Аллергендерді екі үлкен топқа бөлуге болады:
1.Экзоаллергендер ағзаға сырттан түседі
2. эндоаллергендер-ағзаның өзінде аутоиммундық аурулар , созылмалы вирустық жұқпаларда , жарақаттарда, күйік, үсік және т.б. жағдайлардың нәтижесінде түзіледі.
Жұқпалы емес аллергендер:тұрмыстық,эпидер-мистік,тағамдық,дәрілік,өндірістік.
Жұқпалы аллергендер: бактериялық,саңырауқұлақтық,вирустық.
Есекжем (urtіcarіa) — теріде және шырышты қабатта кенеттен қызарып, күлдіреп, қышымалы бөртпелер түрінде болатын ауру; денені қалақай шаққан кездегі күлдіреуікке ұқсайды.
Классификациясы:
Аллергиялық есекжем
азық-түліктер, дәрі-дәрмектер әсерінен пайда болады
Аллергиялық емес есекжем
морфин, кодеин, декстран және қалақаймен, медузамен, жұлдыз құртпен, актиниялармен жұғысқанда пайда болады.
Жедел
Кейбір тағамдардың (жұмыртқа, құлпынай, шоколад, бал, цитрустар, т.б.) және дәрі-дәрмектің (көбінесе, антибиотиктердің) организмге кері әсер етуінің салдары. Организмдегі аллергиялық реакция нәтижесінде де пайда болады
Созылмалы
Мезгіл-мезгіл қайталайтын, кейде бірнеше айға дейін созылатын Есекжем, әдетте, ішкі мүшелердегі (бауыр, ішек-қарын жолы, бүйрек) ауруларға, организмдегі зат алмасудың бұзылуын іштегі гельминттерге немесе баяу өтетін инфекцияға (бадамшаның созылмалы қабынуы — тонзиллит, мұрын, құлақ қуыстарының қабынуы) байланысты
Физикалық есекжем – теріге әртүрлі физикалық факторлардың әсер етуі салдарынан дамиды:
Терінің механикалық тітіркенуі– діріл, қысым т.б (механикалық, дермографиялық, қысымдық есекжем)
Күн сәулесі әсерінен (күндік есекжем)
Су (аквагенді есекжем)
Физикалық жүктеме, тар бөлмеде болу (холинергиялық есекжем)
Жыллы нысана (жылулық есекжем)
Суықнысан, суықауа (суықтықесекжем)
Терідәрі, тағам, жәндікшаққандатікелейжанасуы (контакттыжәнепапулездыесекжем)
Сирек кездесетін физикалық есекжем (вибрационды, адренергиялық)
жедел -6 аптаға дейін
Созылмалы- 6 аптадан аса ауырған жағдайда
Диагностикалық критерийлер
Шағымдар және анамнез:
Шағымдар:
· біртексіз пішінді ірі түйіндақтарға бірігетін, терінің деңгейінен көтеріңкі тұратын, ісінген ашық қызыл түсті күлдіреуіктер түріндегі бөртулердің күтпеген жерден пайда болуы, элементтердің бір бөлігі шектеулі болып қала береді (жіті есекжем кезінде);
· ізсіз кетіп қалатын күлдіреуіктер (кейде бірнеше минуттан кейін);
· папулалар (созылмалы есекжем кезінде);
· кенеттен тері мен тері асты шелмайының шектеулі ісігінің пайда болуы (Квинке ісігі);
· күтпеген жерден қышудың, ашып ауырудың, қалтыраудың немесе қызыну сезімінің, тұншығудың пайда болуы;
· жалпы жай-күйінің бұзылуы: қызба (есекжем қызбасы);
· дауыстың қарлығуы, демікпе.
Анамнез:
· бұрын Квинке ісігін, есекжем эпизодтарын бастан өткеруі;
· тұрмыстық химия өнімдерін, дәрілік препараттарды, шығу тегі өсімдік және жануар болатын тағам өнімдерін, косметикалық құралдарды көтере алмау (әртүрлі көріну нұсқаларындағы аллергиялық реакциялар).
Физикалық зерттеп-қарау:
Құбылмалы экссудаттық жолақсыз элементтер/күлдіреуіктер:
· ісінген, тығыз, ашық қызыл түсті;
· тері деңгейінен көтеріңкі тұратын;
· әртүрлі өлшемдегі (диаметрі 0,5 см-ден 10-15 см-ге дейін);
· әрқилы кесіндегі (дөңгелек, ірі фестондық және т.б.);
· ортасының ақтаңдақ болуы жиі кездеседі.
Терінің шектеулі ісігі (алып есекжем, жіті шектеулі Квинке ісігі):
· сілемейлі қабықтардың (тіл, көмей, көздің коньюктивтері,мұрын жұтқыншақ), беттің (ерін, ұрт, қабақ және т.б.) және/немесе жыныс мүшелерінің;
· субъективті сезінулердің болмауымен бірге, тері мен сілемейлі қабықтар тығыз серпінді консистенцияда, ақ, сиректеу – қызғылт түсті болады.
Зертханалық зерттеулер [5, 6, 7, 8, 9, 10]:
Жалпы қан талдауы: эозинофилдердің көбеюі (эозинофилия).
Қан ИФА: қан сарысуында себептік-маңызды аллергендерге телімді IgE және жалпы IgE деңгейінің көтеріңкі болуын айқындау.
Аспаптық зерттеулер:
Аллергендермен сызаттаушы (скарификациялаушы) сынамалар: белгілі бір аллергендерге оң нәтижелер
Квинкеісінуі-бұлаллергиялықреакцияныңжайылмалытүрі, терініңбарлыққабатындабұлшықеткедейіналлергиялықреакцияныңжайылуыменсипатталады. Қолмен басып көргенде шұңқыр қалмайтын сұр инфильтрат пайда болады.
Достарыңызбен бөлісу: |