B. Ашок
C. Дашарата
D. Брахма
E. Чандрагупта
F. Евтидем
G. Қатпыз
H. Равана
2. Б.з.б ІІ мыңжылдықтың басында пайда болған қала(-лар):
A. Сринагар
B. Хайдарабат
C. Хараппа
D. Пури
E. Ахмадабад
F. Джайпур
G. Мохенджа-Даро
H. Бангалор
3. Б.з.б. ІІІ ғасырдың ортасында бір орталыққа бағынған Үнді мемлекетін құрған патша(-
лар):
A. Ашок
B. Дашарата
C. Брахма
D. Чандрагупта
E. Евтидем
F. Қатпыз
G. Равана
H. Сиддһардха
17.Ежелгі Қытай мемлекетінің қалыптасуы мен дамуы. 18.Ұлы Жібек жолы Қытай
мемлекетінің ыдырауы. 19.Ежелгі Қытай мәдениеті.
1тапсырма. Тапсырманы түрлендіріп жаз.
1. Бүгінгі Қытай мемлекетінің жерінде екі үлкен өзен бар- Хуанхэ және Янцзы. Қытай
тайпалары өте ертедегі замандардан батыстан шығысқа қарай созыла ағып жатқан осы екі
өзенің төменгі ағысы бойында орналасты. Б.з.б. II мыңжылдықтың бас кезінде тайпалар
арасында өктемдік жүргізу үшін күрес болып жатты. Б.з.б. ІІ мыңжылдықтың ортасына
қарай Хуанхэ өзенінің төменгі ағысында Шан-Инь мемлекеті пайда болды. Шан-Инь
мемлекетінің негізін салушы- Чэн Тан. Оның билігі тайпа одағы көсемінің басқару
жүйесіне ұқсас болды.
1.1 Қытай мемлекетінің жеріндегі екі үлкен өзен - Хуанхэ және Янцзы
1.2.Қытай тайпалары орналасты. Екі өзеннің төменгі ағысы бойында
1.3. Тайпалар арасында өктемдік жүргізу үшін күрес болып жатты. Б.з.б. II мыңжылдықтың бас кезінде
1.4. Б.з.б. ІІ мыңжылдықтың ортасына қарай Хуанхэ өзенінің төменгі ағысында Шан-Инь мемлекеті пайда болды.
1.5. Шан-Инь мемлекетінің негізін салушы- Чэн Тан.
1.6. Чэн Тан билігі ұқсас болды. тайпа одағы көсемінің басқару жүйесіне
2. Көшпелілермен соғыс Шан-Инь мемлекетін әлсіретті.Вэй өзені бойын мекендеген чжоу
тайпалары Шан-Инь мемлекетін талқандаған. Сөйтіп, Хуанхэнің орта және төменгі ағысы
бойында б.з.б ІІІ ғасырға дейін Чжоу мемлекеті өмір сүрді.Чжоу мемлекетінің алғашқы
басшылары мемлекеттік басқару жүйесін күшейтуге тырысты. Чжоу шағын мемлекеттерге
бөлініп кету себебі: күшейген шонжарлар салық төлеуден бас тартты. Үкіметке деген
наразылық күшейді. Солтүстік пен батыстағы көшпелілердің жиі шабуылдары.
Б.з.б. IV ғ. шағын Цинь мемлекетінде бірнеше заң шығарылды. Заңдардың орындалуын
жүзеге асырған патша қызметкері- Шан Ян. Жерге байланысты заң қалай өзгерді.
Қауымдық жер пайдалану жүйесінің орнына жеке меншіктік жер иелену орын алды.
Жерді сатуға және сатып алуға рұқсат берілді.
2.1.Шан-Инь мемлекетін әлсіретті.Көшпелілермен соғыс
2.2. Шан-Инь мемлекетін талқандаған.Вэй өзені бойын мекендеген чжоу тайпалары
2.3 Хуанхэнің орта және төменгі ағысы бойында Чжоу мемлекеті өмір сүрді. б.з.б ІІІ ғасырға дейін
2.4. Чжоу шағын мемлекеттерге бөлініп кету себебі: күшейген шонжарлар салық төлеуден бас тартты. Үкіметке деген наразылық күшейді. Солтүстік пен батыстағы көшпелілердің жиі шабуылдары.
2.5. шағын Цинь мемлекетінде бірнеше заң шығарылды. Б.з.б. IV ғ.
2.6. Заңдардың орындалуын жүзеге асырған патша қызметкері- Шан Ян.
3. Жерді сату, салық жинау арқылы Цинь билеушілері көп қаржы жинады. Цинь
патшалығының басқа патшалықтардан күшті болуына әсер етті мықты әскердің болуы.
Б.з.б. III ғ. алғашқы жартысында Цинь патшалығы қарсыластарын жеңіп шықты.
Елді біріктіру ісін жүзеге асырған патша- Ин Чжен. Осы кезден бастап Қытай елі атала
бастады-Цинь немесе Шын. Ежелгі Қытай жерінде құрылған мемлекеттер- Шан-Инь,
Чжоу, Цинь. Барлық патшалықтарды бағындырған Ин Чжен б.з.б 221 жылы қандай атақ
алды- Цинь Ши Хуанди «тұңғыш Цинь патшасы». Цинь Ши Хуанды мағынасы- «Ұлы
билеуші, тұңғыш Цинь патшасы». Ежелгі Қытай жерін 36 аймаққа бөлген патша- Цинь
Ши Хуанди.
3.1.Цинь патшалығы қарсыластарын жеңіп шықты. Б.з.б. III ғ. алғашқы жартысында
3.2. Елді біріктіру ісін жүзеге асырған патша- Ин Чжен.
3.3.Ежелгі Қытай жерінде құрылған мемлекеттер- Шан-Инь, Чжоу, Цинь.
3.4.Ин Чжен б.з.б 221 жылы қандай атақ алды- Цинь Ши Хуанди «тұңғыш Цинь патшасы».
3.5. Цинь Ши Хуанды мағынасы- «Ұлы билеуші, тұңғыш Цинь патшасы».
3.6.Ежелгі Қытай жерін 36 аймаққа бөлген патша- Цинь Ши Хуанди.
4. Ұлы Қытай қорғанын солтүстіктегі көшпелілерден қорғану үшін салдырды. Ұлы Қытай
қорғаны салынды- тастан, кірпіштен, топырақтан. Биіктігі-10 м, ұзындығы- 4000 км.
Қабырғасының қалыңдығы- үстінен алты атты адам қатар жүре алатындай. Алым-
салықтың көбеюі, жердің сатылуы, жердің салық төлей алмағандардан тартып алынуы
Цин Ши Хуанди қайтыс болған соң елде жаппай көтерілістердің басталуына себеп болды..
Ежелгі Қытайда экономиканың басты саласы- ауыл шаруашылығы. Әсіресе көп өсірген
мал түрі- жылқы. Кең таралған мал түрлері шошқа, қой, буйвол, сиыр, ешкі. Ежелгі
Қытайдағы маңызды шаруашылық түрі- егіншілік. Ежелгі Қытайлар күздік және жаздық
егістік жүйелерін, тыңайтқыштар қолдануды білді.
4.1. Ұлы Қытай қорғаны салынды- тастан, кірпіштен, топырақтан.
4.2.Биіктігі-10 м, ұзындығы- 4000 км. Қабырғасының қалыңдығы- үстінен алты атты адам қатар жүре алатындай.
4.3. Елде жаппай көтерілістердің басталуына себеп болды.. Алым- салықтың көбеюі, жердің сатылуы, жердің салық төлей алмағандардан тартып алынуы
4.4.Ежелгі Қытайда экономиканың басты саласы- ауыл шаруашылығы.
4.5.Көп өсірген мал түрі- жылқы. Кең таралған мал түрлері шошқа, қой, буйвол, сиыр, ешкі.
4.6. Ежелгі Қытайдағы маңызды шаруашылық түрі- егіншілік.
5. Ежелгі Қытайда ертеден жақсы дамыған қолөнер түрі- жібек матасын жасау. Қытайдың
жібек маталары Ұлы жібек жолының қалыптасуына әсер етті. Б.з.б VII-VI ғғ. темір кең
қолданысқа енді. Цинь дәуірінен бастап қалалар сауда мен қолөнердің орталықтарына
айналды. Ежелгі Қытай қоғамының негізі ерлер өктемдік еткен отбасылар. Отбасылар
бірікті ауылдық қауымға. Жер 9 бөлікке бөлінді. Оның 1 патша қызметшісіне, ал 8 қалған
қауымға. Жерді сатуға және сатып алуға берілген рұқсат ірі жер шаруашылығын дамытуға
жол ашты. Кедейлер мен құлдар шаруашылықтарда жұмыс істеді. Кейде патша өз
жақындарына жерді ішіндегі адамдарымен қоса сыйға тартты. Б.з.б. III мыңжылдықта.
Қытайда жібек маталар жасалды. Қытайлар жібек мата жасау тәсілін құпия ұстауға
тырысты. Байлар мен шонжар, хакімдер жібек маталардан киім киді.
1.1. Ежелгі Қытайда ертеден жақсы дамыған қолөнер түрі- жібек матасын жасау.
1.2.Қытайдың жібек маталары әсер етті. Ұлы жібек жолының қалыптасуына
1.3.. темір кең қолданысқа енді. Б.з.б VII-VI ғғ
1.4. Жер бөлінді .9 бөлікке
1.5. Жердің 1 патша қызметшісіне, ал 8 қалған қауымға
1.6. Б.з.б. III мыңжылдықта. Қытайда жібек маталар жасалды.
6. Италия мен Грекиядан б.з.б. VI-V ғасырларға тән жерлеу орындарынан жібек маталар
табылды. Оңтүстіктен Қытайға піл сүйегі, қымбат тастар әкелінді. Көшпелілермен
солтүстікте зат айырбастады Кейін осы бағыттар негізінде Ұлы жібек жолының алғашқы
тармақтары қалыптасты. Ұлы жібек жолының бірінші бағыты солт-батыста Сақтар
арқылы қазіргі Ұлы қазақ даласын батысқа қарай баса отырып, Каспий және Қара теңіз
бойындағы скифтерге жетіп, одан ары қарай Грекия мен Италияға жеткен.Ұлы жібек
жолының екінші бағыты Үндістаннан өтіп, Парсы патшалығы арқылы Еуропаның
батысына жеткен. Сауда жолының «Ұлы жібек жолы» деп аталуы бұл жолмен сонау грек-
рим жерлеріне дейін жібек маталар тасылды.
1.1.б.з.б. VI-V ғасырларға тән жерлеу орындарынан жібек маталар табылды. Италия мен Грекиядан
1.2. Оңтүстіктен Қытайға әкелінді. піл сүйегі, қымбат тастар
1.3 Көшпелілермен зат айырбастады. солтүстікте
1.4. Ұлы жібек жолының бірінші бағыты солт-батыста Сақтар арқылы қазіргі Ұлы қазақ даласын батысқа қарай баса отырып, Каспий және Қара теңіз бойындағы скифтерге жетіп, одан ары қарай Грекия мен Италияға жеткен.
1.5. Ұлы жібек жолының екінші бағыты Үндістаннан өтіп, Парсы патшалығы арқылы Еуропаның батысына жеткен.
1.6.Сауда жолының «Ұлы жібек жолы» деп аталуы бұл жолмен сонау грек-рим жерлеріне дейін жібек маталар тасылды.
7. Б.з.б. III ғ. соңында Цинь патшалығы құлады.Цинь патшалығы орнына Хань әулеті
келді. Қытай патшасы У-Ди басқыншылық саясат жүргізген. У-Ди кезінде жері
оңтүстігінде Үнді-Қытай түбегіне дейін жетті. Батыс елдерін барлап қайту үшін У-Ди
Чжань Цзянь бастаған керуен жіберді. Чжань Цзянь керуені Ферғана, Хорезм, Бактрияға
дейін жетіп, Парфия мен Үндістан туралы құнды дерек жинады. Керуен 13 жылдан кейін
оралды.У-Дидің жаңа жорығы батысқа бағытталды. У-ди бірінші жорығында Лобнор
көліне дейін (қазіргі батыс Қытай) жетті. Екінші жорығында Ферғананы уақытша
бағындырды жетті.
1.1 Б.з.б. III ғ. соңында Цинь патшалығы құлады.Цинь патшалығы орнына Хань әулеті
Достарыңызбен бөлісу: |
