А. М. Сидоренко автокөлік құралдары

№5.4 БИЛЕТТІҢ ЖАУАПТАРЫ

1. 
   Жеңіл автокөліктердің маркасы ВАЗ және ГАЗ көтергіш жүйесі пісіретін, ажырамайтын болат тұрқыны көрсетеді, оған қақпақ, жүк салғыш қақпағы, есіктер, қанат мүмкін ернеу жалғасқан.
   
2. 
   Автокөлік дөңгелек қабының құрылысы: қаңқа, жастықшалы қабат, бүйірлік, ернеу, өзек, бұжыртабан.
   
3. 
   Автокөлік аспасының қызметін орындайтын үш негізгі элемент: (серпімді, өшіргіш, бағыттағыш).
   
4. 
   Автокөлік аспасындағы серіппегіш серпімді аспа элементінің сызықты сипаттамасын алға арналған, яғни жүксіз автокөлікте жұмсақ аспа және жүгі бар автокөлікте – қатты аспа.
   
5. 
   Күшейткіші бар басқарғыштың құрлымы қарапайым басқарудан айырмашылығы: барлық күшейткіш сорғының болуы, басқару клапаны (реттығынды құрылғы) және күшейтпелі цилиндр.
   
6. 
   Басқару жетегін трапеция қалпында жасайды, өйткені басқарылатын доңғалақтың әр түрлі бұрышқа бұрылуы үшін, ішкі доңғалақ – үлкен бұрышқа бұрылады.
   
7. 
   Гидровакуумды күшейткіш тежегіштің құрлысы: диафрагменді вакуумді күймешік, гидроцилиндр, басқару клапаны (вакуумды және кеңістікті).
   
8. 
   Іс әрекетті бақылайтын тежегіш көтергіш қысымның шығуы кезінде пропорционалды күшті құрастырады, ол тежегіштің басқышына арналған.
   
9. 
   Тежегіш жүйедегі автокөлік сығымдағышының құрылысы: автокөлік қозғалтқышының құрылымы және КШМ, ал оның майлауы мен суытуы автокөлік қозғалтқыш жүйесі арқылы жүзеге асады.
   
10. 
    Көлденең қима қалыбы бойынша автокөлік – өзіаударғыштың шанақ түрлері: тікбұрышты, жартылай эллиптикалық, астау тәріздес.
    
11. 
    Сұйық тағамдарды (су, сүт және т.б.) тасымалдауға арналған автокөлік- шанаштың ерекшелігі: шанаш тоттануға төзімді болаттан, алюминий қорытпасынан немесе пластмассадан жасалады, қалпы – эллиптикалық, термооқшаулағыш ДВП беттерінен жасалады, олар өзекше арқылы толықтырылады немесе автокөлік қозғалтқышы жұмысы кезіндегі шанаштың ыдырауы есебінен толықтырылады.
    
12. 
    Изотермиялық шанақты автокөлік фургонды автокөліктен айырмашылығы – онда термооқшаулағыш (пенопласт) қабат болады.
    

№5.5 БИЛЕТТІҢ ЖАУАПТАРЫ

1. 
   Жеңіл автокөліктегі ернеу қозғалтқыш ажыратқыштағы шанақтың алдынғы бөлігінде орналасқан.
   
2. 
   Автокөлік доңғалағының бұжыртабан суретінің түрлері: жолдық және карьерлі (суреттің шығынқылық ауданы 65-80%), универсалды (55-60%), қысқы, жоғарғы өтімділікті (40-50%).
   
3. 
   Күймешіксіз автокөлік доңғалағының артықшылығы: қозғалыс қауіпсіздігін жоғарылатады, жеңіл жөнделеді, жұмыста аз қызады, ұзақ сақталады, құрылымы жағынан жеңіл және қарапайым .
   
4. 
   Аспадағы бәсеңдеткіштің жұмыс істеу принципі: автокөлік қозғалысы кезіндегі тербелістің тез өшуі, сұйықтықты шайқау кезіндегі бәсеңдеткіштегі сұйық үйкелістің пайда болуынан кинетикалық энергия тербелісінің жылуға айналуы.
   
5. 
   Жеңіл автокөліктердің алдыңғы аспа түрлері: бұраушы, серіппелі(тең және әр түрлі иінтіректі), Мак-Ферсон аспасы (шайқалатын оттық), оттық.
   
6. 
   Автокөлік аспасындағы бағытталған элеметтердің қызметі: автокөлік серіппегішін орындайды, тік және көлденең, үстінгі және төменгі аспа иінтірегі, реактивті қарнақ.
   
7. 
   Автокөліктегі басқару механизмі жұп тісті ілініс саңылауын реттейді (реттелетін бұрама), және мойын тіректі біліктегі люфтың болмауын реттейді (реттелетін төсем).
   
8. 
   Гидравликалық тежегіш жетектегі ауа арнаулы клапандар арқылы тежегіш жүйедегі тежегіш сұйықтықтың шайқалуы арқылы жойылады, гидростатикалық тежегіш жүйедегі берілу күшінің принципі сығылмайтын сұйықтық құрамы арқылы құрылған.
   
9. 
   Пневматикалық тежегіш жүйедегі жинағыш сығылған ауа қорын сақтауға арналған.
   
10. 
    Тежегіш пневможетектегі жұмыс қысымының шегі (6,5-7,5 атм.).
    
11. 
    Автокөлік – өзіаударғыштың түрлері: құрылыс, карьерлі және ауыл шаруашылық.
    
12. 
    Жиһаз тасымалдайтын автокөлік – фургонның ерекшелігі : ұзын шанақ, кең есік, жүк көтергіш ернеудің болуы, қабырға бойындағы жұмсақ білікше және байланатын белдік.
    

1. 
   Жүк көлігінің шанақ құрамына кіретін: кабина, қауырсын,борттық платформа.
   
2. 
   Камерасыз дөңгелектің жетіспеушілігі: жоғары құндылығы,арнаулы дөңгелек дискісінің керектілігі,жолда дөңгелекті құрастыру кезінде қиындықтар.
   
3. 
   Алдыңғы иінтірек аспада жоғарғы және төменгі иінтірек әртүрлі ұзындықта болатын себебі,көлік аспасының жұмысы кезінде шығыршық көлемінің өзгеруін азайту үшін.
   
4. 
   Жылдамдық теңестіру моменті болу үшін көлік мүберін бойлық бұрышы бойынша еңкейтеді.Оның мәні 1– 4^о болады.
   
5. 
   Рейкалы меңгерік механизм құрамы меңгерік білігінің қиғаш тісті доңғалақтар,рейка,берік ішпектер,меңгерік тартқыш.Механизм тиімділігі оның қарапайымдылығы мен шағындылығы,топсалы меңгерік тартқыш санымен.
   
6. 
   Тежегіштің гидроваккумдық күшейткіші тежегіш жетігінде қосымша күш береді(тежегіш тепкесінің басу күшіне тура пропорционал), атмосфералық қысымның өзгешелігімен көлік қозғаушының кіргізуші құбырының босауы.
   
7. 
   Көлік тежегішінің бәсеңдеткіші түскенде жылдамдықты азайтуға арналған және жұмыс принципі бойынша: моторлық, гидроваккумдық,электромагниттік.
   
8. 
   Кері әрекеттік тежегіш шүмегі тура әрекеттік тежегіштен айырмашылығы,оның тепкіші басу кезеңіндегі шығудағы ауа қысымы көлікке кері пропорционал.
   
9. 
   Көп контурлық тежегіш жүйесінің қорғаушы клапондары бүлінген тежегіш контурларына қысылған ауаны жібермейді.
   
10. 
    Ауыр жүк тасымалына арналған тіркемелердің ерекшеліктері: көп білікті,көп дөңгелекті шасси автономды меңгерікпен және тежегіш жүйелерімен.
    
11. 
    Самосвал көлігінің шанақ көтергіші түйіндік механизмі: қуат сұрыптау қорабы,гидросорап,күш беретін цилиндр (піспектік немесе телескоптық) жақтау баластық иінтірек механизм.
    
12. 
    Өзіндік жүк артқыш машиналар типтері: жүк көтергіш бортпен, жебелі кранмен,домалау порталымен,көлбеулік платформа мен ауыспалы шанақ .
    

№5.7 БИЛЕТ ЖАУАПТАРЫ

1. 
   Жеңіл көліктің шанақ түрлері: седан, лимузин, купе, фаэтон, универсал, пикап және т.б.
   
2. 
   Көлік дөңгелектерін таңбалау: міндетті түрде дқңгелектің екі және кыры көрсетіледі жіне қондыратын диаметр (мм немесе дюймда), жылдамдық индексі (L,P,Q,S), жүккөтергіш индексі.
   
3. 
   Ауа қысымына байланысты пневматикалық салпыншақ биік жатық жүрісті қамтамасыз етеді.Көлік техникалық күй жағдайында және қозғалыс қауіпсіздігінде дұрыс білінеді, іртүрлі тиеулі көлік тұрақты шанақ деңгейінде қолдайды.
   
4. 
   Бұрамдық меңгерік механизмінің құрлысы: картер,меңгерікті білік,глободты бұрамдағысымен екі немесе үш тұрақты аунақшасы бар білік.Ілініс барысындағы саңылауды реттеу механизмі,ұымтаушы тығыздамалары.
   
5. 
   Көліктің меңгерігі дөңгелекке жолды соққыларынан төмендеу тәсілдері:
   

-меңгерік механизімінің қайта төмендеуі,

-Меңгерік механизмі үлкен берілетін сан беріліспен қолдану,

-дөңгелектің иын домалатуының төмендеуі.

6. 
   АБСдан тежеу жүйесінің артықшылығы: тежеуіш ұзындығының кішірейуі,тежеуіш барысында басқару мүмкіншілігін сақтау.
   
7. 
   Тежеуіш механизмінің айырмалық ерекше салмақтылығы деп, тежеуіш барысында оське қосымша басымдылық кқрсетпейді.
   
8. 
   Рессорлы салпыншақтың жетіспеушілігі: үлкен массасы, барлық межелісті қажауы,сынық беттер.
   
9. 
   Тежеуіш жүйесінің жетек классификациясы: механикалық,гидравликалық,пневматикалық,электрикалық, қиыстырылған.
   
10. 
    Диск тежеуіш механизімінің артықшылығы: су енуі, аз сезімталдығы,жақсы салқындатылу және тежегіш жүйесінің жақсы тазартылуы,аз салмақ.
    
11. 
    Самосвал көлігінің жүк түсіру әрекеті: шанақ көтеруіне байланысты,иірлікті жүкті түсіру механизм.Шанап тәрізді шанақты қолдану.
    
12. 
    Шаң тәрізді (цемент,ұн) жүктерді тасмалдауға арналған шандар:Шан пішініне байланысты сорералық және вертикаль цилиндрлік, жүк түсіру әдісі бойынша гравитациялық немесе бункерлік,самосвалдық,иірлікті механизм,пневматикалық (аэрациондық,аэрозольды)
    

№5.8 БИЛЕТ ЖАУАПТАРЫ

1. 
   Көлік салонының жылыту түрлері: қозғауыш салқындату жүйесінің сұйық отында жұмыс істейтін сұйықты жылуын қолдану автономды жылыту жүйесі .
   
2. 
   Көлік шиналарының корд жіптерімен мақта талщығының,синтетикалық талшықтардан (капрон,нейлон,перлон) және темір сымнан жасалуы мүмкін.
   
3. 
   Тарсинонды салпыншақтың серпінді элементі құрылымы жағынан айналыс жасайтын немесе өзек пластиналар жинағын құрайды.
   
4. 
   Көлік меңгерік бағанасындағы қпуіпсіздік құрылғы түрлері эенргия жұтқыш сильфон.....сақтандырғыштық резиналық түтігі бар меңгерік білегі,жиналмалы меңгерік білегі.
   
5. 
   Басқарылатын дөңгелектердің бұрыштық орнатуларының сандық көрсеткішін көрсетіңіз:алдыңғы дөңгелектерінің ыдырау бұрышы(0 – 2^о), алдыңғы дөңгелектерінің ыдырауы (0,3– 1^о), немесе (2–10 мм) көліктің алдынан.
   
6. 
   АБС тежегіш жүйесінің жұмыс істеу принципі әр дөңгелекте орналасқан айналу жылдамдығын бақылау датчиктері,ал үш жүрісті электромагнитті клапондар дөңгелекердің қысымды реттеп отырады және блоколдауды болдырмайды (басқару борттық көліктер арқылы іске асырыады).
   
7. 
   Барабандық тежегіш қалпындағы бастырмаларды іртүрлі ұзындықпен жасайды егер, қалыптар әртүрлі жұмыс жасаса (активті және пассивтә бастырмалар) онда олардың төзу қарқындылығын теңестіру мақсатымен болып табылады.
   
8. 
   Көлік тежегіштерінің жетегінде қолданылатын тежеуші күш реттегіштері,білікке түсетін күшке байланысты тежегіш жетегінде қысымды өзгертеді.
   
9. 
   Тежегіштің тіркеме екіжелілі сызба үлгісінің артық жерімен басқару, бір желілімен салыстырғанда келесіден тұрады: қыспалы ауамен қоректенетін тежегіш тіркемесі бір магистраль болады,ал басұару – басқа магистраль арқылы, қозғалыс қауіпсіздігін көтереді.
   
10. 
    Жылытқыш жұмыс өтегіш газы арқылы қорап қаттылығымен, көлік- самосвал шанағы, қыс уақытында дымқыл жүктің қатып қалуын шығарады.
    
11. 
    (орман,құбырлар,арқалықтар,бағаналар және т.б.)тіркеме – тарқатулар ұзын жүктерді тасымалдауға арналған.
    
12. 
    Сұйық бұйымдарды тасымалдауға арналған ерекше құрылымды цистерна: барлық термокүштің қабатты жылуды шығармау (миниралды мақта) цистернада жардық құбыр арқылы жанып жатқан газ бен битумды жылытамыз.
    

№5.9 БИЛЕТ ЖАУАТАРЫ

1. 
   Тіркеме және жартылай принциптерді көлікепен тартуға арналған құрылғылар: қоса тіреуші ілініс құрылғы отырысты типті құрылғысы, тартқыш ілініс құрылғысы.
   
2. 
   Көлік дөңгелегінің ішкі өзегі ішіндегі ернеуінің болат сымнан жасалуы дөңгелектің созылуынан және дөгелектің тоғынынан ыршып кетуінен сақтайды.
   
3. 
   Бөлектеуден кейін камерсіз дөңгелектердің үрлеу тәсілдері:компрессорлық қондырғы арқылы, басқа үрленген доңғалақ арқылы бір қасық бинзинді доңғалақ ішіне құйып жағу арқылы.
   
4. 
   Қозғалмалы шам типті көлік аспасының артықшылығы: көлік шанағы түскен салмақты тең үлестіру арқылы жүргізуші дөңгелектің алдыңғы жетек құрылғысынан қолайлы конструкция қарапайымдылығы үлкен жүріс аз масса.
   
5. 
   Теңгерілген аспа артықшылығы жүрістің аса жұмсақтығы көліктің өтімділігі және айлалығы,жолға төмен меншікті қысым
   
6. 
   Тәуелсіз аспалы көліктің меңгерік жетегінде маятникті иінтірек қолданылады және маңдайшалы меігерік тартқышын ұстап тұруға арналады.
   
7. 
   Көліктерде сервотежегіш көп қолданысқа түспеген себебі өздігінен сынау және тежегіштің тым тұрақсыздығы.
   
8. 
   Антитайғанақтау жүйесі (АТЖ) көліктің өтімділігін арттырады.Тайғанаұтаушы дөңгелекті тежеу арқылы және сол себепті келесі дөңгелекте айналу моментін көбейтеді (дефференциялға келетін кесірді азайтады).
   
9. 
   Көлік тежегіш жүйесіндегі сығымдағыштағы ауа керекті қысымға (6,5-7,5 атм.): сыртқа шығарылады немесе сығымдағышта цилиндрдан цилиндрға айдалынады.
   
10. 
    Кеніштердегі самосвалдардағы совка тәрізді пішіндегі шанақ,ауырлық центрін алдыңғы осьіне жылжытуға мүмкіндік береді.
    
11. 
    Жүк таситын машналар жүк көтергіш ернеулер өздігінен жүктеуші қондырғымен жабдықталған.
    
12. 
    Автопоезда бұрылыс кезінде тіркеменің тинач автокөлігінің ізі бойынша еру үшін айқаршық тәрізді тіркеуіш жабдықталады.
    

№5.10 БИЛЕТ ЖАУАТАРЫ

1. 
   Жүк көлігінің (қозғалтқыш орналасуы бойынша) сәйкестендіруші сұлбасы: капоттық,қысқа капоттық,капотсыз (қозғалтқыш бетіне арналған кабина),капотсыз (қозғалтқыш артына қойылатын кабина).
   
2. 
   Диоганальдық орналасуы бойынша жасалған дөңгелектер радиалдық дөңгелектерден айыпмашылығы оның дөңгелек қаңқасындағы жіпті тоқылуында.
   
3. 
   Көлік аспасындағы маңдайша тұрақты тұрақтандырғышы көліктің жол жүріс кезінде бұрылыстарда бүйір қисайуын кішірейтуге арналған және өзін ширату бойынша жұмыс жасап,жасалуы бойынша П тәрізді оқтамаға ұқсайды.
   
4. 
   Ауыспалы бергішті санды меңгерік механизмінің артықшылығы: жылдам жүріс барысындағы жоғарға қауәпсіздігі түзу жолдағы жүріс кезінде жол соққыларының меңгерікке аз зақым беруі және бұрылыс кеінде тез дөңгелектің қимылын артады.
   
5. 
   Көлік меңгерік гидрокүшейткішінің қалақты сорңыштары кеңінен қолданылады.
   
6. 
   Тежеуіш тепкісін басу күшіне байланысты гидровакуумдық және атмосфералық клапон ваккумдық камерадағы қысымға тура пропорционал.
   
7. 
   Пневматикалық жетегі бар тежегіш жүйесінде энергоаккумуляторлардың қолданылуы,тұрақты,тежегіш және қосалқы тежегіщ ретінде, онымен қоса тежегіштегі тығыздалған ауаның қысымының авариалық төмендеу кезінде көлікті тоқтатады.
   
8. 
   Пневматикалық тежегіщтің компрессорлық жетек түрлері: клиноременды жетек, тісті доңғалақты жетек.
   
9. 
   КамАЗ автокөлігінің алдыңғы тежегіш контурында қысым шектеушы клапон орнатылған, қызметтік тежеу барысында доңгелектерді блокка түсу мүмкінділінгін кеміту мақсатымен .
   
10. 
    Құрылыс конструкцияларын тасымалдауға арналған тіркемелерді атағыз: : панелевоз, плитовоз, кабиновоз, фермовоз.
    
11. 
    Самосвал көліктерінің жүк түсіру бағыты бойынша классификациясы: артқы екі жақты бүйірлі,үш бүйірлі төңкерілуімен алддын ала шанақ көтерілуімен.
    
12. 
    Изотермиялық фургонды көліктерінің салқындату әдісі: уақытша салқындату көзі (құрғақ мұз, тұз ерітінділері және сжиженды газдар) қатты күйден сұйық күйге газ тәрізді немесе болу барысында жылуды, тұрақты (мұздатұыш ұондырғылары
    

1-сурет

2-сурет

4-сурет