Алкалоидтар µсімдік организмінде т‰зілетін, жоѓары биологиялыќ, к‰рделі табиѓи органикалыќ азот ќ±рамды ќосылыстар
жүктеу/скачать 6.72 Mb.
|
| Digitalis lanata Enrb. Scrophulariaceaе
Сипаттама. Дигиталис туысына жататын, көп жылдық немесе екі жылдық шөптесін өсімдік. Бірінші жылы тамыр жапырақтары пайда болады, екінші жылы жекелік сабақтары өсіп шығады.Олардың жоғарғы жағы қалың түкті, кейде бұтақталған, төменгі жағы жалаңаш болып келеді. Төменге тамыр жапырақтары қандәуыр, түкті жиектері бүтін ұзындығы 6-12 см, ені 1,5-3,5 см. Жоғарғы жапырақтары отырмалы қандауыр жоғарғы ұшы сүйір. Гүл тәжінің ұзындығы 8-12 мм-ге жететін қауаша. Тұқымы төрт қырлы, сары немесе қоңыр түсті, майда. Маусым-шілде айларында гүлдейді, жемісі шілде-қыркүйекте піседі Таралуы.Жабайы түрде Ресейде, кейде Закарпатье де, Молдавияда кездеседі. Дайындалауы. Дәрілік мақсатта өсімдіктің жапырағын (Folium Digitalis) жинап алады. Жапырағын екі рет жинап алады. Екінші жылы гүлдемей тұрып 2-3 рет жинайды. Жинап болған соң тез арада 50-60°С температурада кептіргішке салып келтіру керек. Химиялық құрам. Шикізаттың құрамында 0,51 %-ке дейін жүрек гликозидтер, оның ішінде лантозидтер А, В және С болады. Мұнан басқа дигитоксин, гитоксин, дигоксин, ланатозид Д, ланатозид Е, строспезид кездеседі. Қолданылуы. Мұнан алынған дәрі-дәрмектер І-ІІ дәрежелі қан айналымының созылмалы жиі нашарлауынан туатын созылмалы жүрек ауруларында, аритмия мен тахикардияны емдеу үшін кеңінен қолданады. Дәрі-дәрмектер. Целанид, дигоксин, ацетилдигитоксина лантозид. Сақталу мерзімі 6 ай 1 жыл. Тесттер 1. Гликозидтер молекуласы құралған : А) әр түрлі қанттар молекуласынан Б) қантты және қанттсыз бөліктен В) қантты бөлік және азот атомы Г) май қышқылының молекуласы және глицерин Д) сенил қышқылынан және глицериннен. 2. Агликон туынды болып келетін табиғи қосылыстарды жүрек гликозидтері деп атайды : А) антроцен Б) циклопентанпергидрофенантрен В) леанол қышқылы Г) флавон Д) Галл қышқылы 3.Жүрек гликозидтері қант молекулаларының агликонмен байланысу сипаты бойынша жатады: А) С – гликозидтерге Б) S – гликозидтерге В) O - гликозидтерге Г) N – гликозидтерге Д) тиогликозидтерге 4. Құрамында жүрек гликозидтері бар деген затты стандарттаудың арнайы әдісі болып табылады : А) химиялық Б) физикалық В) биохимиялық Д) биологиялық Г) физикохимиялық 5. Құрамында жүрек гликозидтері бар шикізаттардың кептіру температурасы А) 50 – 60 град С Б) 100 град С В) 20 -30 град С Г) 70 -80 град С Д) 30- 40 град С 6. Жүрек гликозидінің кордиологиялық әсері молекулада ненің болуына байланысты: А) азот атомына Б) қанықпаған лактон сақинасына В) спирокетальды топқа Г) синил қышқылының атомына Д) карбоксильді топқа 7. Құрамында жүрек гликозидтері бар препараттарды қалай сақтайды: А) жалпы тізім бойынша Б) бөлек “А” тізімі бойынша (улы) В) бөлек “Б” тізімі бойынша (күшті әсер ететін) Д) бөлек, эфир майы ретінде Г) бөлек, жеміс және тұқым ретінде 8. Строфант тұқымдасқа жатады: А) Scorphulariacеае Б) Apocyneaе Г) Liliaceae Д) Rosaceae Г) Ranunculaceae 9. Биологиялық стандартизация жүргізетін шикізат: А) жень – шень. Б) раувольфий. В) строфанта. Д) стефани гладкий. Г) Семізот 10. Folia Digitalis шикізатының биологиялық белсенділігі: А) 120 ЛЕД Б) 200 ЛЕД В) 90 ЛЕД Г) 55-60 ЛЕД Д) 15 ЛЕД 11. Қосылысты атаңыз: Атропин Строфантидин Пурпуреагликозид А Циклопентанопергидрофенантрен Цинеол 12. Құрамында жүрек гликозидтері бар шикізаттарды сақтау мерзімі: А) 1 жыл Б) 2 жыл В) 3 жыл Г) 4 жыл Д) 5 жыл 13. Herba Adonidis vernalis шикізатын алмастыруға болады: а) Herba Convallariae б) Folia Digitalis в) Folia Belladonnae г) Folia Farfarae д) Folia Menthae piperitae 14. Құрамында жүрек гикозидтері жоқ шикізат түрін көрсетіңіз: а) Folia Digitalis б) Folia Convallariae в) Herba Adonidis г) Folia Belladonnae д) Rhizomata cum radicibus Hellebori 15. Кардиотоникалық әсерлі препарат алмайтын шикізат түрін көрсетіңіз: а) Меруертгүл шөптері б) наперстянка жапырақтары в) трава желтушника раскидистого г) Қырықбуын қылша шөптері д) корневища и корни морозника 16. Digitalis тұқымдас өсімдіктерінен алынатын препарат, тек а) дигоксина б) дигитоксина в) целанида г) лантозида д) коргликона 17. Жүрек гликозидтері негізгі биологиялық белсенді заттар тобы болады: а) ащы жусан шөбінде б) шашыңқы ақбасқурай в) мия тамырында г) сары мүйіз көкнәрі д) в корнях стальника 18. Дигитоксин – бұл гликозид: а) наперстянка б) строфанта в) меруертгүл г) шашыңқы ақбасқурай д) бақ-бақ 19. Helleborus caucasicus құрамында а) алкалоидтар б) карденолидтер в) сапониндер г) тиогликозидтер д) буфадиенолидтер 20. Жүрек – қан тамырларына әсер етпейтін шикізат: а) наперстянка жапырақтары б) меруертгүл шөптері в) строфанта тұқымдары г) зығыр дәндері д) морозник тамыры 21. Фармацевтикалық тәжірибеде жемістер дегеніміз А) жай, күрделі және жалған жемістер және оның бөліктері Б) гүлдерден түзілетін өсімдік бөліктері В) жай және күрделі жемістер Г) жеміс және оның бөліктері Д) жаңа дайындалған немесе кептірілген жемістер және оның бөліктері 22. Дәрілік өсімдік шикізатының құндылығы А) шикізаттың өз атына сай болуы Б) шикізаттың НҚ сай болуы В) шикізаттың өз атына және өндіретін өсімдікке сай болуы Г) НҚ көрсетілген құрамынгда болатын қоспалар мөлшері және шикізатта болуға болмайтын қоспалардың болмауы Д) шикізатта болуға болмайтын қоспалардың болмауы 23. Жіберілетін қоспалар А) шыны Б) улы өсімдіктер бөліктері В) өндейтін өсімдіктің басқа бөліктері Г) кеміргіштер нәжісі Д) құс нәжісі 24. Көпшілік өсімдіктерді өндеу кезінде қолданылатын қорғау әрекеттері А) шөптесінді баспайды Б) өсімдіктерді тамырымен жұлмайды В) өндеу аймақтарын ауыстырып тұрады Г) өсімдіктердің жартысын тұқымдануға қалдырады Д) барлығы дұрыс 25. Дәрілік өсімдіктер дегеніміз. А) құрамында биологиялық белсенді заттар бар адам және жануар ағзасына әсер ететін д.ө.ш. Затын пйдалануға және емдік мақсатта қолданылатын өсімдіктер. Б) дәрілік зат ретінде кептірілген түрде қолдаднылатын бүтін өсімдік немесе оның бөліктері. В) Д.Ө.Ш заттың көзі болып табылатын нормотивті құжжаттардың талаптарына сәйкес келетін дәрілік өсімдіктер Г) өнеркәсіптің әр түрлі салаларында қолданылатын және белгілі бір аймақтарда өсетін өсімдіктер. Д) сағақ пен жәен сағақсыз жиеауға күрделі жаппырақшалардың немесе кептірілген жаңадан жиналған жапырақтар. 26. Фармацевтік практикада жапырақтар деп төменгі сипаттағы д.ө.ш- ті атайды. А) өркеннің бүйірлік құрылымдық бөлігі. Б) сағақпен немесе сағақсыз жиналған күрделі жапырақтардың кептірілген жекелеген жапырақшалары. В) сағақ пен немесе сағақсыз жиналған Күрделі жапырақтың жекелеген кептірілген немесе жаңадан жиналған жапырақтар. Г) гүлдену кезеңінде сағақты немесе сағақсыз жинақталған өсімдіктің кептірілген жапырақтары. Д) күрделі жапырақтардың жекелеген жапырақшалары. 27. Жапырақтардың макроскоптық белгілеріне жатады. А) эпидерма құрылысы. Б) шеттерінің формасы. В) кристалды қосындылар. Г) сапалық реакциялардың нәтижелері. Д) пропка құрылысы. 28. Д. өсімдік төмендегідей сыртқы белгілерге ие: Биіктігі 20см болатын көп жылдық шөптесін өсімдік тамыр сабағы горизонтальді өрмелегіш жапырақтары прикорнивы,сопақша элипс тәріздес үштіктелген, шеттері тегіс доға тәріздес жүйкеленуі бар, гүлдері жай гүл шоғырлы сыртқы тәріздес жемісі қызғылт- сары Ресейдің Еуропалық бөлігінде Солт. Кавказдың аралас және жапырақты ормандарында өседі. Осы шикізат алынатын өсімдікті көрсет. А) чемерица Лобеля. Б) ландыш Майский. В) купена лекарственная. Г) любка двух листая. Д) подснежник воронов (бәшешек). 29. Биологиялық стандартизация жүргізетін шикізат: А) жень – шень. Б) раувольфий. В) строфанта. Г) Стефани гладкий. Д) родиолы розовый. (Семізот) 30. Ж. гликозидттері биологиялық белсенді заттардың негізгі тобы болып табылады: А) ащы жусан шөбінде. Б) ақбасқурай шөбі. В) солодка тамырында (Мия). Г) сарымачка шөбінде. Д) стальник тамырында. (Қуаңдәрі) Жауаптар эталондары: Г; А; Д; А; А; Д; Г; В; Г; Д; Г; А; Б; Г; Г; Д; Б; А; Д; Г; А; Б; В; Д; А; В; Б; Б; В; Б; жүктеу/скачать 6.72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|