Санкт-Петербург — “Eвропага томон очилган туйнук“ ёки афсонавий

Петербург мета-онтологик “тахтада“ тўғри жойлаштирилган шаҳарга 
мисол тариқасида кўриб чиқилиши мумкин ва керак. Ҳар қандай тирик шаҳар 
сингари, у ижтимоий ва моддийдир. Жуда оз сонли шаҳарлар сингари, у ғоялар 
дунёсида“самовий Санкт-Петербург“ деган ўзининг “астрал проекциясини“ 
шакллантиради. Бундан ташқари, Санкт-Петербург атайлаб трансцендент, 
атайлаб адабий. Ҳатто Ғарбдан келган меҳмонларимиз учун ҳам Санкт-
Петербург матн -шаҳардир. 
Аслида, эҳтимол вазият янада мураккабдир. 
Тизим операторини ғоялар дунёсига қўллаш юқори даражадаги тузилган 
маълумотларнинг учта босқичини ажратишимизга имкон беради. 
Улардан энг соддаси бу Матн босқичи. Матнлар белгилар ёрдамида 
яратилади, адабий, тасвирий, мусиқий ёки бошқа семиотик шаклни касб этади. 
Матнлар даражасида голем, эгрегор, шаҳарнинг руҳи каби маълумот 
конструкциялари мавжуд. Ушбу босқичда табиий сунъийга айланади ва 
аксинча. 
Афсоналар босқичи чуқурроқ жойлашган бўлиб, у ҳикоялар матнларида 
ва жамоавий онгсиз босқичда архетипларда сақланган. Маълумки, тузилишни 
ташкил этувчи афсоналар фақат иккита: Голгофда ўлаётган дайди ҳақида ва ўз 
уйидан маҳрум бўлган ва Ўрта ер денгизида дарбадар кезиб юрган саёҳатчилар 
ҳақида. 
Мифлар динамик сюжетлар каби шунчалар мураккаб ахборот 
объектларини яратади. Бу ерда Санкт-Петербург — Александрия 
ва Константинопол каби бир қатор шаҳарларда динамик сюжет ҳосил 
қилганини эслаш ўринлидир. 
Мифлар эҳтимолни ўзгартириб, мумкин ва мумкин бўлмаган нарсани 
аралаштиради. Мифлар тасвирлар (нақшлар) тили ёрдамида яратилган. 

Санкт-Петербург “тузилишига кўра” афсонавий шаҳар. Бугунги кунда 
ҳам шундай бўлиб қолмоқда ва яқин орада биз нарсалар ва биноларнинг 
ҳақиқий Петербурги ҳақида ва оддий одамлар ва даҳоларнинг объектив 
Петербурги ҳақида эмас, балки мифологик Петербург ҳақида гаплашамиз. 
Ҳикоялар ва матнлар шаҳри ҳақида. Ва ниҳоят, бундан ҳам юқорида эртаклар 
босқичи бор, у ҳақида биз деярли ҳеч нарса билмаймиз, фақат бу босқичда 
жонли ва жонсиз нарсалар аралашиб кетишинигина биламиз, холос. 
Агар Санкт-Петербург империя пойтахти амбицияларидан, маданият 
пойтахти ҳийла-найрангларидан ва ҳатто Пётр пойтахти афсонасидан воз 
кечса, шимолий цивилизация амалга ошади. Шунда шаҳар эртак босқичига 
кўтарилиб, ўлик цивилизация тамойилларини тирик мавжудотга айлантиради. 
Сергей Переслегин 

жүктеу/скачать 3.88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: