Алматы 2013 Рецензенттер: Алибеков С. Т
Хабар-ошарсыз кетті деп танылған азаматтың қайта оралуы
жүктеу/скачать 2.59 Mb.
|
| Хабар-ошарсыз кетті деп танылған азаматтың қайта оралуы:
Францияның азаматтық құқығында хабар ошарсыз кету некені тоқтатпайды. Хабар ошарсыз кету қанша уақытқа созылса да жоғалған адамның зайыбы басқа неке құруға құқығы жоқ. Францияда хабар ошарсыз кетудің үш сатысы бар: Хабар-ошарсыз кету презумпциясы. Бұл кезең адамның жоғалған кезінен немесе соңғы деректер алынған кезінен бастап бес немесе жеті жылға созылады (оның мүлкіне жауапкер өкілдің болып болмауына байланысты уақыты белгіленеді) Мүлікті уақытша билікке беру кезеңі Бұл хабар ошарсыз кету презумпциясынан кейінгі 30 жылға созылатын мұрагерлер арасында жоғалған тұлғаның мүлкін уақытша бөліп беріп жоғалған тұлға қайта оралғанда қайтарылуына кепіл беретін кезең. Мүлікті тұрақты билікке беру кезеңі 30-дан асқаннан соң хабар ошарсыз кеткен тұлғалардың өлімі әбден мүмкін. Сондықтан оның мүлкі мұрагерлерге тұрақты қолдануына беріледі. Бірақ әрине жоғалған адам қайта оралғанда мүлкі түгел қайтарылады. Хабар ошарсыз жоғалу-сот тәртібімен бекітілген азаматтың тұрғылықты жерінде ұзақ уақыт бойы жоқ болуы. Хабар-ошарсыз кетуді сипаттайтын белгілері 1.жоғалып отырған тұлғаның қайда екендігі белгісіз болуы 2.Бұл белгісіздікті жою мүмкін еместігі 3. Бұл тұлғаның өмірі туралы ешқандай ақпараттың болмауы Азаматты хабар ошарсыз кетті деп танығанда тек хабарсыз кеткендігі туралы дерек бекітіледі. Ал қайтыс болды деп жарияланғанда жоғалған тұлғаның қайтыс болып кеткендігі туралы негіздер болуы керек. Азаматты хабар ошарсыз кетті деп танығанда оның қайтыс болды деп жариялануына материалдар жиналады. Азаматты қайтыс болды деп жариялау оның құқық қабілеттілігін тоқтатпайды. Қайтыс болды деп жарияланған тұлға шын мәнінде тірі болып белгісіз жерде мәміле жасаса ол мәміленің күші жойылмайды. Барлық келісімдерде бұл мәселелер бойынша бірдей коллизиялық қағида lex fori, яғни әрекет қабілеттіліктен айыру, шектеу, қайта қалпына келтіру мәселесіне қолданатын қағида қолданылады. Бірақ ол басқаша рәсімделген. Lex fori қағидасымен тұлға азаматы болып табылатын елінің сот құзыреттілігінің бөліну қағидасы барлық жағдайда азаматтық елінің заңымен шешіледі. Арнайы келісімдерде мүдделі тұлғалар тұрып жатқан тұлғаны қайтыс болды деп немесе хабар ошарсыз кетті деп тану туралы арыз беруші тұлғаларының елінің сотымен шешіледі. Көп елдерде Lex fori қағидасымен осы құзыретті сот елінің заңы бірдей қолданылады Мемлекеттердің материалдық заңдарының әртүрлілігі бір мәселеге байланысты екі шешімнің шығарылуы коллизиялық ережелердің құқықтық бірегейлікке сай келмейді. Құқық қабілеттілік мәселелерін шешуге байланысты біріздендірілген коллизиялық қағиданы қолдану басқа мәселелерге де осы коллизиялық қағиданы қолдану әрекеттері осындай қиындықтар туғызады. Шынымен құқық қабілеттілік жалпы тәртіп бойынша lex patriae қағидасы қолданылады. Бұл коллизиялық байламды таңдау бекер емес. Индивидтің мәртебесі қаншалықты тұрақты болса,ол соншалықты азаматтық құқықтық қатынастарға сенімдірек түседі, азаматтық құқықтық даулы жағдайларда оған өзінің құқық субьектілігін сезініп құқықтарымен міндеттерін атқарады. Индивидтердің кеңістік, уақыт себептеріне байланысты болып табылмайтын ең тұрақты белгісі бұл оның азаматтығы. Мәселені дұрыс әділ шешуде осы байламның lex patriae қолданылғаны дұрыс. Ал юрисдикцияның бөлінуіне байланысты тек заңдардың қақтығысуы немесе ұлттық заңмен белгіленген сот істі қарауға бас тартқан жағдайда ғана орын алуы керек. Бірақ мұндай қақтығыстарды шешудің ең тиімді жолы болып коллизиялық байламдарды біріздендірілу болып табылады. Біріздендірілудің негізгі мақсаты болып заңдарды бір- біріне ұқсату емес, бір даулы мәселеге байланысты бірдей ереже қолдану табылады. Адмды хабар-ошарсыз кетті деп тану немесе оны қайтыс болды деп жариялауда Lex patriae қағидасын қолдану нотариат жұмысы жеңілдейді ал lex fori қағидасының қолданылу себебі шетелдіктрдің сот органдарына жеңіл қол жекізе алуында. Азаматтардың мүдделерін ескере отырып мемлекеттер екінші жағдайды маңыздырақ деп шешті. Бірақ жоғалып отырған адамның жеке заңымен бе әлде мүдделі тұлғалардың арыз берген тұлғалардың заңы бастамашылыққа алынатыны белгісіз. Мемлекеттердің ішкі материалдық заңдары азаматты хабар ошарсыз кетті деп танумен, оны қайтыс болды деп жариялаудың құқықтық негіздерімен құқықтық салдарын әртүрлі бекіткен. Кейбір мемлекеттерде осы мәселерге байланысты толық заңдар бар (Австия, Италия). Кейбір мемлекеттерде бөлек нормалар ғана қарастырылған (Польша, Россия және т.б) Франция, Алжир сияқты мемлекеттерде адамты қайтыс болды деп жариялау институтын мойындамайды, тек хабар-ошарсыз кетті деп тануға ғана құқық береді. Германияда хабар-ошарсыз кетті деп танылған адам жасына қарамастан (25 жасқа толмағандарды қайтыс болды деп жарияламайды) тек он жыл өткеннен кейін қайтыс болды деп жариялануы мүмкін. Адамды қайтыс болды деп шешім шыққан күннен 80 күн толатын болса 5 жылдан кейін бұл адамды қайтыс болды деп жариялауы мүмкін. АҚШ пен Ұлыбритания заңы адам хабар-ошарсыз жариялауды танымайды. Тек меншікке құқық не болмаса міндеттемелік құқыққа ғана байланысты 7 жыл бойы хабарсыз кеткен адамды қайтыс болу презумпциясын бекітеді. Чехияның халықаралық жеке құқық туралы заңында Чехия азаматтарын қайтыс болды немесе хабар ошарсыз кетті деп тек Чехия соты ғана шешім шығара алады. Чехияда шетелдік азаматтарды тек мына жағдайларда ғана қайтыс болды деп жариялайды: Егер адамды өлді деп жариялау Чехияда орналасқан мүлікке байланысты болса, мүдделі тұлғалар Чехияның тұрақты тұрғындары және осы адамды қайтыс болды деп жариялау оларға заңды салдар туғызатын болса. Адамды қайтыс болды деп немесе хабар ошарсыз кетті деп жариялаудың негізі болып мүдделі тұлғалардың өтініші болып табылады. Қазақстан Республикасының 1096 бабында азаматты қайтыс болды, хабар ошарсыз кетті деп тануда тұлғаның жеке заңын емес lex fori сот елі заңың бекітткен. 1993 жылғы ТМД елдер арасындағы қылмыстық, отбасы, азаматтық істер бойынша құқықтық көмек және құқықтық қатынастар туралы көпжақты Конвенцияда бұл коллизия хабар-ошарсыз кетті, қайтыс болды деп жарияланғалы отырған тұлғаның соңғы тұрғылықты елінің сотымен анықтайды. жүктеу/скачать 2.59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|