3. Қазақ философиясының кезеңдері



бет2/7
Дата11.02.2024
өлшемі305 Kb.
#491583
1   2   3   4   5   6   7
292978 2

Қазақтардың ең алғашқы дүниеге көзқарасы мифологиялық, космоцентрлік, яғни, адам мен ғарыштың біртұтастығы идеясы болды. Оларда Ғарыш пен Жердің Ғайыптан пайда болғаны туралы, Күннің, Айдың және басқа да аспан шырақтарының қайдан шыққаны туралы айтылған.

  • Қазақтардың ең алғашқы дүниеге көзқарасы мифологиялық, космоцентрлік, яғни, адам мен ғарыштың біртұтастығы идеясы болды. Оларда Ғарыш пен Жердің Ғайыптан пайда болғаны туралы, Күннің, Айдың және басқа да аспан шырақтарының қайдан шыққаны туралы айтылған.
  • Ерте қазақи түркілер арасында әртүрлі діндер таралған, олардың ішінде ең әйгілері – отқа табыну, жануарларға табыну, өсімдіктерге табыну. Егіншіліктің пірі –Дихан ата, желдің пірі –Жалаңаш ата, жылқы пірі –Қамбар ата, қойға–Шопан ата, түйеге –Ойсылқара.

Қыдыр ата алуан түрлі игілік, молшылық, байлық, бақыт әкелуші. Жоғары құдай Тәңірі көк идеясы көптеген түрлі халықтардың, с.і. қазақтардың ата –бабаларының да дүниеге көзқарасында пайда болған. Бұл көзқарастың негізі Көкке Тәңірі және Жер–Суға сыйыну болды. Тоныкөк ескерткішінде: «Көк, Ұмай, қасиетті Жер –Су, міне, бізге жеңіс сыйлаған осылар деп ойлау керек!» – деп жазылған. Тағы бір жерінде: «Жоғарыда зеңгір көк, төменде қара жер жаралғанда, олардың екеуінің арасында адам баласы пайда болған. Адам баласына менің ата–бабаларым үстемдік құрған!»

  • Қыдыр ата алуан түрлі игілік, молшылық, байлық, бақыт әкелуші. Жоғары құдай Тәңірі көк идеясы көптеген түрлі халықтардың, с.і. қазақтардың ата –бабаларының да дүниеге көзқарасында пайда болған. Бұл көзқарастың негізі Көкке Тәңірі және Жер–Суға сыйыну болды. Тоныкөк ескерткішінде: «Көк, Ұмай, қасиетті Жер –Су, міне, бізге жеңіс сыйлаған осылар деп ойлау керек!» – деп жазылған. Тағы бір жерінде: «Жоғарыда зеңгір көк, төменде қара жер жаралғанда, олардың екеуінің арасында адам баласы пайда болған. Адам баласына менің ата–бабаларым үстемдік құрған!»

VIII ғ. Қазақтар ислам дінін қабылдады. Ислам Қазақстанда христиан дінін де, будда дінін де, зороастра дінін де, жергілікті діндерді де біртіндеп ығыстырып шығара бастады. Сөйтіп, қазақтар политеизмнен монотеизмге өтті. Сонымен бірге қазақ халқы мен оның тілі қалыптасуының этникалық–генетикалық этникалық–лингвистикалық процесінің қалыптасуының да маңызы зор болды. Қазақ эпикалық –жырлары «Алпамыс», «Қобыланды», «Ер Сайын», «Ер Тарғын», «Қамбар батыр» және т.б. философиялық ой кешулер шыңдала бастады.

  • VIII ғ. Қазақтар ислам дінін қабылдады. Ислам Қазақстанда христиан дінін де, будда дінін де, зороастра дінін де, жергілікті діндерді де біртіндеп ығыстырып шығара бастады. Сөйтіп, қазақтар политеизмнен монотеизмге өтті. Сонымен бірге қазақ халқы мен оның тілі қалыптасуының этникалық–генетикалық этникалық–лингвистикалық процесінің қалыптасуының да маңызы зор болды. Қазақ эпикалық –жырлары «Алпамыс», «Қобыланды», «Ер Сайын», «Ер Тарғын», «Қамбар батыр» және т.б. философиялық ой кешулер шыңдала бастады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет