Дәріханалық келілердің параметрлері

Келімен жұмыс істеуді жеңілдету үшін, келіні үстелге арнайы аспаппен бекітеді (Сурет 15).Бұл аспап келі ұстағыштан (1), ауыстырмалы резеңке сақинадан (2), винтті қысқыштардан (3) тұрады. Үстелдің бетін бүлінуден резеңкелі төсем (4) сақтайды.

Винтті қысқышты үстелге бекітеді, ал штырьге (5), кесік (6) келі ойығы штырьдегі бекіткішке (7) үйлесетіндей етіп, келі ұстағышты орналастырады. Содан соң келі ұстағыштың металл сақинасын, келі бекітетін резеңке сақинаны орналастырады.

Диспергирлеу процесінен кейін ұнтақтың біркелкілігін тексереді. Ол үшін ұнтақты келі ортасына жинап, келсаппен із қалдырады, 25 см қашықтықтан қарусыз көзбен қарағанда көзге көрінетін бөлек бөлшектер, жылтыр немесе дақтар болмауы керек.

Қатты дәрілік заттарды майдалау үшін келілердің орнына әртүрлі конструкциялы кіші көлемді аппараттар ұсынылған. Мысалы, М.Х.Исмагулов аппараты (Сурет 16).

М.Х. Исмагулов аппаратының сыртқы көрінісі электрлік диірменге ұқсайды. Аппараттағы майдалағыш камера пышақ деңгейіне дейін қысқартылған және оның айналу жылдамдығы 18000 айн./мин дейін. Осы камераға формасы төңкерілген келіге ұқсас қақпақты бұрап кигізеді. Ұнтақ дайындауға арналған барлық ингредиенттерді қақпағы бар келіге салып, жоғарыдан төмен қарай орналастырылған диірменмен жабдықтайды. Диірменді төңкеріп, электр қозғалтқышты қосып, 1-2 минут аралығында майдалауды және бір мезетте араластыруды жүргізеді.

Үлкен жылдамдықпен айналу кезінде ұнтақталынатын материал құйынды ағынға айналып, диірменнің қақпағына дейін жетеді.

Аппараттың жиынтық ішінде қақпақ-келінің үш көлемді түрі бар:

1) сыйымдылығы 70 см3 (1-11 г дейінгі мөлшердегі заттарды ұнтақтайды);

2) сыйымдылығы 150 см3 (11-40 г дейінгі мөлшердегі заттарды ұнтақтайды);

3) сыйымдылығы 360 см3 (100 г дейінгі мөлшердегі заттарды ұнтақтайды).

Елеу ҚР МФ келтірілген арнайы 2.1.4 Електер (I том, 35 б.), 2.9.35 Ұнтақтардың ұсақтылығы (III том 79 б.), 2.9.35 Аналитикалық елеу әдісімен бөлшектердің өлшемі бойынша таралуын бағалау (III том 83 б.) мақалаларымен нормаланады.

Елек, металдық табақты қалыптау арқылы, металдан және, жібек (ГОСТ 4403-77), капрон (ОСТ 17-46-82), металл жіптерден жасалады. Електердің, түбі белгілі өлшемдегі тиісті материалмен тартылған, ашық қуысты цилиндр тәрізді және електің өзінен, еленген материал түсетін қабылдағыштан және шаңданудан қорғайтын қақпақтан тұратын жабық түрлері бар (сурет 17).

Жібек електің нөмірі 1 см неше саңылау сәйкес келетінін көрсетеді.

Металды сым електің нөмірі, електің миллиметрмен берілген, саңылау өлшеміне сәйкес келеді.

Дөңгелек тесігі бар ойылған електердің нөмірі, миллиметрмен берілген тесік диаметрін 10-ға көбейткенге тең.

Елеу қорытындысы ұнтақ өтетін қысымға, електің қуысының өлшеміне, сонымен бірге елеу ұзақтығына және елеу жүргізілетін күшке байланысты. Сондықтан елеу жүргізген кезде көрсетілген факторлардың әсерін ескеріп, бұл процесті өте тез емес, ұнтақты мұқият араластыра отырып, елеуді жүргізу керек.

Дәріхана жағдайында ұнтақ дайындаған кезде бірден келіде оны барынша ұсақ бөлшекке жеткізіп, ұнтақ бөлшектерінің мөлшерін елеуіш көмегінсіз көзбен шолып анықтайды.

Дайын ұнтақты қарусыз көзбен қарағанда ингредиенттердің ірі бөлшектері көрінбеуі тиіс.

Араластыру сатысы – mіxtіo. Араластыру – күрделі ұнтақтар дайындаудың негізгі операциясы. Араластыру сатысының мақсаты – ұнтақтардың біртекті қоспасын алу. Күрделі ұнтақтарды дайындаған кезде ұнтақтарды араластырудың негізгі екі ережесін сақтау керек:

1. Егер ұнтақ құрамында дәрілік заттар бірдей немесе шамамен бірдей мөлшерде жазылған болса, онда араластырудың келесі ережелерін сақтайды:

а) ұнтақтар қоспасындағы ингредиенттердің физикалық қасиеттері (тығыздығы, кристалдық құрылысы және т.б.) шамамен бірдей болса, бұл жағдайда, сырт көзге, араластыру реттілігі маңызды емес сияқты, себебі дәрілік заттардың қасиеттері шамамен бірдей. Араластыру реттілігін анықтау мақсатында берілген заттардың келіде жоғалуын ескеру қажет (Кесте 4, «№ 1 келіде қатты дәрілік препараттарды ысқылағанда, олардың жоғалуы»). Мысалы: