Аймақтық дамуындағы тұрақтылық пен тепе-теңдік тұжырымдамасының мәні мен маңызы
Cурет 13. Аймақтың тұрақты және теңгерімді дамуын қамтамасыз етудегі негізгі тәуекелдер
жүктеу/скачать 2.08 Mb.
|
| Cурет 13. Аймақтың тұрақты және теңгерімді дамуын қамтамасыз етудегі негізгі тәуекелдер
Ескерту - дереккөздер негізінде құрастырылған [48] Облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуы 2050 Стратегиясына, Елді аумақтық - кеңістікте дамытудың болжамды схемасына, Қазақстан Республикасының 2027 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарына, Мемлекет басшысының жыл сайынғы Жолдауларына, мемлекеттік және салалық бағдарламаларға, облыстың, аудандардың және облыстық маңызы бар қалалардың даму бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырылады. Орта мерзімді кезеңге арналған экономикалық саясаттың негізгі құралы «Нұрлы жол», «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламаларын, 2021-2025 жылдарға арналған кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі ұлттық жобаны, 2021-2025 жылдарға арналған ҚР АӨК дамыту жөніндегі ұлттық жобаны, «Нұр Капитал» аймақтық бағдарламасын, «Ауыл – Ел бесігі» жобасын, сондай-ақ жобалық басқарма бастамаларын іске асыру болады өңір экономикасының тұрақты және теңгерімді дамуын қамтамасыз ете отырып, экономикалық процестерге оң әсер ететін экономиканы жаңғырту шеңберінде. Аймақтың орнықты дамуын басқару саласындағы өзгерістерге қатысты зерттеуді қорытындылай келе, біз Маңғыстау облысының қабылданған бағдарламасының ережелерінің БҰҰ қабылдаған он жеті орнықты даму мақсаттарына сәйкестігіне тоғыз сарапшыдан сауалнама жүргіздік (6-қосымшадағы кестені қараңыз). Маңғыстау облысының 2027 жылға дейінгі даму жоспары үш бағыт бойынша 400 ден астам іс шараны іске асыруды қамтиды: Бағыт 1. Азаматтардың әл-ауқаты; Бағыт 2. Институттардың сапасы; Бағыт 3. Мықты экономика. 3 «күшті экономика» бағытындағы жобаларды іске асыру қоршаған ортаға ең көп әсер етуі мүмкін деп болжануда, өйткені бұл бағытта шаруашылық қызмет жобалары, оның ішінде зауыттар құрылысы, мұнай өндіру және инфрақұрылымдық жобалар, құрылыс пен қайта құрудың басқа да жобалары шоғырланған. (4-қосымша). Жобалар облыс аумағы бойынша біркелкі бөлінбеген, белгілі бір «тарту орталықтары» - ірі елді мекендер, ірі инвестициялық жобалар, маңызды инфрақұрылымдық объектілері бар жобалар топтары бөлінген. Мұнай-газ кен орындарын игеру, ірі кен орындарына (Өзен, Жетібай және басқалары)іргелес кен орындарында қосымша геологиялық барлау жұмыстарын жүргізу, оларды кейіннен игеру жоспарға сәйкес 2025 жылға қарай мұнай өндіруді 17,5 млн. тоннаға дейін ұлғайтуға әкеледі. Мұнай-газ кен орындарын игеру, мұнай өнімдерін, Өндіріс қалдықтарын сақтау, ілеспе желілік инфрақұрылымды (жолдар, ЭБЖ, құбырлар) дамыту қоршаған ортаға әсер ету кешенін көрсетеді: 1. «Халықтың әл-ауқаты» бағыты аясындағы жоспардың барлық іс-шаралар кешені халықтың денсаулығына арналған. Осы бағыттағы іс-шаралар Маңғыстау облысының барлық аумағында жүзеге асырылады. Мақсатқа жету үшін 2.1. «Халық денсаулығының көрсеткіштерін жақсарту» аудандарда алғашқы медициналық-санитарлық көмектің қолжетімділігін арттыруға, қалаларда медициналық орталықтар мен ауылдық елді мекендерде амбулаториялар салуға және жабдықтауға, медициналық ұйымдарды тар мамандармен жасақтауға және т.б. бағытталған іс-шаралар көзделген. Сумен жабдықтаудың бұл мәселесін шешу үшін Маңғыстау облысының 2021-2025 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының кешенді жоспары шеңберінде қуаттылығы тәулігіне 50 мың м3, ал қуаттылығы тәулігіне 24 мың м3 болатын «МАЭК – Қазатомөнеркәсіп» ЖШС аумағында тұзсыздандыру зауыттарын салу жоспарланған. Форт-Шевченко қаласында қуаттылығы тәулігіне 5 мың м3 тұщыландыру зауытының құрылысы іске асырылатын болады []. Маңғыстау облысының бәсекеге қабілеттілігін төмендететін факторлардың ішінде мыналар негізгі болып табылады: - облыс халқының саны аз, бұл ішкі сұраныстың әлеуетін едәуір шектейді, бұл ретте халықтың тығыздығы төмен, ірі қалалар арасындағы едәуір арақашықтық және сауда желілері үшін қолжетімділігі төмен ауыл халқының едәуір үлесі (шамамен 47%) жаппай сұраныс тауарларын өндіруге инвестициялардың тартымдылығын айтарлықтай төмендетеді; - Қайта өңдеу салаларындағы қазіргі заманғы өндірістер мен жобалардың шектеулі саны индустриялық тауарлар (машиналар мен жабдықтар) өндірісіне инвестициялар үшін тартымдылықты төмендетеді; Облыс өнеркәсібі күрделі кезеңнен өтуде, өйткені әлемдік экономикалық дағдарыс экономиканың барлық салаларында және өнеркәсіпте көбірек көрініс тапты. Бірақ қиындықтарға қарамастан, кәсіпорындар өндірісті жаңғырту және әртараптандыру бойынша барлық жоспарларды жүзеге асырады, өйткені қазіргі экономикалық дағдарыс өндірілетін тауарлар номенклатурасын кеңейту ғана емес, сонымен қатар ірі және шағын кәсіпорындарда бүкіл өндірісті әртараптандыру қажеттілігін көрсетті. Э. С. Балапанованың пікірінше," экономикалық өсудің экспорттық-шикізаттық түрі дамудың ішкі теңгерімсіздігін сөзсіз күшейтеді "және" Қазақстан аймақтарының экономикалық поляризациясы". Маңғыстау облысының экономикалық дамуындағы шикізат бағыты оның әлемдік шикізат нарықтарындағы бағалардың ауытқуына конъюнктуралық тәуелділігін анықтайды. Тәуекелдердің негізгісі-шикізатқа, оның ішінде мұнайға әлемдік бағаның тұрақсыздығы. Энергия ресурстарына бағаның ықтимал төмендеуі жағдайында және бұл процесті болжау мүмкін емес, бәсекеге қабілеттілікті сақтаудың ең тиімді әдісі аймақтық экономиканың кешенді дамуына көшу болып табылады, бұл, ең алдымен, өндірісті ұлғайту емес, оны терең өңдеу процестерінде көмірсутек шикізатын кешенді пайдалану мәселесін шешуді көздейді [49]. Аймақтағы жоғарыда қарастырылған АТД мәселелерін жалпылауды SWOT талдау матрицасы түрінде ұсынуға болады (13-кесте). жүктеу/скачать 2.08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|