А. Соловьева, Б. Ибраимова
жүктеу/скачать 5.1 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ағзадағы тыныс алудың рөлі.
- Адамның тыныс алу мүшелері.
| 108
6-бөлім. ТыНыС Алу §25. газ алмасу Өкпе мен ұлпадағы газ алмасу механизмдерін сипаттау Біз не үшін тыныс аламыз? Қанның қандай жасушалары және қандай нәруыз ағза бойынша газ алмасуына жауап береді? Вена қанының артерия қанынан қандай айырмашылығы бар? Қан айналым шеңбері бойынша қандай қан қай бағытта ағады? Ағзадағы тыныс алудың рөлі. Тыныс алу деп ағза мен қоршаған орта арасындағы газ алмасу үдерісін атайды. Барлық тіршілік иесі оттекті сіңіріп, көмірқышқыл газын бөліп шығарады. Ағзаның әрбір жасушасының жұмысы (бұлшық еттің жиырылуы, тер бөліну, сілекей бөліну, қозуды өткізу және т.б.) оттекті пайдалануға байланысты. Оттек тамақпен бірге алған органикалық заттардан энергия алу үшін керек. Органикалық заттар тотыққан және ыдыраған кезде оттек пайдала- нылады да, энергия бөлінеді. Адам ағзасында оттектің қоры жоқ, сондықтан денеміздің барлық жасушалары оттекпен үздіксіз қамтамасыз етілуі ке- рек. Тыныс алу мүшелері мен қан тамырлары жүйесі денеміздің әрбір жа- сушасын қажет оттекпен қамтамасыз етеді де, түзілген көмірқышқыл га- зын шығарады. Көптеген ғалымдар қан тамырлары жүйесі мен тыныс алу жүйесін ағзамыздың біртұтас кардиореспираторлықжүйесінебірік ті реді. Ағза мен сыртқы орта және қан жасушалары арасындағы газ алмасу- ды тыныс алу жүйесі жүзеге асырады. Ал қан тамырлары жүйесі оттекті дене жасушаларына жеткізеді. От- тексіз дене жасушалары тамақтың органикалық заттарынан бөлінетін қажет энергияны ала алмайды. Адамның тыныс алу мүшелері. Тыныс алу мүшелеріне мұрын қуысы, жұтқыншақ, көмекей, кеңірдек, брон- хылар мен өкпе жатады (58-сурет). 4 6 1 2 3 5 7 8 9 10 11 12 58-сурет. Тыныс алу жүйесі: 1 – мұрын қуысы (кеңсірік); 2 – жұтқыншақ; 3 – көмей; 4 – көмекей; 5 – кеңірдек; 6 – оң жақ өкпе; 7 – бронхылар; 8 – сол жақ өкпе; 9 – қабыр ғааралық бұлшық еттер; 10 – кеңірдектің жартылай шеміршекті сақи насы; 11 – қабырға; 12 – көкет Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 109 Өкпеден басқа аталған барлық мүшелер ауажолдары деп аталады. Олар ауаны өкпеге жеткізу үшін және оны барынша қауіпсіз ету (жылыту не салқындату, шаң-тозаң мен микробтан тазарту) үшін қажет. Өкпеде оттектің қанға түсуі, қаннан көмірқышқыл газының шығарылуы жүзеге асырылады. жүктеу/скачать 5.1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|