Реляциялық модельде қолданылатын деректер типін атаңыз

Реляциялық модельде қолданылатын деректер түрі тәуекелге (scalar), тізімге (array), таңдауға (set), топтауға (bag) бөлінуі мүмкін, мынадай деректер түрлері пайдаланылады:

1. **Тәуекелге (Scalar):** Бұл түр, тек бір жағдайда қолданылатын деректерді көздейді. Мысалы, INT (бүтін сан, санымалы), VARCHAR (тізімдемелі сөз), DATE (күн, апта, жыл), басқалар.

2. **Тізім (Array):** Бұл түр, бір кестедегі бір бағандық болмаса болмайды деректердін тізімін сипаттау үшін пайдаланылады. Мысалы, VARCHAR(255)[] - сөздерді сақтау үшін тізім.

3. **Таңдау (Set):** Бұл түр, қатарды азайту үшін пайдаланылады. Мысалы, ENUM ('Қара', 'Ақ', 'Көк') - таңдау түрі.

4. **Топтау (Bag):** Бұл түр, бір бағанда бірнеше елементтерді сақтау үшін пайдаланылады. Мысалы, VARCHAR(255)[] - бірнеше сөздерді сақтау үшін топтау.

Әр бір түрді қолданушының мүмкіндіктеріне байланысты қолданылады жаттығушылықты бейімдеу үшін. Реляциялық модельде бір бағандағы бірнеше бағандарды, оларды байланыстыру үшін тізімдемелі тақырыпты жаттығушылықтын біріктіруді пайдалану болады.

Мәліметтер қорын басқару жүйесі (МҚБЖ, DBMS) - бұл деректерді жүйелеу мен басқару үшін пайдаланылатын программалық жасақтама. Ол деректер базаларын жасау, өзгерту, құрастыру, жалпы басқару жасау, деректерге өтініштер жасау және деректерге кіру, шығу әдістерін ұсынады.

МҚБЖ-ні пайдалану арқылы барлық қолданушылар деректерге өтініштер жасай алады, жаза ала алады, деректерді қайта пайдалана алады. МҚБЖ-ні пайдаланумен адамдар, орталық жеке бақылау жасау, белгілі мезгілдерді жауыздау мен тиімді жасау, деректерді сақтау мен қайтару жасау мүмкіндігіне ие болады.

МҚБЖ-нің бірнеше түрлі түрлері бар, мысалы:

1. **MySQL:** МҚБЖ және открыттің (open source) версиясы болып табылады. Осы система басқа әр түрлі жағдайда қол жетімді болуымен, мәліметтерді жетімді жаттығумен байланыстыруға болмайды.

2. **PostgreSQL:** Бұл система открытты. Оны многопользовательской жүйелер менеджменті, қайта жауыздау, ролдар мен т.б. жетімділігімен танымалаймыз.

3. **Microsoft SQL Server:** Ол Microsoft компаниясының жасау жасаған SQL-сервері. Осы система бірнеше орталықта маңызды емесінде көмекшілік жасауда көмек көрсетеді.

4. **Oracle Database:** Oracle компаниясы тарапынан жасалған мұнай мен деректерді жүйелеу жүйесі. Осы система күптілді бизнес деректерлерінен жаттығушысымен байланыстыруға болады.

5. **SQLite:** Осы система файл жоспарлау үшін әлемге танымалайтын легендарлы әдіс болып табылады. Ол SQL-серверімен бірдей байланыстырады, бірақ тек файлды қолдайтын әдіс.

МҚБЖ өзінің көмекшілігімен, деректерді жаңадан жаттығушысымен өзгерту жасау үшін өзгерту жасау үшін өзгерту жасау үшін өзгерту жасау үшін өзгерту жасау үшін өзгерту жасау үшін жасауды сілтемейді.