Ғылым мен тәжірибедегі қарама-қайшылықтар

127 
революция" ұғымымен алмастырылды, ал қазір "технологиялық дәуір" ұғымы 
пайда болды, ӛйткені ғалымдардың негізгі назары технологияның дамуына 
ауысты. 
Мысалы, 
компьютерлік 
техникалар 
мен 
компьютерлік 
технологиялардың қарқынды дамуы. Бір жағынан, қазіргі заманғы компьютер 
алғашқы компьютерлермен салыстырғанда (ХХ ғасырдың 40-шы жылдары) 
түбегейлі жаңашылдық ештеңесі жоқ. Бірақ оның мӛлшері азайды, 
жылдамдығы үлкен жадысы ӛсті, яғни технология тез дамып келеді. 
Осылайша, ғылым практиканы тікелей жүргізуге кӛбірек кӛшті деп айтуға 
болады. 
Ғылыми зерттеулерге екі негізгі кӛзқарас белгілі. Біріншісінің авторы- 
Г. Галилей. Ол ғылымның мақсаты объектілердің мүмкіндіктерін бейнелеу 
және жаңа құбылыстарды ашу үшін құбылыстардың негізін құрайтын тәртіпті 
орнату деп санайды. Бұны теориялық білім немесе "таза ғылым" деп атайды. 
Екінші тәсілдің авторы ағылшын философы Ф. Бэкон болды. Оның 
кӛзқарасы: "мен адамзаттың болашақ ӛркендеуі мен күшінің негізін қалау 
үшін жұмыс істеймін. Осы мақсатқа жету үшін мен схоластикалық дауларда 
емес, жаңа қолӛнер ойлап табуда шебер ғылымды ұсынамын ...». Ғылым 
бүгінде дәл осы жолмен жүріп жатыр яғни практиканы технологиялық 
жетілдіру жолдарында. 
1. 
Бұрын ғылым "мәңгілік білім" шығарған, ал тәжірибе оны 
қолданған. Жақында ғылым негізінен, әсіресе технологиялық, гуманитарлық 
және әлеуметтік салаларда "ситуациялық" білімге, яғни ӛндірістік, білім беру 
мекемелерін, қаржы құрылымдарын, фирмаларды ұйымдастырудың оңтайлы 
жағдайлық модельдерін жасауға кӛшті. Бірақ мұндай модельдер белгілі бір 
уақытта және нақты жағдайларда оңтайлы. Әдетте, мұндай зерттеулердің 
нәтижелері қысқа уақытқа созылады, ӛйткені жағдайлар ӛзгереді және 
ешкімге мұндай модельдер қажет болмайды. Бірақ мұндай зерттеулер толық 
мағынада ғылыми зерттеулер болып табылады. 
2. Бұрын "білім" сӛзі ғылыми білімді білдіретін. Бүгінгі таңда адам 
мүлдем басқа білімді қолдануы керек. Мысалы, Word мәтіндік редакторын 
пайдалану ережелерін білу ӛте күрделі білім,бірақ ғылыми емес. Нәтижесінде 
жаңа мәтіндік редактор пайда болады және бұрынғы "білім" ұмытылмайды. 
Немесе стандарттар, статистикалық кӛрсеткіштер, банктер мен дерекқорлар, 
Интернеттегі үлкен ақпараттық массивтер және т.б., әр адам күнделікті 
ӛмірде кӛбірек қолдануы керек. Осылайша, бүгінгі таңда ғылыми білім басқа, 
ғылыми емес біліммен қатар ӛмір сүреді [1]. 
Қысқа уақыт ішінде әлемде үлкен экономикалық, саяси, әлеуметтік, 
мәдени - деформациялар болды. Әлемде бәрі үздіксіз және тез ӛзгереді. 
Сондықтан тәжірибе жаңа жағдайларға байланысты үнемі қайта құрылуы 
керек. Осылайша, практиканың инновациялылығы уақыттың атрибуты 
болады. 
ХХ ғасырда теориялармен қатар әртүрлі бағдарламалар мен жобалар 
пайда бола бастады, ал ӛткен ғасырдың аяғында оларды құру және іске асыру 
жӛніндегі іс-шаралар жаппай басталды. Мұндай жұмыстар теориялық 

128 
біліммен ғана емес аналитикалық жұмыспен де қамтамасыз етіледі. Ғылым 
ӛзінің теориялық базасының арқасында жаңа мәліметтер базасын, 
модельдерді, алгоритмдерді және т.б. шығаруға ықпал етті. Бұл 
технологиялар қызметті ұйымдастырудың жетекші формасына айналды. 
Заманауи технологиялардың ерекшелігі-бірде-бір мамандық белгілі бір 
ӛндірістің бүкіл технологиялық циклін қамтамасыз ете алмайды. Күрделі 
технологияларды ұйымдастыру үлкен технологиялық циклдердің бір немесе 
екі сатысын қамтамасыз етуге әкеледі. Сондықтан жұмыс және мансап 
адамның табысты және маңызды болуы үшін тек кәсіби тұрғыдан ғана емес, 
сондай-ақ осы циклдарға дұрыс қосылуға қабілетті болуы керек. 
Жаңа технологияларды, жобаларды, инновациялық модельдерді 
сауатты жүзеге асыру үшін қызметкерге ғылыми ойлау стилі мен ғылыми 
жұмыс дағдылары қажет. Біріншіден, ақпарат ағындарын жылдам шарлау 
мүмкіндігі. Ғылыми, сондай - ақ практикалық жаңа инновациялық 
модельдерді, жаңа жүйелердің - технологиялық, білім беру, ӛндірістік, 
экономикалық модельдерін жасау. Бұл практиктердің ғылымға, ғылыми 
зерттеулерге деген ұмтылысының жалпы себебі. 
Бүкіл әлемде қорғалатын диссертациялар мен алынған ғылыми 
дәрежелер саны тез ӛсуде. Бүгінгі таңда диссертациялардың негізгі бӛлігін 
практиктер қорғайды. Ғылыми дәрежесінің болуы-бұл маманның кәсіби 
біліктілік деңгейінің кӛрсеткіші. Аспирантура мен докторантура білім 
берудің кезекті сатысына айналуда. 
Осылайша, қазіргі жағдайда ғылым мен тәжірибе ӛте жылдам ӛзара 
байланыста жақындап келеді және бұл процесс біздің заманымызға тән 
белгілердің бірі болып табылады деп қорытынды жасауға болады. 
Бүгінгі таңда қоғам ӛмірінің тұрақсыздығы жағдайында және соның 
салдарынан инновациялық қызметке үнемі қосылу әрбір маман үшін ғылыми-
зерттеу дайындығын қажет етеді. Сондықтан қазіргі білім берудегі ғылым 
үлкен рӛл атқарады, ғылыми білімнің кӛмегімен адам әлемді түсінеді. Ғылым 
адамға тікелей білім арқылы әсер етеді. Бұған дайындық мектептен басталуы 
қажет [1]. 
Барлық жерде университеттерде студенттерге ғылыми-әдістемелік 
дайындыққа бағытталған курстар оқылады, курстық және бітіру біліктілік 
жұмыстары орындалады, магистрлік диссертациялар қорғалады. Бұл бағытты 
ғылыми білім деп атауға болады. Оқушылардың дайын ғылыми білім алудан 
оны алу әдістерін игеруге-ғылыми зерттеу әдіснамасына аса назар 
аударылады. 
Ф. Бэконның әйгілі "Білім-күште" афоризмі бүгінде бұрынғыдан да 
ӛзекті. Болашақта адамзат ақпараттық қоғам жағдайында ӛмір сүреді, онда 
әлеуметтік дамудың басты факторы білім, ғылыми-техникалық және басқа да 
ақпаратты ӛндіру мен пайдалану болады. Білімнің рӛлінің артуы, ең бастысы 
оны қоғам ӛмірінде алу әдістері сӛзсіз білімді және зерттеу әдістерін арнайы 
талдайтын ғылымдар білімінің артуымен бірге жүруі керек. 
Ғылым-бұл біз ӛмір сүретін әлемді түсіну. Сондықтан ғылымды 

129 
адамның ӛзін қоса алғанда, әлем туралы объективті білім алу үшін жоғары 
ұйымдастырылған және жоғары мамандандырылған қызмет ретінде анықтау 
әдетке айналған. 

жүктеу/скачать 1.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: