А. Эбшкаев З. Бейсенбайкызы казак tijiih о к; ы т у 0Д1стемес1 Алматы, 2014

YU тапсырмасын тексеру — ете жауапты кезец. Оган арнайы уакыт 
белшедь Кейде уй тапсырмасын жаца сабакпен байланыстырып тексеруге 
(егер материалдар 6ip-6ipiMeH байланысты болса) де болады. Уй 
тапсырмасын тексерудщ мынадай формаларын пайдалануга болады: а) 
iuiiHapa 
тексеру. Айталык жаттыгудыц бэрш 
окытпай, тек "плдк 
кубылысты тапкызу; э) окушылардыц ездерше тексерту. Мысалы, дайын 
улплерда 6epin, немесе орфографиялык сезд1ктерге карап орындаган 
жумысын салыстыру аркылы, 6ip жагынан тапсырманыц дурыс-бурыс 
орындалгандыгын бшед1, екшпи жагынан 
1
зденед
1
; б) 6ipimH жумысын 
екшппсше тексерту. Мундай жагдайда окушы тапсырманы дурыс 
орындауга тырысады; в) диктант аркьшы тексеру. Тапсырмага уксас 
диктант алу (acipece орфограммалармен байланысты) аркьшы уй 
жумысыныц дурыс орындалганын салыстыруга болады.
Жаца материалды mycmdipy кезещ 2 турл! кызмет аткарады: еткен 
материалды бейте тусу жэне жаца факпш игерту. Жаца материалды 
туащйрущ мугашм белгш жоспар бойынша журпзедк логикальщ 
жуйемен баяндау, жаца угымдар мен ережелерд! б1ртшдеп ашу, булардыц 
эркайсын окушыларга TyciHiicTi болу ушш нацты мысалдармен сипатгау. 
Жаца материалды тусйдару мазмун жагынан терец де толык, гылыми 
жагынан устамды, Typi жагынан кыска, ашьщ, айк,ын болуга тшс. Tyciiwpy 
тартымды мысалдар мен кернею куралдар аркылы 6epuiyi керек. Жаца 
материалды игертуде мугал1м окушылардыц материалга кызыгушылыгын 
тугызуы raic. Бул орайда проблемалы жагдаят жасаудыц да мацызы зор. 
Мысалы, казак тшнде свйлем мушелершщ орын T3pTi6i туракты. А л осы 
зацдьшыктыц сакталмай, свйлем мушелершщ орындарыныц ауысып 
келуше мысалдар келтарш, окушылардан оныц осылай колданылып 
тургандыгыныц ce6e6iH сурауга болады. Окушьшар ойланады, шеше 
алмауы мумкш. Ягни олардыц материалга зеш т ауады, жауабын асыга 
кутед!. Окушьшарды жаца сабакты тыцдауга дайындап алганнан кешн, 
мэселенщ тушш шешшед1, непзп угымдардыц мэн! ашылады. Соцында 
мугашм окушыларга игерген бшмдерш тэж1рибеде колдануын талап ете 
алады. Мысалы, свйлем мушелершщ оряын ауыстырып мысалдар 
ойлатып, ережеш кайталауга, бемтуге мумюндк жасалады. Эр сабакта 
проблемалы жагдаят жасау мшдет те емес (окушыларды жалыктырады) 
жэне оган 
мумкшдк те бола бермейдь Сондыктан теориялык 
материалдыц практикалык; тургыдан мацызын окушьшардыц ездершщ 
тусшгендер1 дурыс. Осы жерде б»р ескеретш нэрсе, багдарламадагы 
теориялык материалды (6ip такырып бойынша) калай, кандай мвлшерде, 
ягни эр сабак сайын 6epin отыру немесе курделенд1рга (материалдыц 
сипатына карай) 6ip-eKi сабакка сыйгызып берген тшмд! ме деген сурак 
туады. Квптеген мугал1мдер 6ip такырыпты б1рнеше белкке белмей, 
курделенд1рш беруд
1
усынады. Оку 6ipnkrepiH курделенд]рш берудщ 
(П.М.Эрдниевтщ идеясы) мацызы зор. Онда теориялык материал 1-2- 
сабакта лекция туршде бершед! де, калган сабактарда сол такырыпты 
бейту, толыктыру, террцдету, жуйелеу жумыстары журпзшедь Сабактыц
49

максатына карай оныц курылымы, 
орындалатын жумыстардын эр 
турлш п 
окушьшарды 
жалыктырмайды. 
Мысалы, 
«Сезжасам» 
такырыбына 5-сыныпта 10 сагат бершген. Осы 10 сагаттыц ею сагаты 
теорияга 
(Heri3ri 
мэселе: сезжасам туралы тусйшс жэне туынды сездщ 
жасалуы) жеткшкть А л калган 8 сагатта такырыпты практикалык 
тургыдан толык менгертуге болады. Атап айтканда: 3-сабакты жацгырту 
сабагы деп, онда тш бшмшщ салалары кайталанса. Сейлем бершп, эр 
сездщ магынасы ашьшса, одан кешн ол сезд1 карастыратын тшдщ 
салалары еске туиршп, олардьщ мумюндшнше ережелер! айтылса 
(муэитмнщ кемепмен). 4-сабак 
семинар сабагы деп аталып, онда 
окушылар алдын ала бершген тапсырмалармен жумыс icTece. Тапсырмалар 
мынадай болуы мумюн: 1. «Казак т ш » энциклопедиясынан, «Tin 6uiiMi 
терминдерЬ сездшнен сезжасамнын аныкгамасын, жасалу жолдарын 
жазып келуд1 тапсыру. 2. Окулыктагы ережеш окып, саналы турде тусшш 
келуд1 тапсыру. Сыныпта эр окушы ез тусшшн айтады, мугашм олардын 
жауаптарына мэн бередь Ойлау, сейлеу, ойын жетюзу мэдениетше кецш 
белед!, толыктырады, окушылардыц бшмшдеп олкылыктьщ себебш i3flen, 
оны тузетудщ жолдарын пдейдь А л ондай жол - жаттыгу жумысы. 
Осыган байланысты 5- сабак - талдау сабагы, 6- сабак беюту (зертханалык 
сабак десе де болады, онда окушылар сезжасамдык талдау жасауга 
калыптасады) сабагы, 7-сабак жуйелеу, корыту, кайталау сабагы, 8-сабак 
сауаттылык сабагы немесе шыгармашылык сабагы болып белшсе, 
элдекайда тшмд1 де кызыкты болар ед1. бйткеш 10 сагат бойы ережеш 
айту, беюту, жаттыгу жасату 6ip сарында ететшдштен, окушьшардыц 
кызыгушылыгы темендейд!.
Материалды беютуде жецшден ауырга, белгшден белпйзге карай 
устанымын сактау мацызды. Беюту 
сабагын 
жоспарлаганда 
етшген 
материалды кайталау, алган бшмдерш тексерш, жуйелеу максат етшедь 
Окушылардыц бшмш, icKepniicrepi мен дагдыларын калыптастыруда 
беюту сабагыныц мацызы зор. Сондыктан окушыларга бершетш 
тапсырмалар мазмуны жагынан да, орындалу сипаты жагынан да эр Typni 
болуы кажет. Сабакты беюту мен кайталау 6ip емес. Беюту эр такырыпка 
катысты журпзшш отырады. А л кайталау непзшен б
1
рнеше такырыпка, 
бел1мге байланысты журпзшедь Максатына карай кайталау: жаца 
материалды тусшуге байланысты кайталау (мысалы, жаца такырыпты 
етердщ алдын да окушыныц такырыпка катысты бурынгы игергендерш 
кайталау), шеспел1 кайталау (белгш 6ip такырыпты ету барысында оны 
баска тшдж кубылыспен салыстыру, немесе соган катысты материалды 
еске Tycipy), жинактау, жуйелеу кайталауы (такырыпты, не бел1мд1 етш 
болганнан кешн) жэне оку жылыныц басында жэне оку жылыныц 
аягындагы кайталау болып белшедь
Сабацты цорыту жэне уйге тапсырма берудщ де ез ерекшел1ктер1 
болады. Бул сабакта окушылар бурын алган бшмдерш практика жузшде 
колдана отырып беютед1, жинактайды, жуйеге келпред
1
, сейтш, юкерлж 
пен дагдыга теселедь Мугашм сурак бере (ауызша да, жазбаша да)
50

отырып, окушылардыц игерген бшмдершщ децгешн байкдйды, кемшш 
жерлерше кецш аударады, мысалдар келтсре отырып кайталайды, сабакка 
жаксы катыскан окушыларды багалайды.
Yme тапсырма беру де - мацызды элемент. Бершетш тапсырманьщ 
орындалу жолын мугал
1
м 
тусшд1ред1, тактага жазып, окушылардыц 
тус
1
нгенш вддагалайды. Жаттыгудын окушыньщ мумкшшшгше сай 
болуына мэн бередь Осыган орай тапсырмаларды 2- 3 нускада (децгейлеп) 
беруше де болады.
Аралас собаку Барлык сабак белйстершщ шогырланып, езара y&iecyi. 
Бул сабак жаца материалды етуде де, беютуде де, бакылау, багалау 
сабагыныц белйстерщ камтып, окушылардыц кунбе-кун дайындалып келш 
отыруын камтамасыз етедь
Сабагупы уйымдастыру. Сабакты уйымдастырудын непзп уш 

жүктеу/скачать 6.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: