2. Тәрбие үрдісінің заңдылықтары. Тәрбие гуманизациясы
жүктеу/скачать 21.98 Kb.
|
1 2
2-сұрақ| қарым-қатынас және қызмет. Жеке тұлға кіретін іс-әрекеттің сипаты оның бағытын анықтайды, мотивтер мен қажеттіліктерді қалыптастырады. Тәрбие процесін сауатты құру үшін жетекші іс-әрекеттерді ескеру қажет. Ең алдымен, адамның жеке басының дамуының осы кезеңінде психологиялық неоплазмаларының пайда болуы мен қалыптасуын анықтайтын әрекет.Қызмет әлеуметтік маңызды қасиеттерді тәрбиелеп қана қоймай, сонымен бірге жеке адамға деструктивті әсер етуі мүмкін. Көптеген фактілер іс-әрекетпен бірге жүретін жағымсыз эмоциялар жеке адамға жойқын әсер ететіндігін дәлелдейді, егер оқу немесе сабақтан тыс іс-шаралар қорқынышпен, зеріктірумен, алаңдаушылықпен, өзіне деген сенімсіздікпен бірге жүрсе, онда бұл тиімді тәрбиелік нәтиже күтуге мүмкіндік бермейді. Мысалы, оқу процесінде сауатсыз құрылған қарым – қатынастар дидактогенияны тудыруы мүмкін-тәрбиешінің педагогикалық әдептіліктің бұзылуынан туындаған оқушылардың жағымсыз психикалық жағдайы, бұл көңілсіздік, қорқыныш, депрессиялық көңіл-күй және т. б.
5. Егер оқыту мен тәрбиенің тұтастығына, ажырамас бірлігіне, тәрбие мен оқытудың мақсаттары, мазмұны мен әдістерінің бірлігіне қол жеткізілсе, тәрбие тиімді болады. Оқыту мен тәрбиелеу процесін жасанды түрде бұзуға тырысу тәрбиелік әсердің тиімділігін төмендетеді. "Сіз мұғалімді тәрбиешіден ажыратасыз, – деп жазады Ж. - Ж. Руссо, - жаңа күлкілі! Сіз оқушыны тәрбиеленушіден ажыратасыз ба? Балаларға тек ғылым – адамның міндеттері туралы ғылымды үйрету керек". Үздік білім беру модельдері оқыту мен тәрбиенің бірлігіне негізделген. Тәрбие мен оқытуды бөле отырып, біз оқу-тәрбие процесін қажетті тұтастықтан айырамыз, бұл білім беру қызметінің тиімділігін төмендетеді. Оқу процесінің тұтастығы мен бірлігі педагогикалық әсердің үйлесімділігінде көрінеді – тек мұғалімдер тобы айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізе алады. Әрине, оқыту мен тәрбиелеудің мазмұны мен әдістерін мақсаттармен үйлестіру маңызды. 6. Егер мұғалімнің жеке және кәсіби өсуімен қатар жүрсе, тәрбие тиімді. Белгілі тезис: тұлға жеке тұлғаны тәрбиелейді. Қоғам мен мемлекеттің білім берудегі әлеуметтік тапсырысы мұғалімнің жеке басы арқылы бұзылады. Тәрбиеленушіге жеке тікелей әсер етпестен "мінезге енетін шынайы тәрбие мүмкін емес" (К.Д. Ушинский). Сондықтан, барлық уақытта ғалымдар мен практиктер мұғалімнің жеке басына қойылатын талаптарға мұқият қарады. Мұғалімнің уақыт талаптарына сай болуы үшін оның жеке және кәсіби өсуі саласында тұрақты жұмыс қажет. Өзін-өзі тәрбиелеуде арман-мұраттың маңыздылығын атап көрсете отырып кейде кез-келген, тіпті пайдалы арман-мұраттың өзі де оқушылардың өзімен жұмыс істеуіне ықпал ете қоймайтындығын ескерген жөн. Оқушылардың сана-сезімінде адамгершілік арман-мұрат тек үлкендер арқылы ғана емес, өздерінің құрбы-құрдастары арқылы да үйлесім табуына күш салу қажет; Нақты практикалық нәтижеге жетудін, келешегІ оқушылардың өзімен жұмыс істеуін ынталандырып қана қоймай, өзін-өзі тәрбиелеуде белгілі бір межені белгілеуіне жәрдемдеседІ. Бұл өте маңызды өйткені белгілі бір мерзімсіз өзіне алған міндеттемені жүзеге асыру үшін жұмыс істегенде, жасөспірімдер өзін-өзі тәрбиелеу нәтижесін қорытьшдылағанда қатты қиналады, соның салдарынан мұның өзі балаларға нәтижесіз бос әуре больш көрінеді де, олар өз күшіне сенбейді, әрі өзін-өзі тәрбиелеуді мүлде қояды. Сондықтанда оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеу жөнінде ойластырған таяудағы міндеттері мен алыстағы перспективаларын арасына байланыс орната білуге жәрдемдесу керек. Адамзат дамуының қай кезеңінде болмасын тәрбиенің тиімділігін жетілдіру ісі жүзеге асырылып келді. Жалпы адамзаттық тұрғыдан қарағандатәрбие мақсаты — әрбір тұлғаны әржақты және жарасымды етіп тәрбиелеу. Адам жер бетіндегі тірі организімнің жоғары сатысы , қоғамдық тарихи іс — әректі мен мәдениет субъектісі, басқаша айтқанда қарым – қатынса иесі. Қоғам дамуының белгілі сатысындапсихиологиялық, философиялық ой пікірлер пайда болып, қалыптаса бастады. Тәрбие беру мақсатында анықтау ең басты мәселеге айналды. Осыған орайбалаларға білім беру мен тәрбие берудің негізгі жолдары белгіленеді. Жәнеде тәрбиені ұйымдастырудың нақтылы мәселелері мен іс — әрекетінің мазмұны анықталады. Адам баласының жарқын болашағымен толық жас ұрпақты тәрбиелеуде тәуелді. Мектепте тәрбиенің басты міндеттері теориялық білімді еңбекпен , олардың политехникалық , экономикалық, экологиялық біліммен қарулану, кәсіптік бағдар беруге тәрбиелеу. Тәрбиенің негізгі мақсаттары: -жастардың дүниеге ғылыми матералистік көзқарасын қалыптастыру; -тұлғаның рухани және дене қабілетінің жан – жақты дамытып , эстетикалық талғамдар мен сезімдерді қоғамның талаптарына сай тәрбиелеу; еліміздің болашағына сай адам ол теориялық іліммен қаруланған , оны шығармашылықпен іс жүзіне асыратын белсенді қоғам қайраткері, жаңа қоғамдық өмір үшін күресуге қабілеті мол, жоғары мәдениетті, білімді, өз ісінеасқан шебер адам. Тәрбие процессі адамның қоғамдық мәнінің әлеуметтік маңызды сапаларын қалыптастыруға, оның қоғамға, адамдарға, өзді — өзінің қатынастарын жасауғажәне олардың шеңберін кеңейтуге бағытталады. Адамның қоғамдық мәні өмірдің түрлі жақтарына қатынасының жүйесіне неғұрлым аумақты, кең ьболған сайын, оның руханижан – дүниесі соғұрлым бай болады. Тәрбиенің мәне адамның қоғамдық мазмұнын әлеуметтендіріп, оның ұжыммен жәнеқоғаммен практикалық қатынастарыныңжүйесінің құру. 1.Педагогикалық жағдайлардың , тәрбиелік әсерлерін нәтижесін талдау, жоспарлау жүйесін реттеу. Сөйтіп оқушылардың тәрбиелік деңгейін анықтауды, оныңқоғамдық мәні мен ұжымдық дамудың белгілеуі, оны шешудегі жолдарды анықтауды және таңдай білуді қажет етеді. 2.Тәрбие процесінің жобасын құру және жүзеге асыру. Бұл өзінің мазмұны жағынан педагогикалық іс — әрекеттің пайдалы бөліктердің және ықпалдарға бөлінуі жеке оқушының дұрыс қарым – қатынастарды бекітудің, оқушылар тәртібінің әлеуметтік – психологиялық шарттары мен себептерінаңғара білудің , оқушылыраға жеке тұрғыда қатынас жасау бірлігінің болуын талап етеді. 3.Тәрбиелік ықпалдарды реттеу және оларға түзетулер енгізу. Бұл мазмұн жағынан педагогикалық міндеттерге енгізілген түзетулерге жүзеге асыруды, қоршаған ортаға сайбаланы дамыту үшінқажетті материалдарды таңдап алуды, оқушылар арасындағы достық пен жолдастық қатынастарды нағайтуды, өзгерген жағдайларды тәрбиелік ықпал жасаудыңбағытын дұрыс анықтауды және тәсілдерді қайта құруды талап етеді. 4.Қортынды есепке алу және бақылау. Мұның әдепкі берілгендермен салыстырып, қол жеткен нәтижені талдау, балалардың дамуындағы және тәртібіндегі ойластырылмаған, қажетсіз құбылыстардың туу себептерін белгілеу,өз тәжрибесіне енгізу мақсатында басқа мұғалімдердің іс — әрекетін зерттеу, педагогикалық теория мен тәжрибені сәйкестендіре білу деген сөз. жүктеу/скачать 21.98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2