А. Эбшкаев З. Бейсенбайкызы казак tijiih о к; ы т у 0Д1стемес1 Алматы, 2014
yrip (эр турл1 жагдайда койыяуы), нуктел1 yrip
жүктеу/скачать 6.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| yrip
(эр турл1 жагдайда койыяуы), нуктел1 yrip, сызыкша, тырнакша, кос нукте, жакша,тел сездщ тьшыс белгшер1 жатады. Демек, Синтаксис жэне пунктуация тарауына дейш окушылар тыныс белгшершщ 6ipa3 турлершен, олардыц койылатын орындарынан хабардар болады. Осыган орай ец алдымен, окушылардыц бурынгы игерген бшмдерш жацгырту, кайталау, беюту жумыстары журпзшу1 тик. Бул максатга журпзшетш сабактарда мугал 1 м тыныс белгшершщ окушылар бшетш ережелерш кайталата отырып, оларга таныс емес тыныс белгшерш, олардыц койылу себебше назар аудартып, жаца маглуматтар да 6epin отырады. Сабактыц соцында тыныс белгшершщ кызмет1 (сейлемд! аяктау жэне ажырату), соган (фай олардьщ сейлемнщ соцында койылатын тыныс белгшер1 жэне сейлемнщ ш ш де келетш тыныс белгшер1 болып белшетшдйгш, эркайсыныц турлерш мысалдармен Tycinflipyi тик. Мысалы, тыныс белгшершщ кызметше карай мынадай таблица 6epin, окушыларга толтырту да тшмдь 122 Сейлемд1 аякгайтын тыныс 6enruiepi Белу кызметшдеп тыныс белгшер 1 Ажырату кызметшдеп тыныс 6enrinepi Сейлемнщ соцында жэне мэтшдеп сейлемдердщ арасына койылатындары Б1рыцгай мушелердщ арасына койылатындары Сейлемнщ пшне койьшатындары Тыныс белпсш дурыс кою ушш, жеке сейлемнщ, сондай-ак тутас мэтшнщ магынасын дэл жэне дурыс тусшу, сонымен катар эр сейлемнщ курылу жолдарын жаксы бшу керек. Сондыктан пунктуация бойынша етшетш сабактарда тек грамматикамен гана байланыстырмай, сейлемд1 айтылмакшы ойдьщ максатымен де байланыстыру кажет. Тек жеке сейлемд1 гана емес, арнаулы узшдшерге де талдау жасау керек. Тыныс белгшерд1 окушылар мэтшд1 тугел жазып алганнан соц емес, сол жазу устшде коюга дагдылангандары жен. Ягни окушы мэтшнщ мазмунына кецш аударып, туспнп жазатын болса гана тыныс белпсшщ сейлем шннде койылатын жерлерш ангаруга мумкшдж туады. Тыныс белгшершщ койылатын немесе койылмайтын жагдайларын игертуде мынадай танымдык эдютер тшмд1: мугал1мнщ хабарламасы, пунктуациялык ережеге .талдау жасау, энпме, байкау эдгстерь Осы эдктердщ непзшде мугашм окушылардын тыныс белгшершщ ережелер1 мен соган сэйкес койылатын орындарын саналы MenrepyiH кадагалауы керек. Ол ушш: а) сейлемдеп пунктуациялы- магыналык бфлис белшш алынады, э) оныц тыныс белпсш кою немесе коймайтын белгшер1 аталады, б) тыныс белпсшщ аткаратын кызмет1 аныкталады, в) ережеа айтылып, беютшедь Мысалы, А бай соцгы кундерде, acipece осы соцгы тунде, взте бурын дагдылы болмаган 6ip халде (М .Э). Осы сейлемдеп : acipece осы соцгы тунде оцашаланган муше — пунктуациялы-магыналык белшек (синтаксистш конструкция). Оньщ белплер!: онашаланган айкындауыш e3i катысты сезшен сон турып, ерекше эуенмен айтылып, аныктайтын сезшщ заттык, шакгык т.б. магынасын дэлдеп керсететш айкындауышты айтамыз. Олар айкындайтын сездершен жэне сейлемдеп баска мушелерден дауыс ыргагы аркылы окшауланып айтылады да, жазуда кебшесе ею жагынан ртрмен ажыратылады. Бул жердеп упрдщ непзп кызмеп -белу, ерекше керсету. Синтаксиста конструкцияларды танып- бшу синтаксистщ бшмге, ал тыныс белпсш дурыс кою пунктуациялык кырагылыкка, юкерлйске, непзделедь Пунктуациялык кырагылык - ол, б 1 рш 1 шден, сейлемдеп тыныс белпсш кажет ететш магыналык белшекп кере бшу, екшцдден, оган керект1 тыныс белпсш дурыс коя бшу. Ол ушш окушыда пунктуациялык ккерл1к пен дагды калыптасуы тик. Оны калыптастыратын эдю-жаттыгу жэне пунктуациялык талдау. Жаттыгу максатына карай эр турл! болады. Атап айтканда: 1. Окулыкган немесе алдын ала дайындалган мэтщщ жүктеу/скачать 6.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|