Алайда,  1941  жылы  М.п.Вяткиннің  жасаған

жылдардағы  екіжақты  қарым-қатынасты  «жаңғыру», 

яғни  қайта  қалпына  келтіру  ретінде  сипаттаса,  яғни 

бұл  Қазақ  хандығы  мен  Ресей  арасындағы  тікелей 

байланыстар  бірнеше  онжылдықтарға  дейін,  бұл 

қарым-қатынастың  ұзақ  мерзімде  болмағандай  тү-

сіндірілген  болса,  бұл  жолы  тарихшы  қарым-қаты-

настың  бұл  кезеңдерінде  байланыстың  жаңаруы 

туралы  айтпай  «күрделенуі»  туралы  ғана  жазады 

[8,  112-б].  Бұл  XVII  ғ.  соңында  қазақ-орыс  қарым-

қатынастарының  қарқындылығы  себептерін  қайта 

бағалауда аса маңызды айырмашылық болды. 

Егер 1941 ж.М.П.Вяткин қатынастарды жаңартудың 

басталуы  ретінде  қазақтардың  1680  ж.  басында 

орыс  қоныстарына  шабуылын  және  оған  реакция 

ретінде  1690-ж.  Скибиннің  орыс  елшілігін  атайтын 

болса, енді ол бастапқыда бұл шабуылдар Ресейдің 

Сібірдегі экспансиясына және орыс шекараларының 

қазақ  иелігіне  жақындауына  жауап  қана  болғанын 

көрсетеді.  Бұдан  басқа,  Скибин  елшілігінің  мақсаты 

бірінші кезекте сауда мәселелерін шешу, содан кейін 

қарулы  қақтығыстар  туралы  мәселесі  деп  аталған 

болатын [8, 112-б.]. 

1680-1690  жж.  қазақ-орыс  қарым-қатынастарын 

қайта  қалпына  келтіру  мәселесіне  қатысты  «Қазақ 

КСР  тарихының»  мазмұнында  көрініп  тұрғандай 

М.П.Вяткин  жаңа  мәліметтер  бермеді.  Бірақ  қарым-

қатынасты  жаңартудағы  Ресей  экспансиясының 

рөлін  күшейте  отырып  және  Орта  Азия  елдерімен 

сауда-саттыққа  Ресей  үшін  үлкен  мән  беретін,  одан 

Тәуке  ханмен  қолайлы  қарым-қатынас  орнатуды 

талап еткен оқиғаларға бірнеше басқа түсінік берген 

болатын.