Алаштың АҚИЫҚтары мақалалар, деректі құжаттар, аудармалар жинағы
жүктеу/скачать 0.7 Mb.
|
| ӘДЕБИ БОРЫШЫМЫЗ
Бүгін ардақты Г.Н. Потаниннің 80 жылдық тойы - өмірі бойынша ілімге қылған қызметінің қуанышы. Потаниннің 80 жылдық өмірінде қылған істерінің ішінде біздің қазақ үшін де қымбат істері бар еді. Оның өмірінің біраз жылы біздің әдебиет үшін сарп етілген еді. Сондықтан біз Потаниннің мұндай ұлы қуанышынан шетке қала алмаймыз һәм қалмасқа тиіспіз. Бүгін Потанинді құрмет қылып, есімін жаңғырықтырған көптің ішінде біз де өзіміздің даусымызды шығарып, көңіліміздегі міндеткерлігімізді білдіру борыш. Бұл - әдеби борышымыз. Бүгін ардақты қарт өзінің ғұмырында ғылым жолында қылған еңбектерінің жемісін көріп шаттанады. Сонда біраз ғұмырын, күшін сарп етіп, әдебиетіне қызмет көрсеткен бір қазақ жұртының анық үнін естісе, енбектерінің босқа кетпегенін көріп көңілі тасыр. Өзінің сүйген жұртын қазақ халқында қадірмендік белгісінен көріп кеудесі көтерілер. Біздің қазақ мәдениет жолында кейін қалған. Оны ілгері бастыру үшін көп күш керек. Бұл — ғылым күші. Біздің қазақ надандық қараңғылығында тұр. Оған нұр керек. Бұл — ғылым нұры. Ардақты Потанин сол бізді ілгері бастыру жолында күшін қосқан, үстіміздегі надандықтың қараңғылығына қарсы кеудесіндегі ғылым нұрын аямаған. Сондықтан біз оны құрмет етеміз. Біздің қазақ мәдениет жөнінде жас. Мәдениет төріне шыққан басқа жұрттарға қарағанда көп төмен. Соның үшін біз осы уақытта ол жұрттардың әлдеқашан артында қалдырылған сабақтарын оқимыз. Біздің бүгінгі сабағымыз - мәдениеттің алғыбасы, ережесі. Сол себепті бұл уақыт - біздің ең қиын дәуіріміз. Тіліміз ашылмаған ауыр уақытымыз. Мектепке жаңа кіріп оқып жүрген баланың сабағын кім айтып берсе, сол оған - ұстаз. Оның ұстаздығы сабағының сорлылығында емес, қиындығында. Біз де бұл күнде сол бала сияқтымыз. Бізге сабағымызды кім айтып берсе, сол —ұстаз. Г.Н.Потанин де біздің алдымызда сондай. Сондықтан біз оған борыштымыз. Адамзат - жақсылықтың құлы. Потанин бізге көрсеткен қызметі арқасында әдебиет, тарихымызда бір орын алады. Бірақ оның қызметтеріне баға қою, өлшеу тәрізді. Біз мұнда Потаниннің біз туралы көрсеткен қызметтерін көз алдымызға келтіріп отырмыз. Оған сол көзбен қарап, жүрегіміз жылып отыр. Ал енді өзінің қара басы туралы. Оның тіршілігі, қайраты ілімге епті біздің жастарға үлгі боларлық. Ол ұлық мақсаты үшін бүкіл ғұмырын, күшін сарп етті. Жасының ұлғаюына да болмай бел асып, су кешіп жолынан қалмады. Оған жер үсті тарихтың тілсіз айғағы болды. Ол оның тілін білді. Біздің талапты жастар көз алдыңда Потанинді көру керек. Қуаныш құтты болсын, баба! Бастаған ісіңді қостаушылар түгесілмесін! ӘДЕБИЕТ КЕШІ 11 апрель күні Орынборда шаһар театрында он проценті жаралы ғаскерлерге берілу шартымен Орынбордағы оқушыларға жәрдем жамиғаты пайдасына әдебиет кеші жасалды. Кешті жасаушылар - мұндағы ноғай, қазақ жастары. Кеште халық тіпті көп болды. Билет ертеден сатылып бітіп, орын жетпегендіктен бірталай адамдар қайтып кетіпті. Орынбордағы өз мұсылмандарынан басқа маңайдағы елдерден де әдейі келушілер аз болған жоқ. Оренбург театры ғұмырында көрмеген күндік тартқан бәйбішелер мен тымақты отағасыларға да ең қадірлі ложаларынан орын берді. Кешкі сағат 9 шамаларында басталып, бірінші пердеде ноғай шәкірттері Тоқаевтың "Туған тіл", Сығай Римовтың "Сызыла" деген өлеңдерін хормен жырлады. Оның артынан екі кісі мандалина һәм скрипкамен башқұртша "Сахмар" күйін тартты. Бұлардан соң қолына сырлы домбырасын ұстап алаңға ардақты "Арғын" (А. Б.) ақын шықты. Халық "Арғын" ақынды көргеннен-ақ қол шапалақтап қарсы алды. "Арғын" ақын түрегеліп тұрып домбыраға қосылып "Соқыр қыз" деген әнге салды. Халық бұл әнді теп-тегіс ұйып ықыласпен тыңдады. Бұрын олай-бұлай шала білетін адамдардың аузынан естіп, кемсініп жүрген бірсыпыра адамдарға шын ықыласпен қол шапалақтап "бис!" қышқырып қайта шақырып алды. Тек артқы жақтағыларға домбыраның даусы талып жетіп ашық естілді. Онан соң екі кісі шығып қарама-қарсы Тоқаевтың "Үйлену түгілі сөйлену" деген өлеңін айтты. Оның артынан Хасейнедегі қазақ шәкірттерінен он шақтысы қосылып "Ақау Семей" һәм "Құбақан"" әндерін салып, А. Б.-ның "Қазақ қалпы" деген, Ғ. Қарашевтың «Бар еді қазағымның оңған күні» деген өлеңдерін айтты. Бұлардың ішінде бір-екі балашид қылғаннан артық ашық дауыстарымен театрды жаңғырықтырып жіберді. Алдында жүрексініп жүрсе де алаңға шыққан соң аруақ көтергендей ашылып кетті. жүктеу/скачать 0.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|