-Фараби кейінгі ұрпақтарға көптеген тәрбиелер берген: Білімді болу, сщғысқа қарсы тұру, бейбітшілікті жақтау т.б. Қазіргі заманда адам баласы арасында дүние жүзінде бейбітшіліктен соғыс көп болып жатыр, осы кісінің өсиеттерінен тарбие алуымыз керек. Әл-Фараби педоголикалық қағидалар кейінгі замамнда оқыту, тәрбие теориясының алтын ережелері ретінде берік қалыптасты. Бүгінгі гоқу орындары дана бабамыз дәлелдеген – көрнектілік, ғылымилық, жүйелілік, шамаға лайықтылық, білімді біртіндеп маңгеру сияқты принциптерден аттап кете алмайды. Бұл бабамызға арнап Қазақстан Республикасы өзінің ұлттық университетініің атын берді. Бұрын да бұл кісінің суреті Ұлттық теңгеміздің бетінде болатын. Әл-Фарабидің бізге жеткен мұралары өте көп. Кейінгі ұрпақтар біздер осы бабаларымыздың мұраларын жоғалтпай, оқып үйреніп ары қарай жалғастыра берейік. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: Әл-Фараби және рухани мұра. Алматы 2004 ж А. Машанов. Әл-Фараби және Абай. Алматы 2003 ж И.Керімбетов. Ежелгі дәуір әдебиеті. Алматы 2006 ж Қазақ даласының ойшылдары. (2-ші кітап). Алматы 2001 ж Қазақ даласының жұлдыздары. Алматы 2005 ж жүктеу/скачать 39.01 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|