Жүйе бөліктерінің ырғағын үйлестіру заңы

38
Басқаша айтқанда, негізгі функцияны тиімді орындау, егер көлік құралының 
ішкі жүйелерінің жиілігі келісілген болса, мүмкін болады. 
Механикалық сағаттарда механизм ішіндегі барлық берілістердің айналу 
жылдамдығы әр түрлі, бірақ олар минуттық қолдың бір айналымында 
сағат Толық шеңбердің 1/12, яғни 30°бұрылатындай етіп үйлеседі. 
Ұнтақ сүті суспензияға (ұнтақ пен су қоспасы) ультрадыбыспен әсер етсе, 
суда бірнеше есе тез ериді, оның мәні ұнтақ түйірлерінің табиғи тербеліс 
жиілігіне жақын. 
Келісудің тағы бір мүмкіндігі: басқа әрекеттің үзілістерінде іс-әрекеттің бір 
түрін орындау. 
ХХ ғасырдың басында олар авиациялық пулеметтен пропеллердің 
жазықтығы арқылы Атуға арналған құрылғыны ойлап тапты: оқтар 
айналмалы жүздер мылтықты жаппаған кезде про - пеллер арқылы ұшып 
кетті. 
Кейбір жағдайларда бұл заң ырғақтардың саналы сәйкессіздігінде көрінеді. 
Сейсмикалық қауіпті аймақтарда ғимараттар мен құрылыстарды салу 
кезінде сырттан әсер ететін тектоникалық тербелістер күштерінің 
ықтимал жиіліктерінен мүмкіндігінше қатты ерекшеленетін етіп 
тербелістердің өз жиіліктерін арнайы белгілейді. 
4. Техникалық жүйелердің идеалдығын арттыру заңы 
КО дамуы идеалдылықты арттыру бағытында жүріп жатыр. 
Идеалдылықты арттыру - бұл техникалық жүйенің функцияларын жақсарту 
немесе көлік құралын құру және пайдалану шығындарын азайту кезінде оған жаңа 
функцияларды қосу. Ғылымда идеализация сияқты модельдеу құралы қолданылады. 
Белгілі бір маңызды қасиетті, тенденцияны анықтай отырып, ол өзінің шегіне жетеді деп 
болжайды. Сонымен қатар, модельде нақты қарау үшін маңызды емес объектінің немесе 
процестің қалған қасиеттері, сипаттамалары алынып тасталуы мүмкін. Идеализация 
процедурасы нақты объектінің - идеалды объектінің дамуының логикалық шегін 
қалыптастыруға мүмкіндік береді. Кеңінен танымал мысал-идеалды газ ұғымы. 
Альтшуллер ТРИЗГЕ идеалды КО ұғымын енгізді. Идеал жүйе-бұл оны құру 
және функцияны орындау үшін нөлдік құны бар жүйе. Бұл жүйе шексіздікке тең 
тиімділікке ие. Әрине, мұндай нәтижеге ұмтылу әзірлеушілер мен өнертапқыштар үшін 
лайықты мақсат болып табылады. 
Іс жүзінде идеалдылықты арттыру үрдісі қалай жүзеге асырылады? Көлік 
құралының идеалын арттырудың айқын көрнекі мысалы-компьютерлік технологияны 
дамыту. 
Бірнеше ондаған жылдар ішінде компьютерлер бірнеше сағат үздіксіз 
жұмыс істейтін үлкен құрылыстардан бастап, бүкіл қызмет ету 
мерзіміне қызмет көрсетуді қажет етпейтін микро - миниатюралық 
құрылымдарға дейін жүрді. Сонымен қатар, санау жылдамдығы, жад, 
ақпарат алмасу жылдамдығы мүмкін емес өсті. Егер ақпараттың бір 
бөлігін сақтау үшін қанша Атом ұйымдастыру керек екенін 
қарастыратын болсақ, прогресс әсіресе әсерлі. Егер 50-ші жылдары олар 
мыңдаған миллиардтарды қажет етсе, 70-ші жылдары ондаған 
миллион, ал қазір ондаған мың. Қазіргі тәжірибелер кванттық 

39
компьютерлерге көшу мүмкіндігін дәлелдейді, онда тек бір атом бір бит 
ақпаратты сақтайды және одан да көп. 
Электронды 
құрылғылардың 
миниатюралау 
үрдісі 
мысалында 
идеалдылықтың артуы айқын және түсінікті. Мысалы, көлік жүйелері қалай дамуда? 
Олар азаймайды, керісінше-көлік машиналары көбейіп келеді. Қазіргі заманғы 
"Боингтер" және мұнай құятын танкерлер бұрынғыдан әлдеқайда керемет көрінеді. Бұл 
фактілер идеалдың арту заңына қайшы келмейді ме? 
Мүлдем мінсіз көлік құралы – бұл құрал болмаған кезде және функция 
орындалған кезде (мысалы, жүктің өзі қажетті бағытта қажетті жылдамдықпен 
қозғалады). Бұл идеалға деген ұмтылыс көлік құралының толық салмағындағы жүк 
салмағының үлесінің артуынан көрінеді. Соңғы 40 жыл ішінде стандартты 
контейнерлерді тасымалдауға арналған автомобильдердің меншікті қуаты екі есе өсті, 
орташа жылдамдық 2 есе дерлік, жүз метрге отын шығыны 1,5 есе азайды, яғни дәл 
осындай үрдіс жүзеге асырылуда – қажетті функцияны неғұрлым үнемді іске асыру. 

жүктеу/скачать 1.32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: