50 – бал Паренхимиялық дистрофия кезінде мүшеде болатын өзгерістер
Созылмалы вена қанының iрiкiлуi кезiндегi ағзалардағы өзгерiстер (жүрек қантамырларының созылмалы жетiспеушiлiгi)
жүктеу/скачать 167.86 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 26.Экссудативтiк қабынулар, оның түрлерi, морфологиялық сипаттамасы.
- 27. Продуктивтi қабыну, оның түрлерi, аралық интерстициальдiк), грануляциялық, полип тұзетiн және үшкiр ұшты кондилама түзетiн қабыну. Себептерi, даму механизмi, морфологиялық сипаттамасы. Нәтижелерi.
| 24Созылмалы вена қанының iрiкiлуi кезiндегi ағзалардағы өзгерiстер (жүрек қантамырларының созылмалы жетiспеушiлiгi).
Жоғарыда көрсетілген 25.Қабынудың морфологиясы: альтерация, экссудация және пролиферация. Қабыну (inflammatio — өрт, алаулану) организмнің эр түрлі сырткы немесе ішкі патогендік әсерлер нэтижесінде дамыған, кан айналымының ерекше бұзылыстарымен жэне жасушалар пролиферациясымен сипатталатын, стереотипті, корғаушы-бейімдеуші реакциясы. Ол кабыну ошағындағы зиянды агенттерді жоюға және закымданған ағзалардағы, тіндерде кұрылымдык өзгерістері кайта калпына келтіруге бағытталған. Кдбыну ошағындағы өзгерістер негізінен үш фазадан тұрады (А.И. Струков, В.В. Серов, 1990). 1. Алтерация — тіндердін, жасушалардың закымдануы. 2. Қан тамырларынан канның сұйык бөлігінің (экссудация) жэне кан элементтерінін (эмиграция) сыртка бөлініп шығуы (бұл үдеріс төменде жан-жакты талданады). 3. Пролиферация — жасушалардың көбеюі нәтижесінде тіндердін кайта калпына келуі немесе сол жердің тыртықтанып бітуі. Мұның барлығы гистион деп аталатын дәнекер тіннің кұрылымдыккызметтік өлшемінің аумағында өтеді. Гистион кұрамына негізгі зат, коллагенді, эластинді, аргирофилді талшыктар, жүйке талшыктары коршаған микроциркуляция арнасының бір бөлігі кіреді. 26.Экссудативтiк қабынулар, оның түрлерi, морфологиялық сипаттамасы. Экссудативті қабыну Экссудативті кабынуда кабынудын үш компонентінің ішінде эксудация үдерісі басым болады. Тіндердің арасында, ағзалардын қуыстарында экссудат (жалкык) жиналады. Экссудаттын кұрамы ауру тудырушы микробтардың түріне, ферменттік касиеттеріне, бөліп шығаратын токсиндеріне, организмнің реактивтігіне, кан тамырларынын өткізгіштік мүмкіндігіне байланысты. Кейінгі кездері ірінді кабынудын негізгі коздырушылары болып стрептококтар, стафилококтар, Гр — таякшалар (көк-ірің таякшасы, протей, ішек таякшалары) есептелді. Аурудың барысында экссудаттың бір түрі екінші түрімен алмасуы мүмкін. Мысалы, плеврит сарысулы кабынудан басталып, кейін сарысулы фибринді, акырында, фибринді-ірінді кабынуға айналады. Экссудативті кабынудын: сарысулы, фибринді, ірінді, шіріктік, геморрагиялык, катаралдык жэне аралас түрлерін ажыратады. Сарысулы (серозды) қабыну Сарысулы (серозды) кабыну нәруызға бай (2%-тен көп) экссудат бөлініп шығуымен сипатталады, оның кұрамында аз мөлшерде полиморфтыядролы лейкоциттер, көшіп түскен жасушалар да болады. Сарысулы кабыну, әрдайым жедел ағымда өтіп, сірі жэне шырышты кабыктарда, буындарда (сарысулы плеврит, перикардит, перитонит, артрит), кейбір ішкі ағзаларда байкалады. Сарысулы экссудат кабынудың бастапкы кезенінде ғана жиі кездеседі, кейін кабынудын баска түрлеріне өтеді. Мысалы: сарысулы-фибринді, сарысулы-іріңді кабыну. Сарысулы кабынудың мысалы ретінде тері күйгенде пайда болатын күлбіреуіктердікелтіругеболады.Осыжерде сарысулы сұйыктыктеріні көтеріп, эпидермис астына жиналып калады. Сарысулы экссудат бүйрек шумағының капсуласында, бауырда (Диссе кеңістігінде), жүрек бұлшықеттерінің арасында да кездеседі, бірак бүл өзгерістерді кан тамырларының өткізгіштігіне, лимфа айналымының бүзылуына байланысты дамитын ісіну үдерістерінен ажырата білу керек. Қабыну үшін сұйыктык арасында лейкоцит, лимфоцит жасушаларының болуы тэн (45-сурет). Сарысулы кабынудың нәтижесі жеңіл, экссудат әдетте толығымен сорылып кетеді, кейде сол жерлерде склероз, тіпті, цирроз (бауырда) дамуы ыктимал. Мысалы, тиреотоксикоздан кейін дамитын бауыр циррозы немесе кардиосклероз. Сарысулы кабынудын манызы жиналып калған сұйыктыктын мөлшеріне байланысты. Плевра куысындағы экссудат, өкпе экскурсиясын киындатып, кейде оны ығыстырып басып тастайды. Экссудаттың перикард куысында жиналуы жүрек кызметін бұзады. Фибринозды кабыну. Фибринозды кабыну фибриногенге бай экссудаттың жиналуымен сипатталады. Фибриноген белогі жергілікті тромбопластин~»/ факторларынын эсерінен фибринге айналады. Фибрин жіпшелері Vcipi кабыктардын үстінде түк сияктанып, кабыршактанып, үйып калады. Мүндай жүректі «түкті» жүрек дейді. Фибринозды кабынудын крупоздық жэне дифтериттіктурлерін ажыратады. Фибринозды кабы нуды ң былайшабөл інуі сол жерде некроздың терендігіне жэне эпителийдін сипатына тэуелді. Кабынудын дифтериттік түрінде пайда болған кабыршакты сұр кабат астындағы тіннің терен некрозына байланысты оған сіңіп ажырамастай болып бірігіп калады. Осы кабыршык кабатпен айналасындағы тін арасында бөлуші шекара (демаркация сызығы) түзіледі. Осы жерде жиналған лейкоциттер ферменттерінін әсерінен фибринді калың кабык еріп, бірте-бірте сыдырылып түсе бастайды. Қабынудың бұл түрі көп кабатты эпителимен капталған ағзаларға: жұтқын-шакка, бадамша бездерге, өңешке, дыбыс желбезегіне, кынаика тэн Крупоздык кабыну көбінесе сірлі кабыктарда кездеседі. Пайда болған кабыршык кабат оңай алынады, себебі бұл үдеріс тін некрозы беткей жайғаскан кезде немесе цилиндрлік эпителиймен жабылған ағзаларда ғана дамиды. Бұған фибринозды плеврит, перитонит (47-сурет), перикардит, өкпенің крупоздык кабынуы мысал бола алады (48-сурет). Фибринозды кабынудын себептері көбінесе инфекцияларда байланысты. Күл (дифтерия), дизентерия тудыратын таякшалар, пневмококтар, Френкель диплококктары, т.б. кабынудын осы түрін коздырады. Дифтериттік кабыну тек дифтерия ауруына ғана тэн емес. Мысалы, ток ішекте көрсетілген өзгерістер уремияда пайда болуы мүмкін. Фибринозды кабынудын клиника үшін маңызы зор. Дифтериттік кабынудан сон ол жерде эр түрлі тыртыктар калыптасып, закымданған ағза саңылауын тарылтып кояды (мысалы: дифтериядан кейін кенірдектін, дизентериядан кейін ток ішек саңылауының тарылып калуы). Крупоздык өкпе кабынуынан кейін экссудаттың дәнекер тінденуіне (организация) байланысты пневмосклероз немесе өкпенін созылмалы аурулары дамиды. Бүл күбылыс кейде нейтрофилдердін протеолиздік кызметінін жеткіліксіздігіне байланысты болад Іріңді қабыну Ірінді кабыну экссудаттың кұрамында лейкоциттердін көп мөлшерде болуымен сипатталады. Сол жердегі тірі жэне өлі лейкоциттер макрофагтар, микроорганизмдер, нәруызға бай экссудат, ыдыраған жергілікті тін, барлығы косылып ірінді құрайды. Ыдырау үдерісінде лейкоциттер майлы дистрофияға ұшырағандыктан, ірін сары түске енеді. Ірінді кабынудың түрі, нэтижесі негізінен оларды коздырушы микроорганизмдердің биологиялыққасиеттерімен аныкталады. Көкірің таяқшалар қоздырған қабынуында, ірің жасыл түске боялады. Іріңді қабынудың негізгі түрлері абцесс, флегмона, эмпиема. Абсцесс (іріңдік) деп шекараланған ірінді кабынуды атайды. Сол аймакта некрозданған тінде көп мөлшерде лейкоциттер жиналады, олардың белокты ерітуші (протеолиздік) ферменттері өлген тінді ыдыратып, ірінге толы куыс пайда болады. Оның айналасы ірінді кабыкпен (пиогенді мембрана) оралған. Алғашкыда ірінді мембрана майда кан тамырынан, моноцит, макрофаг жэне баска да жасушалардан тұратын грануляциялык кабыкпен, кейін дәнекер тіннен тұратын кабыкпен (капсуламен) коршалады (50-сурет). Егер іріндік ағзаның сырткы кабатына жакын жайғаскан болса, ол ағза қабын бузып өтіп бос куыстарға жиналып калады (мысалы, өкпе абсцесінен кейін дамитын плевра эмпиемасы), кейде ірін жыланкөзденіп сыртка ағып тұрады. Флегмона — жайылған ірінді кабыну. Флегмона пайда болғанда экссудат жергілікті тіннің немесе ағзаның барлык кабаттарына бірдей сіңіп, оны некрозға шалдыктырады немесе іріндетеді (51-сурет). Некрозға ұшыраған флегмона қатты флегмона деп аталады. Ірің тінге бір тегіс сіңгенде жұмсак флегмона дамиды. Флегмона көбінесе тері асты жэне шырышты кабык астындағы шелде кездеседі. Іріңнің дененің табиғи куыстарында жиналып калуын эмпиема деп атайды. Оларға плевра эмпиемасы, өт калтасының эмпиемасы жэне т.б. жатады Ірінді кабынудыңдамуы организмге негізінен іріңтуғызушы бактериялардың (страфилокок, стрептокок, Гр — бактериялар, көкірің таяқшасы, гонококктар, менингокок) түсуіне байланысты. Дегенмен де, ірінді кабыну тек коктар үшін ғана тэн кұбылыс емес, ол кез келген микроорганизмдер әсерінде дами алады. Ірінді кабынудын колайсыз нәтижелері: созылмалы түрге өтуі (мысалы, мидың созылмалы асбцессі), амилоидоз, сепсис. Созылмалы іріңді қабыну салдарынан амилоидоз дамуы мүмкін. Жергілікті жедел ағымды ірінді үдерістің, организмнің жалпы ірінді сыркатына, сепсиске, айналып кетуі аса кауіпті. Бұл жағдайда баска ағзаларда (өкпеде, бүйректе, жүректе) ірің метастаздары пайда болады Геморрагиялық қабыну Геморрагиялык кабыну экссудат кұрамындағы эритроциттердіц көптігімен сипатталып, күйдіргі, оба, грипп сияқты кан тамырларынын эритроциттер үшін өткізгіштігін арттырып жіберетін індеттерде байкалады. Оба кезінде жалкык құрамында эритроциттердің көбейетіндігі соншалық, колтык асты бездеріне жиналған экссудат қан кұйылу ошактарына ұқсайды. Шіріктік қабыну Шіріктік кабыну организмге шірітуші бактериялар (С. Perfringens, С. Septicus жэне т.б.) түскенде дамиды. Ол тіндер мыжылып кеткен жараларда (әскери жарақаттар), сыртқы ортамен катынасы бар ағзаларда (өкпеде, ішекте, теріде, жатырда) байкалады. Теріде анаэробты гангрена түрінде өтеді. Катаралдық қабыну Катаралдык кабыну шырышты кабықтардың бетінде дамиды, оның үш түрін ажыратады. Сарысулы, шырышты жэне ірінді катар. Экссудат шырышты кабыктардың үстінде жиналып калады. Қабыну сарысулы экссудаттың бөлінуінен басталып, бірте-бірте ірінці қабыну түріне өтуі мүмкін. Экссудат кұрамында көшіп түскен эпителий көп. Ұзаққа созылған катар салдарына шырышты қабыкта гипертрофиялык (гипертрофиялық ринит, гастрит) немесе атрофиялык (атрофиялык ринит, гастрит) өзгерістер дамиды. Көбінесе кабыну аралас кабыну түрінде өтеді, бұл кабыну механизмдерінін жалпылығының белгісі. Мысалы, сарысулы-ірінді, фибринозды-ірінді, сарысулы-геморрагиялық қабынулар эуелі сарысулы экссудаттың шығуынан басталып, кейін оған көрсетілген екінші компонент косылады, яғни, кабыну үдерісі одан эрі тереңдей түседі Морфологиялық сипаттамасы. Нәтижелерi. Кабыну ошағында жасушалардың көбею үдерісі басым болғанда оны пролиферативті (продуктивті) кабыну деп атайды. Көбейген жергілікті (гистиогенді) жэне гематогенді (кан аркылы келуші) жасушалар бір жерге топталып немесе жайылмалы күйде сіңіп калады. Олар жасушалык сіңбелерді (инфильтратты) түзеді. Сінбелер негізінен макрофагу п им(|>о11ит-v жэне плазмалык жасушалардан тұрады. Макрофагтардың даму көзі кандағы монопиттер. Қанмен келген моноциттер эр түрлі ағзаларда отырып калып, моноцитарлық фагоциттер жүйесін калыптастырады. Олар: дәнекер тін макрофагтары, өкпедегі альвеолалык макрофагтар, бауырдағы Купфер жасушалары, лимфа түйіндері мен көкбауырдағы гистиоциттер. Қабыну ошағында пайда болған макрофагтар өзінен 50-ден артык биологиялык белсенді заттарды бөліп шығарады. Оларға лизосомалык ферменттер (кышкыл фосфатазалар, эластаза, коллагеназа жэне т.б.), баска жасушалардын пролиферациясы мен кооперациясын реттейтін факторлар (интерлейкиндер, фибробласттардын осу факторы (ФӨФ), тромбоциттік өсу факторы (ТцӨФ), тіндік осу факторы (ТӨФ), оттегінің реактивті метаболиттері, арахидон кышкылының өнімдері, тромбоциттерді белсендіретін фактор жэне т.б. кіреді. Сонымен, пролиферативті кабыну ошағында макрофагтар жасуша аралык карым-катынастардын орталығы болып саналады. Кабыну ошағында лимфоциттер тек кана иммундык кабынуда емес, кез келген кабынуда пайда болады, себебі тіндердің ыдырау өнімдері антигендік касиетке ие. Лимфоциттер белсенділігі артқанда олар өздерінен кабыну ме диаторлары болып саналатын лимфокиндерді бөліп шығарады, олар: моноциттер мен макрофагтар кызметін күшейтеді. Плазмалык жасушалар В-лимфоциттер өнімі болып, өздерінен антиденелер (иммуноглобулиндер) бөліп шығарады. Плазма-жасушалык сіңбелер негізінен созылмалы кабыну үшін тэн. Пролиферативтік үдеріске жергілікті кан тамырлары да белсенді араласып, оның ішкі (эндотелий) жэне сырткы (адвентиция) кабаттарындағы жасушалар да көбейе бастайды. Продуктивті кабыну: аралык (интерстициалдык), грану лематоздык жэне полиптер мен өткір ұшты кандиломалар кұраушы кабыну түрлеріне бөлінеді. Аралык (интерстициалдык) кабыну ағзалар тініне (стромасына) эр түрлі жасушалардын сіңіп калуымен сипатталады. Аралык кабыну жедел немесе созылмалы түрде өтеді. Созылмалы түрде кабыну ошағында гистиоцит, моноцит, макрофаг, фибробласт, фиброцит, лимфоцит, плазмалык жасушаларды коруге болады. Аралык кабыну талшықты дэнекер тіннің көбеюіне яғни склероз үдерісінің дамуына соктырады. Мысалы, пневмосклероз жэне т.б. 27. Продуктивтi қабыну, оның түрлерi, аралық интерстициальдiк), грануляциялық, полип тұзетiн және үшкiр ұшты кондилама түзетiн қабыну. Себептерi, даму механизмi, морфологиялық сипаттамасы. Нәтижелерi. Кабыну ошағында жасушалардың көбею үдерісі басым болғанда оны пролиферативті (продуктивті) кабыну деп атайды. Көбейген жергілікті (гистиогенді) жэне гематогенді (кан аркылы келуші) жасушалар бір жерге топталып немесе жайылмалы күйде сіңіп калады. Олар жасушалык сіңбелерді (инфильтратты) түзеді. Сінбелер негізінен макрофагу п им(|>о11ит-v жэне плазмалык жасушалардан тұрады. Макрофагтардың даму көзі кандағы монопиттер. Қанмен келген моноциттер эр түрлі ағзаларда отырып калып, моноцитарлық фагоциттер жүйесін калыптастырады. Олар: дәнекер тін макрофагтары, өкпедегі альвеолалык макрофагтар, бауырдағы Купфер жасушалары, лимфа түйіндері мен көкбауырдағы гистиоциттер. Қабыну ошағында пайда болған макрофагтар өзінен 50-ден артык биологиялык белсенді заттарды бөліп шығарады. Оларға лизосомалык ферменттер (кышкыл фосфатазалар, эластаза, коллагеназа жэне т.б.), баска жасушалардын пролиферациясы мен кооперациясын реттейтін факторлар (интерлейкиндер, фибробласттардын осу факторы (ФӨФ), тромбоциттік өсу факторы (ТцӨФ), тіндік осу факторы (ТӨФ), оттегінің реактивті метаболиттері, арахидон кышкылының өнімдері, тромбоциттерді белсендіретін фактор жэне т.б. кіреді. Сонымен, пролиферативті кабыну ошағында макрофагтар жасуша аралык карым-катынастардын орталығы болып саналады. Кабыну ошағында лимфоциттер тек кана иммундык кабынуда емес, кез келген кабынуда пайда болады, себебі тіндердің ыдырау өнімдері антигендік касиетке ие. Лимфоциттер белсенділігі артқанда олар өздерінен кабыну ме диаторлары болып саналатын лимфокиндерді бөліп шығарады, олар: моноциттер мен макрофагтар кызметін күшейтеді. Плазмалык жасушалар В-лимфоциттер өнімі болып, өздерінен антиденелер (иммуноглобулиндер) бөліп шығарады. Плазма-жасушалык сіңбелер негізінен созылмалы кабыну үшін тэн. Пролиферативтік үдеріске жергілікті кан тамырлары да белсенді араласып, оның ішкі (эндотелий) жэне сырткы (адвентиция) кабаттарындағы жасушалар да көбейе бастайды. Продуктивті кабыну: аралык (интерстициалдык), грану лематоздык жэне полиптер мен өткір ұшты кандиломалар кұраушы кабыну түрлеріне бөлінеді. Аралык (интерстициалдык) кабыну ағзалар тініне (стромасына) эр түрлі жасушалардын сіңіп калуымен сипатталады. Аралык кабыну жедел немесе созылмалы түрде өтеді. Созылмалы түрде кабыну ошағында гистиоцит, моноцит, макрофаг, фибробласт, фиброцит, лимфоцит, плазмалык жасушаларды коруге болады. Аралык кабыну талшықты дэнекер тіннің көбеюіне яғни склероз үдерісінің дамуына соктырады. Мысалы, пневмосклероз жэне т.б. жүктеу/скачать 167.86 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|