Алматы 2013 Рецензенттер: Алибеков С. Т
жүктеу/скачать 2.59 Mb.
|
| Биотехнология объектiлерi.
Соңғы ондаған жылдар iшiнде теориялық мүддеге ғана ие ғылымнан биология тәжiрибелiк маңыздылығымен сипатталатын ғылымға айналды. Өнеркәсiптi «биологизациалау» өрiсi байқалуда. Биотехнология ғылыми-техникалық прогрестiң басым бағытына айналып жатыр. Биотехнологияның кең тәжiри-белiк мүмкiндiктерi гендiк инженерия арқылы адамдарды емдеу әдiстерiнен қоршаған ортаны қорғау әдiстерiне дейiнгi әр түрлi биологиялық объектiлерге байланысты өнертабыстар санының артуына алып келдi. Патенттер биология және биотехнологияны «коммерцияли-зациялау» iсiнде және биотехнологиялық өнiмдi сату нарығы үшiн күресте аса маңызды құрал болып жатыр. Биотехнологиялық өнертабыстарды қорғау мәселесi әлi де ұлттық, халықаралық деңгейде талқыланып жатыр. Аталған объектiлер тiрi – тектер, тiрi емес – заттар бола алады. Тiрi объектiлер: – микроорганизмдердiң жеке тектерi; – өсiмдiктер мен жануарлар жасушаларының жеке тектерi. Тiрi емес объектiлер: – биотехнологиялық әдiспен алынған қосындылар, антибио-тиктер, ферменттер, вакциналар және т.б.; – гендiк инженерия өнiмдерi – ДНК мен РНК – кезектiлiгi, гендер, плазмидтер, векторлар, белоктар т.б. Биотехнология саласына, сонымен қатар, микроорганизм-дер тектерiн, өсiмдiктер мен жануарлар жасушаларының тектерi, антиботиктердi, нуклеин қышқылдарын пайдаланумен әр түрлi әдiстер, вакциналар өндiру әдiстерi т.б. жатады. «Тек» терминi белгiлi бiр қайнар көзден немесе жасанды жолмен алынған (мутация нәтижесiнде) және өзiндiк физиологиялық – биохимиялық белгiлерiмен сипатталатын микроор-ганизмдердiң бiр түрлi мәдениетiн бiлдiредi. «Микроорганизм» түсiнiгiнiң нақты таксономиялық мәнi жоқ, яғни қандай да бiр таксонға – түрге, жынысқа, семьяға т.б. жатқызылмайды. Ол микроскопиялық өлшемдегi әрбiр организм микроорганизмге жататындығын меңзейдi. Бiрақ, бұл түсiнiк шартты, себебi дәстүрлi микроскопиялық объектiлер арасында макроскопиялық объектiлер болатыны белгiлi, ал бiр тектiң өлшемi культизациялау және өзге факторларға байланысты өзгере алады. Патент рәсiмi үшiн «тек» объектiсiне микроскопиялық өлшемдегi өмiрге қабiлеттi әр түрлi организмдер – бактериялар, вирустар, қарапайым микроскопиялық омыртқасыз жануарлар және өзге де жеке тектер, микроорганизмдердiң консорциумдары, сонымен қатар, өсiмдiктер мен жануарлардың культивацияланатын соматикалық клеткалары кiредi. Тәжiрибелiк (пайдалы) қасиеттерi анықталған тек қана құқықтық қорғау объектiсi бола алады. Ғылыми көзқарас негiзiнде белгiлi бiр қасиеттер жиынтығымен сипатталған тек қорғау объектiсi болмайды. Өнертабыстың патентке қабiлеттiгiнiң талаптары. Қазақстан Республикасы Патент Заңының 6-бабына сәйкес өнертабысқа, егер ол жаңа, оның өнертапқыштық деңгейi және өнер-кәсiптiк қолдануға жарамды болса, құқықтық қорғау берiледi. €нертабыс патент қабiлеттiгiнiң бұл талаптары әлемнiң көптеген елдерiнiң патент заңдарында анықталған. Жаңашылдық. €нертабыстың жаңалығы оның патент қабiлет-тiгiнiң негiзгi және мiндеттi талабы болып саналады. Патент Заңының 6-бабына сәйкес, егер өнертабыс техника деңгейi туралы мәлiметтерден белгiлi болмаса, жаңа болып табылады. Техника деңгейi туралы мәлiметтерге өнертабыс басымдық мерзiмiне дейiн әлемде жалпы қол жетерлiк болған кез келген мәлiметтер кiредi. Жалпыға қол жетерлiк мәлiметтер ретiнде кез келген тұлға таныла алатын мазмұны заңды түрде хабарланған қайнар көздерде көрсетiлген мәлiметтер танылады. Қызметтiк, жабық, құпия және т.с.с. ақпаратқа назар аударылмайды. €нертабыс жаңалығы бiтiмгершiлiк сипатты фактiге ие болып табылады, яғни техника деңгейiне Қазақстан Республикасында ғана емес, шетелдерде де жалпы қол жетiмдi болған мәлiметтер жатқызылады. Қазақстан Республикасы Патент Заңының 6-бабының 4-тармағына сәйкес өтiнiм берушiге жаңашылдық бойынша жеңiлдiк берiледi. Бұл автордың, өтiнiш берушiнiң немесе осы ақпаратты тiкелей немесе жанама түрде алған кез келген тұлғаның өнертабысқа жататын ақпаратты жария түрде ашу, сонымен қатар, Париж конвенциясына қатысушы мемлекеттiң аймағында ұйымдастырылған ресми немесе ресми деп танылған халықаралық көрмеде экспонат ретiнде өнертабысты көрсету өнертабыс-қа өтiнiм патент ведомствосына ол ашылған күннен немесе көрмеге орналасуы күнiнен 6 ай кешiктiрмей берiлген болса, өнертабыс патент қабiлеттiгiн тануға жол бермейтiн жағдай деп танылмайды. Мұндай жеңiлдiк өтiнiш бергенге дейiн мәнi ашыл-ған өнертабысты қорғауға мүмкiндiк бередi. Өнертапқыштық деңгей. Өнертабыстың патентке қабiлеттiгi-нiң келесi критерийi болып өнертабыстың сапалық деңгейiнiң көрсеткiшi болып табылатын өнертапқыштық деңгей саналады, себебi, оның көмегiмен ғылыми және техникалық прогреске қандай да бiр зерттеменiң үлесi бағалана алады. Жаңа болып табылатын кез келген шешiм техника деңгейiне үлес қосады деп есептелiнбейтiндiгi анық. Техника саласында қандай да бiр бiлiмге қол жеткiзiп, орта маман жасалу жолы анық және шығармашылық негiзi жоқ белгiлi құралдардың жаңа комбинацияны көрсететiн объектiнi жасай алады. Сондықтан, әр түрлi елдердiң патент заңдарында өнертабысты қарапайым инже-нерлiк зерттемелерден немесе объектiлерден айыруға (бұл өнертапқыштық деңгей) мүмкiндiк беретiн өнертабыстың шығармашылық сипатын анықтайтын критерий қалыптасқан. Германияның Патенттiк заңында бұл критерий өнертапқыштық қызмет деп аталады. Қазақстан Республикасы Патент Заңының 6-бабының 1-тармағына сәйкес, егер маман үшiн ол техника деңгейi туралы мәлiметтерден айқын кездеспейтiн болса, өнертабыс өнертабыс-тық деңгейде болады. Техника деңгейi туралы мәлiметтер өнертабыс басымдық алған күнге дейiн дүние жүзiнде жалпы жұртқа мәлiм болған кез келген мәлiметтердi қамтиды. «Өнертапқыштық деңгей» критерийi «маман» түсiнiгi арқылы анықталады. Қазақстан Республикасының Патент заңында «маман» түсiнiгi ашылмайды, бiрақ оның мазмұны бiрқатар елдердiң патент заңдарында берiлген. Маман ретiнде жұмыс iстейтiн, оның өтiнiш берiлген өнертабыс саласы жататын саладағы барлық жалпы бiлiмдерi белгiлi болған тәжiрибелi тұлға танылады. Маман объектiнi жасау үшiн белгiлi шешiмдердi бiрiктiре алса, онда ұсыныс өнертапқыштық деңгей талабына жауап бермейдi. Шығармашылық бастау болуы жағынан өнертабысты бағалау «шығармашылық» түсiнiгiнiң субъективтi болуынан қиынға соғады. Себебi, өнертабыстың патентке қабiлеттiгiнiң аясындағы даулардың көбiсi осы критерий бойынша туындайды. Өнеркәсiптiк қолдануға жарамдылығы. Қазақстан Республикасы Патент Заңының 6-бабына сәйкес, егер өнеркәсiпте, ауыл шаруашылығында, денсаулық сақтауда және қызметтiң басқа да салаларында пайдалануға болса, өнертабыс өнеркәсiпте пайдалануға жарамды деп танылады. Өнертабыстың өнеркәсiптiк қолданылуын тану үшiн келесi талаптардың жүзеге асуы қажет: – өтiнiш материалдарында өтiнiш берiлген өнертабыс объек-тiлерiнiң мақсаты көрсетiлуi тиiс; – өнертабыс формуласында сипатталған түрiндегi өнертабыстың жүзеге асырылуы мүмкiн болатын құралдар мен әдiстер өтiнiш материалдарында көрсетiлуi тиiс (өтiнiш материалдарында ондай мәлiметтер болмаса, өнертабыс басымдық алған күнге дейiн дүние жүзiне жалпы жұртқа мәлiм болған қайнар көзде көрсетiле алады); – өтiнiш берушi көрсеткен өнертабыс мақсаты шын мәнiнде жүзеге асырылуы мүмкiн болуы. «Өнеркәсiпте қолдануға жарамдылық» түсiнiгi кең мағынада қолданылу қажеттiлiгiн атап өту қажет, ол қандай да бiр техникалық шешiмдi пайдаланудың максимальдi тиiмдiлiгiн мең-земейдi. Аталған критерий мiндетi мен мәнi өнертапқыштық қызмет салаларының бiреуiнде қолданылудың қағидалық мүмкiндiгiн көрсету. Өнеркәсiпте қолдану жарамдылығы талабының негiзгi мәнi- белгiлi бiр материалдық құрал түрiнде техникалық шешiмдi жүзеге асыру, сонымен қатар, аталған өнертабыс арқылы өтiнiм берушi көрсеткен техникалық шешiмге жетe-жетпеуiн анықтау мүмкiндiктерiн тексеру болып табылады. Жаңашылдық және өнертапқыштық деңгей критерийлерiне қарағанда, өнеркәсiпте қолдануға жарамдылығы техника деңгейi мен басымдық күнiмен тiкелей байланысты болмаса да, қатысты. Заттың аса маңызды қасиеттерiн көрсететiн белгiлер елеулi болып табылады. €неркәсiптiк меншiк объектiлерiне, атап айтқанда, формуласы бойынша пайдалы модельдi құқықтық қорғау көлемiн анықтау кезiнде дара ақпараттың мәндiк маңызы бар және оның қажеттiлiгi пайдалы модельдi қолдану кезiнде техникалық нәтижеге жету үшiн қалған елеулi белгiлермен өзара байланыста жеткiлiктiгi туралы бiр мәндi ақпарат беретiн белгi елеулi болып табылады. Пайдалы модель елеулi белгiлерiнiң жиынтығы техника деңгейi туралы мәлiметтерден белгiлi болмаса, оған құқықтық қорғау берiледi. Өнертабыстар техника деңгейiне қарағанда, пайдалы модель үшiн техника деңгейiн анықтаудың екi түрлі ерекшелiгі бар. Бiрiншi ерекшелiк – техника деңгейi туралы мәлiметтер пайдалы модельге басымдық берiлген күнге дейiн жұртқа мәлiм болған, арыз берiлiп отырған пайдалы модель мақсаттас құралдар дүние жүзiнде жарияланған мәлiметтердi және Қазақстан Республикасында жарияланған пайдалы модельдер мен өнертабыстарды қамтиды. Пайдалы модель объектiсi «Аэростат» болса, онда оны оған ұқсас объектiлермен емес, аэростаттармен салыстыру қажет. Екiншi ерекшелiгi – техника деңгейiне мақсаттас құралдарды Қазақстан Республикасында қолдану туралы мәлiметтер кiредi, яғни пайдалы модель жаңалығы абсолюттi емес, өнертабыстарға қарағанда әлемдiк қатысты болып табылады. жүктеу/скачать 2.59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|