А. М. Саидов, Н. Д. Жангабылова, Б. Аманжол
жүктеу/скачать 1.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| Іздеу тереңдігі немесе ақпараттың ретроспективтілігі - бұл іздеу
жүргізілетін жылдан бастап есептелетін іздеу жүргізілетін жылдар саны. Іздеу тереңдігі патенттік зерттеулердің мақсатына байланысты. Егер мақсат объектінің техникалық деңгейін немесе жаңалығын анықтау болса, онда тереңдік объект жататын техника саласының даму ерекшеліктерін ескере отырып таңдалады. Егер техниканың бұл саласы бұрыннан белгілі болса, онда олар оның ең қарқынды даму кезеңімен шектеледі. Техника объектілері орта есеппен әрбір 7-10 жыл сайын жаңартылатынын, алайда іздеу тереңдігі 50 жылда болатынын ескеру керек. Патенттік тазалыққа сараптама жасау кезінде іздеу тереңдігі іздеу еліндегі патенттердің қолданылу мерзіміне тең қабылданады. Бұл мерзім кӛптеген елдерде 20 жылды құрайды. Іздеудің кеңдігі - іздеу жоспарланған елдердің тізімі. Бұл сонымен қатар патенттік зерттеулердің мақсатына байланысты. Мысалы, объектінің техникалық деңгейін немесе жаңалығын анықтау кезінде объект 103 қолданылатын ең дамыған технология саласы бар елдер таңдалады. Бұл елдерде зерттелетін технология саласы туралы ең толық ақпарат болуы мүмкін. Іздестіру жүргізілуі тиіс елдердің тізбесіне осы салада жетекші орын алатын, ӛнеркәсіптік тұрғыдан неғұрлым дамыған елдер енгізіледі. Ақпаратты іздеу елдерін таңдау патенттік зерттеу міндетіне байланысты. Сонымен, техникалық шешімнің жаңалығын тексеру кезінде іздеу кем дегенде келесі елдердің қорлары бойынша жүргізілуі керек: Ресей, Беларусь, АҚШ, Франция, Ұлыбритания, Германия, Жапония, Швейцария, сондай-ақ технологияның осы саласы дамыған елдер. Техника объектілерін патенттік тазалыққа сараптау кезінде іздестіру ӛнім экспорты немесе лицензияларды сату жүзеге асырылатын елдердің қорлары бойынша, яғни патент иеленушілердің құқықтары бұзылмайтын елдер бойынша жүргізіледі. Жіктеу индекстері әрбір іздеу мәні бойынша анықталады. Патенттерге ӛнертабыстардың сипаттамасын іздеу үшін халықаралық және Ұлттық патенттік жіктелімдер (ХПК, НИК), ал ғылыми-техникалық және коньюктуралық-экономикалық ақпаратты іздеу үшін әмбебап ондық жіктелім (ӘОЖ) пайдаланылады. Регламентте іздестіру жүргізілетін ақпарат кӛздері де кӛрсетіледі. Ақпараттық материалдарды іздеу және таңдау патенттік зерттеулердің кӛп уақытты қажет ететін кезеңі болып табылады. Ол патенттік зерттеулердің міндеттеріне байланысты ӛз сипаттамаларына ие. Ақпаратты іздеу Регламентте кӛрсетілген кӛздердің барлық түрлері бойынша жүргізіледі. Патенттік іздеудің бірнеше түрі бар: тақырыптық (тақырыптық), атаулы және нӛмірленген, аналогтардың патенттерін іздеу, патенттің құқықтық мәртебесін белгілеу. Негізгі және ең кӛп таралған-тақырыптық іздеу. Әлемнің кӛптеген елдерінің патенттік заңдары құрылғы, әдіс, зат, биотехнологиялық ӛнімдер сияқты ӛнертабыстардың түрлерін ажырататындықтан, іздеу процедурасы ӛнертабыстың түрі болып табылатын іздеу объектісімен тікелей анықталады. Сонымен қатар, әртүрлі елдердегі іздеу аймағының ӛзіндік ерекшеліктері бар. Мысалы, Германияда ӛнертабыстың түріне қарамастан техникалық шешімнің жалпы идеясы маңызды, АҚШ-та ӛнертабысты әртүрлі салаларда қолданудың функционалдығын қарастыру қажет. Тақырыптық іздестіру ӛнертабыстарды сипаттау қоры бойынша, ӛнеркәсіптік үлгілер қорлары бойынша немесе ресми бюллетеньдерді қарау жолымен жүргізіледі. Егер объектінің техникалық деңгейін немесе жаңалығын анықтау қажет болса, тақырыптық іздеу жүргізіледі. Бұл жағдайда іздеу белгілі бір тақырып бойынша, белгілі бір технология саласында тек патенттік қана емес, сонымен қатар ғылыми-техникалық ақпаратты да қолданады (2-кесте) 104 К е с т е 2 - Т а қ ы р ы п т ы қ і з д е у Э тап Кезеңнің міндеттері Құралдар 1 1 Іздеу нысанасының нақты техникалық атауын белгілеу Терминологиялық сӛздіктер, анықтамалықтар, энциклопедиялар және т. б. 2 2 Іздеу нысанасының бағдарлы жіктеу индекстерін белгілеу ХПК - ға алфавиттік-пәндік кӛрсеткіштер 3 3 Сыныптау индекстерін белгілеу ХПК сынып кӛрсеткіштері 4 4 Белгілі бір сыныптау индексіне жататын қорғау құжаттары нӛмірлерінің тізбесін жасау Жүйелі кӛрсеткіштер (қорытынды, жылдық, ағымдағы), деректер қоры 5 5 Іздеу тақырыбына қатысты қорғау құжаттары нӛмірлерінің тізбесін жасау РЖ " Әлем елдерінің ӛнертабыстары "(ӘЕӚ), мәліметтер базасы, ӛнертабыстардың сипаттамалары Атаулы іздеу автордың немесе патент иесінің аты белгілі болған кезде жүзеге асырылады және оларға қатысты қауіпсіздік құжаттарын табу қажет. Бұл іздеуді тақырыптық іздеуге қосымша ретінде пайдалануға болады (3-кесте.). Фирма - патент иеленушінің, ӛтінім берушінің атауы, ӛнертабыс авторының (авторларының) тегі бойынша берілген патенттердің нӛмірлері және олардың ӛнертабыстар сыныптамасының белгілі бір айдарына тиесілілігі анықталады. Патенттік құқықтарды белгілеу кезінде атаулы іздеудің негізгі міндеті-белгілі бір ӛнертапқышқа, компанияға тиесілі патенттерді іздеу. Атаулы іздеу жүргізу үшін алфавиттік-атаулы кӛрсеткіштер, фирмалық кӛрсеткіштер және басқа да сауда-экономикалық анықтамалықтар пайдаланылады. К е с т е 3 - А т а у л ы і з д е у Кезең Кезеңнің міндеттері Құралдар 1 Шетелде ұқсас тақырыппен айналысатын фирмалар атауларының, ӛнертапқыштардың тектерінің тізімін жасау (іздеу бейнесі) Фирмалық каталогтар, анықтамалықтар, энциклопедиялар және т. б. 2 Фирма, ӛнертапқыш белгілі бір уақыт ішінде алған қорғау құжаттары нӛмірлерінің тізбесін жасау Атаулы кӛрсеткіштер (жылдық, ағымдағы), деректер қоры 3 Іздеу тақырыбына қатысты қорғау құжаттары нӛмірлерінің тізбесін жасау РЖ, БМЖ, деректер базасы, ӛнертабыстардың сипаттамасы Нӛмірленген іздеу, яғни құжаттың нӛмірі бойынша іздеу құжаттың тақырыптық тиесілігін және тексеру кезінде оның құқықтық мәртебесін анықтау үшін жүзеге асырылады. Іздестіру нӛмірлеу кӛрсеткіштері бойынша жүзеге асырылады (4-кесте). 105 Жіктеу айдары бойынша орналастырылған патенттік қор үшін нӛмірленген кӛрсеткіш бойынша жіктеу индексін анықтау керек, содан кейін қордан қажетті құжатты табу керек. Іздеу үшін бастапқы кӛздерге - ӛнертабыстардың сипаттамаларына жүгінген жӛн. РТНБ-да қағаз тасымалдағыштардағы сипаттама қорлары қалталарда сақталатындықтан және ХПК-ға сәйкес жүйелендірілгендіктен, іздеу қол жетімді және барлық пайдаланушылар үшін қиындық туғызбайды. К е с т е 4 - Н ӛ м і р л е н г е н і з д е у Кезең Кезеңнің міндеттері Құралдар 1 Іздеу тақырыбын тұжырымдау (қорғау құжатының нӛмірі немесе ӛтінім нӛмірі, ел) 2 Патенттік құжатты табу Электрондық мәліметтер базасы 3 Осы құжатқа жататын ХПК индексін орнатыңыз. Патенттік құжатқа тапсырыс беру Электрондық дерекқорға қолжетімділік болмаған кезде ресми бюллетеньдерге нӛмірленген нұсқағыштарды, кітапханалардағы картотекаларды, кітапхана қорларын және т. б. пайдалану қажет. Сонымен қатар, іздеуді CD-ROM және DVD дискілерін қолдана отырып жүргізуге болады. Бұл іздестіру, мысалы, техника объектісіне патенттік тазалыққа сараптама жүргізу кезінде патенттің қолданылу мерзімін белгілеу үшін, лицензиялық шарттар мен патентке құқықтарды басқаға беру шарттарын жасасу алдында жүргізілуі мүмкін Ұқсас патенттерді іздеу (ӛнертабыстардың аналогтарынан ажырату) осы құқық иеленушінің нақты патентінің басқа елдерде қалай қорғалғанын анықтау үшін жүргізіледі. Іздеу электрондық деректер базасы, патент иеленушінің атауы және басқа да қажетті деректер бойынша жүзеге асырылады. Патенттік зерттеулер табылған және іріктелген аналогтардың кейіннен пайдалану үшін жеткілікті екенін және зерттеудің мақсатына қол жеткізілгенін кӛрсететін қорытындыларды тұжырымдауды аяқтайды. Жалпы алғанда, патенттік зерттеулер туралы есеп техникалық даму деңгейін, бәсекелестік жағдайында белгілі бір нарықта коммерциялық табысты қамтамасыз ету мүмкіндіктерін бағалауға мүмкіндік береді. Жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың кеңеюімен патенттік зерттеулердің деңгейі айтарлықтай ӛсуде және шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметінің түпкілікті нәтижелеріне кӛбірек әсер етеді [36]. |