Қалшабаева бибизия кенжебекқызы орта Азия қазақтары


ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ



бет5/5
Дата24.02.2016
өлшемі494.5 Kb.
#17194
түріДиссертация
1   2   3   4   5

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ


  1. Назарбаев Н.Ә. Дүние жүзі қазақтарының ІІ-құрылтайында жасаған баяндама // Дүние жүзі қазақтарының шежіресі. – ІІ кітап. – Алматы: Дүние жүзі қазақтарының қауымдастығы, 2005. – 71 б.

  2. Итоги Всесоюзной переписи насления 1989 г. Национальный состав. М: ЦСУ, 1991. – 356 с.; Демографический ежегодник Узбекистана. – Ташкент: Государственный Статистический комитет РУ, 2006. – 191 с.; Статсборник население Кыргызстана. – Бишкек, 2000. Кн. 11. – Часть. 1. – 272 с.; Население Республики Таджикистан. – Душанбе, 2000. – 155 с.

  3. Назарбаев Н. Тарих толқынында. – Алматы: Атамұра, 1999. – 296 б.

  4. Шалекенов У.Х. Казахи низовьев Аму-Дарьии. К истории взаймоотношений народов Каракалпакии в ХVІІІ – ХХ вв. – Ташкент: Фан, 1966. – 336 с.

  5. Камалов С.К. Каракалпаки в ХVІІІ – ХІХ вв.(К истории взаймоотношений с Россией и среднеазиатскими ханствами). – Ташкент: Фан, 1968. – 327 с.

  6. Шаниязов К. К вопросу расселения и родовых делении канглы //

Этнографическое изучение быта и культура узбеков. – Ташкент, 1972. – С. 5–10.; Шаниязов К. Основные отрасли животноводства в дореволюционном Узбекистане // Хозяйственные - культурные традиций народов Средней Азии и Казахстана. – М, 1975. – С. 188–192.

  1. Бекмаханова Н.Е. Многонациональное население Казахстана и Киргизии в эпоху капитализма. – Москва: Наука, 1986. – 243 с.

  2. Козыбаев М.К. История и современность. – Алматы: Ғылым, 1991. – 254 с.

  3. Мендикулова Г.М. Исторические судьбы казахской диаспоры. Происхождение и развитие. – Алматы: Ғылым, 1997. – 261 с.; Мендикулова Г.М. Казахская диаспора: История и современность. – Алматы: Реиз, 2006. – 343 с.

  4. Алимбай Н., Аргынбаев Х., Муканов М. Традиционная культура жизнеобеспечения казахов (очерки теорий и историй). – Алматы: Ғылым, 1998. – 234 с.

  5. Жолдасбаев С. Қазақтардың жартылай отырықшылық мәдениеті (ХVІ – ХVІІІ ғғ). (Жетісу аймағының материалдары бойынша) – Алматы,1998. –157 б.; Жолдасбайұлы С. Жетісу тарихы (XVI – XVIII ғғ. тарихи және палеоэтнологилық зерттеу). Алматы, 1996. – 298 б.

  6. Арғынбаев Х. Қазақ отбасы. – Алматы: Қайнар, 1996. – 288 б.

  7. Толеубаев А.Т. Реликты доисламских верований в семейной обрядности казахов (ХІХ – начало ХХ вв). – Алматы: Ғылым, 1991. – 214 б.

  8. Ажигали С.Е. Традиционная система скотоводческого поселения казахов (в историческом развитии) // Этнографо- археологические комплексы: Проблемы культуры и социума. – Новосибирск, 2002. – Т. 5. – С. 143–190.

  9. Қыдыралин У. Маңқыстау қазақтары. – Алматы, 1998. – 165 б.

  10. Тохтабаева Ш. Шедевры Великой степи. – Алматы: Дайк Пресс 2009. – 237 с.

  11. Артыкбаев Ж. Казахское общество: традиции и инновации. – Астана: Парасат Әлемі, 2003. – 290 с.; Артыкбаев Ж.О. Материалы к историй правящего дома казахов. – Алматы: Ғылым, 2001. – 204 с.

  12. Шаханова Н. Мир традиционной культуры казахов (Этнографические очерки). – Алматы: Казахстан, 1998. – 184 с.

  13. Мустафина Р. Представления, культы, обряды у казахов. – Алматы, 1991. – 163 с.

  14. Кобыландин К.И. Өзбекстандағы қазақтардың тарихы және бүгінгі дамуы. – Алматы: Реиз, 2009. – 296 б.

  15. Корженевский Н.Л. Физико-географическии очерк Средней Азии. – Ташкент, 1925. – 124 с.

22 Вся Средняя Азия 1926 год. –Ташкент: ЦСУ, 1926. – 654 с.

23 Шаниязов К. К этнической истории узбекского народа. – Ташкент: Фан, 1972. – 340 с.;

24 Востров В.В., Муканов М.С. Родоплеменной состав и расселения казахов. – Алма-Ата: Наука, 1968. – 255 с.

25 Левшин А.И. Описание киргиз-казачьих или киргиз-кайсацких орд и степей. – СПб., 1832. – Ч.2. – 304 с.

26 Фальк И. Описание всех национальностей России. –Алматы: «Ғылым», 1999.-134.

27 Оренбургский облгосархив. – Ф. 6. –оп. –10. –д. 8239. – л. 363.

28 ӨРОМА. Р-1 – қор. 1 – тізбе. 721 –іс. 314-315,349 пп


  1. ӨРОМА. Р-5 – қор. 5– тізбе. 670– іс. 7 п.

30 ӨРОМА. 17 – қор. 1 – тізбе. 335 – іс. 33-35 пп.

31 ҚырРОМА. 847– қор. 1– тізбе. 27 – іс. 135-137 пп.

32 ӨРОМА. Р-39 – қор. 2– тізбе. 454– іс. 20–24 пп.

33 ҚырРОМА. 21 – қор. 2– тізбе. 6 – іс. 69 -72 пп.

34 Әділ Бек Қаба. Қазақ-Өзбек шекарасын айқындауда қай жылғы құжаттар негізге алынады // Жас Алаш. –2000. – 28 науырыз. – № 38.

35 Тынышпаев М. Историческая справка и племенной состав коренного населения Ташкентского уезда. – Кзыл-Орда, 1926. – 12 с.

36 Этнографические очерки узбекского сельского населения. М: Наука, 1969. – 295 с.

37 Уәлиханов Ш. Қазақ шежіресі. Таңдамалы шығармалар. – Алматы, 1985. – 108 б.

38 ӨРОМА. Р- 1619 – қор. 11– тізбе. 698– іс. 1,2,11,13,16–19 пп.

39 Зарубин И.И. Список народностей Туркестанского края // Труды комиссии по изучению племенного состава населения России и сопредельных стран. – Л.: Изд. АН СССР, 1925. – Вып. 9. – 24–78 с.

40 Каулбарс А.В. Низовья Аму-Дарьи, описанные по собственным исследованиям в 1873 г. // Записки РГО. – Т.ІХ.– СПб., 1881. – 1551 с.

41 Турсынова М.С. Казахи Мангышлака во второй половине ХIХ века. – Алма-Ата: Наука, 1977. – 180 с.

42 ӨРОМА. –17 қор. –1 тізбе. – 335 іс. –32-38 пп-да.

43 Карутц Р. Среди киргизов и туркменов на Мангышлаке. – СПб., 1910. – 188 с.



44 Хорошхин А.П. Сборник статей касающихся Туркестанского края. – Спб: Тип. А. Траншеля, 1876., м/ф – 531 с.

  1. Төлеубаева К.М. Орта Азия халықтарының некелесу дәстүрлерінің ерекшеліктері // әл-Фараби атындағы ҚазҰУ ғалымдарының «Мәдени мұра бағдарламасын іске асыруға қосқан үлесі: жетістіктері және даму бағыттары» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Алматы, 2009. – 27 ақпан.

  2. Бижанова А.Е. Семейно-бытовые обряды казахов низовья Амударьи (вторая половина ХІХ – середина ХХ вв): автореф. дисс... канд. истор. наук. – Нукус, 2001. – 24 с.Кочкунов А.С Новое и традиционное в структуре современной киргизской сельской семьи (по материалам Иссык-Кульской, Нарынской и Ошской областей): автореф. ... канд.истор. наук. – М., 1986.


ДИССЕРТАЦИЯНЫҢ МАЗМҰНЫ БОЙЫНША ЖАРИЯЛАНҒАН ЕҢБЕКТЕР

  1. Орта Азиядағы қазақ диаспорасы қалай отар болды? // Ақиқат. – 1994. – 84–87 бб.

  2. Өзбекстандағы қазақтардың рулық құрамы және олардың орналасу аймағы //Этнокультурные процесcы на территории Казахстана. – Сб.статьей. – Алматы: «Санат» 1995. – 128–135 бб.

  3. Ташкент облысы қазақтарының кәсіби ерекшеліктері (XІX ғ. ІІ жартысы – XX ғ. басы) // ҚазМУ Хабаршысы. Тарих сериясы. – 1997. – № 5. – 84–88 бб.

  4. Орта Азияда қазақ диаспорасының қалыптасуының кейбір мәселелері // ҚазМУ Хабаршысы. Тарих сериясы. – 2000. – №3(18). – 118–122 бб.

  5. Түркістан өлкесі халықтары жөніндегі демографиялық мәліметтерден (XІX ғ. ІІ жартысы – XX ғ. басы) // ҚазМУ. Хабаршысы. Тарих сериясы. – 2000. –№4 (19). –115–120 бб.

  6. Ресей империясы құрамындағы Орта Азия қазақтары (XІX ғ. 60 ж. XX ғ. басы) //«Қазақстан мемлекеттік тәуелсіздік жолында: Тарих және қазіргі заман». Халықаралық ғылыми–практикалық конференция материалдары. 11–14 сәуір, 2001 ж. – Семей, 2001. – 21–24 бб.

  7. Өзбекстанның Қазақстанмен шекараларын межелеудегі даулы аудандар жөнінде (XX ғ. 20 жылдары) // Тарих ғылымы XXІ ғасырда. Халықаралық Бекмаханов оқуларының материалдары. 24–25 мамыр, 2001 жыл. 2–бөлім. – Алматы, 2001. – 216–221 бб.

  8. Орта Азия қазақтарындағы бала көтеру және оны тәрбиелеу барысындағы кейбір этнографиялық ерекшеліктер // ҚазҰУ Хабаршысы. Тарих сериясы. – 2001. – №3(22). – 66–71 бб.

  9. Орта Азиядағы қазақ диаспорасының қоныстану тарихынан. // Суверенный Казахстан как политическая реальность. Материалы международный научно–теоретической конференции. (г. Алматы, 16–17 ноября, 2001 г.). – Алматы, 2001. – 120-126 бб.

  10. Өзбекстандағы қазақтардың ұлттық тағамдарындағы ерекшеліктер // Қазақстан Республикасы: Тәуелсіз дамудың 10 жылдығы (Халықаралық конференция материалдары) ІІ том. Философия, мәдениеттану, педагогика. – Қызылорда, 2001. –4-5 маусым, –198–203 бб.

  11. Түркіменстандағы қазақтар (XІX ғ. ІІ жартысы – XX ғасыр) // Қазақстанның тәуелсіздігі: Бастауынан іске асыруына дейін (Қазақстанның тәуелсіздігінің 10 – жылдығына орай) мақалалар жинағы. – Алматы, 2001. – 19–23 бб.

  12. Өзбекстан қазақтарының зерттелу тарихы // Қазақстанның тәуелсіздігінің 10 – жылдығына арналған «Тәуелсіз Қазақстанның археология ғылымдарының жетістіктері мен келешегі» тақырыбы бойынша Халықаралық Марғұлан оқуларының еңбектері. – Қызылорда, 2001. – 196–199 бб.

  13. Қырғызстандағы қазақтардың отбасындағы этнографиялық ерекшеліктері // «Қазақстан және Еуразия континентінің елдері (тарихы және даму перспективасы)». Халықаралық Бекмаханов оқуларының материалдары. – 2002 жыл. 24–25 мамыр. – Алматы, 2002. – 246–252 бб.

  14. Түркіменстандағы қазақтардың отбасындағы этнографиялық ерекшеліктері // Евразия тарихы: бастауы, жалғастылығы және келешегі. Халықаралық Бекмаханов оқуларының материалдары. 2003 жыл. 21–22 мамыр. – Алматы, 2003. – 406–412 бб.

  15. Қазақстан мен Қырғызстан шекарасы, қалай бөлінді? // Қазақ тарихы. 2003

– №3. – 43–49 бб.

  1. Демографические сведение о казахах Средней Азии (ІІ половина XІX–20 годы XX вв.) //История и ее проблемы. – Баку, 2003. – С. 70–75.

  2. Орта Азиядағы Қазақ диаспорасының қалыптасу тарихынан.// Бекмаханов тағылымы – 2004. Халықаралық ғылыми конференция материалдары. Алматы, 18–19 мамыр. – Алматы, 2004. – 311–314 бб.

  3. Орта Азия қазақтары және Отанға оралу проблемалары //«Қазақстан мен Ресейдің ынтымақтастығы – ЕВРАЗЭК құрудың кепілдігі» атты ҚР Президентінің Н.Ә.Назарбаевтың Еуразия Одағын құру туралы бастамасының 10–жылдығына және Қазақстандағы Ресей жылына арналған Халықаралық ғылыми конференция материалдары. – Көкшетау, 2004. –157-160 бб.

  4. Орта Азиядағы қазақтардың қыз ұзату дәстүрлері //Қазақ диаспорасы мәдениетінің зерттелуі. – Алматы, 2004. – 48–56 бб.

  5. Орталық Азиядағы қазақ диаспорасының қоныстары мен баспанасындағы ерекшеліктер. // «Тарихи – мәдени мұраны зерттеу және сақтау мәселелері» атты республикалық ғылыми – практикалық конференция материалдары. 2005 жыл. 14 желтоқсан. – Алматы, 2006. – 90–94 бб.

  6. Қарақалпақстандағы қазақтардың қыз ұзату, келін түсіру дәстүріндегі ерекшеліктер // Отандық және әлемдік тарихтың маңызды мәселелерін қазіргі көз қарас тұрғысынан талдау атты Халықаралық Бекмаханов оқуларының материалдары. Алматы, 2006. – 25–26 мамыр.– 550–555 бб.

  7. Орта Азия елдерінің әкімшілік-территориалдық жағынан бөліну тарихы // Отан және Әлем тарихы ХХІ ғасырда: ғылыми парадигмалардың ортақтығымен ерекшеліктері атты Халықаралық Бекмаханов оқуларының ғылыми конференция материалдары, 22-23 қараша. – Алматы, 2007. – 333–336 бб.

  8. Орта Азиядағы қазақ диаспорасы: көші–қон және интеграция мәселелері // Отан тарихы. 2008. –№ 41–49 бб.

  9. Орталық Азия қазақтарының жылжымалы баспана түрлері мен ерекшеліктері // Әл-Фараби атындағы ҚазҰУдың 75 жылдығына арналған «Қазақстандағы этностардың дәстүрлі мәдениетіне қатысты музей жинақтары:зерттеу мәселелері мен сақтау перспективалары» атты республикалық ғылыми–практикалық семинардың материалдары. 28–29 қараша. 2008 жыл. – Алматы, 2009. – 69–73. бб.

  10. Орталық Азия Республикаларының құрылу тарихынан.// Алаш. Тарихи-этнографиялық ғылыми журнал.– 2009. –№3(24). 57–62 бб.

  11. Орталық Азиядағы қазақ диаспорасының этномәдени мұраларын жинау және сақтау мәселелері //«Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ ғалымдарының «Мәдени мұра» бағдарламасын іске асыруға қосқан үлесі: жетістіктері және даму бағыттары» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары, 27 ақпан, 2009 – Алматы, 2009. – 44–46 бб

  12. Орталық Азиядағы қазақ диаспорасының киім үлгілеріндегі ерекшеліктер // Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің хабаршысы. – Атырау, 2010. – №1(16). – 28–32 бб

  13. Некоторые проблемы истории формирования казахской диаспоры Кыргызстана // Этносоциальные и этнокультурные процессы в Центральной Азии: История и современность. Материалы международной научной конференции, посвященной памяти ученого-этнографа Какен Мамбеталиевой.– Бишкек: Илим, 2010. С.105–111

  14. Түркіменстандағы қазақтардың этномәдениетіндегі этнографиялық

ерекшеліктер // Халықаралық конференция. Арғынбаев оқулары. Алматы,

2010.


  1. Орталық Азиядағы қазақ диаспорасының өлген адамды жерлеу және артын күтуге байлан-ысты жасалынатын әдет ғұрыптары мен ерекшеліктері // Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті Хабаршы «тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар сериясы» . – Алматы, 2010. № 1(40). – 45–49 бб.

  2. Орталық Азиядағы қазақ диаспорасының егіншілігі және ондағы ерекшеліктер. // Қазақ өркениеті. – Алматы, 2010. – № 1 (37). 60 – 70 бб

  3. Особенности обрядовых свадебных церемониалов казахской диаспоры Средней Азии //Этнос и культура: Традиционность и современность. Материалы V Республиканской научной конференции. – Из цикла «Шаниязовские чтения». – Ташкент: «Фан», 2010.- С. 144-150.

  4. Ortalik Asia kasak diasporasinin Otanga oralyi men beimdely maseleleri //Turk dunyasi Tarihi Derqisi. – Ankara, Temmuz, 2010.

РЕЗЮМЕ

на автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора исторических наук по специальности 07.00.07 – Этнография, этнология и антропология
КАЛШАБАЕВА БИБИЗИЯ КЕНЖЕБЕКОВНА
Казахи Средней Азии

(историко-этнорафические исследования)

Диссертационная работа посвящена актуальным проблемам этнической истории и этнографическим особенностям казахов Средней Азии, оказавшихся за пределами этнической родины по тем или иным историческим причинам. В ней на основе архивных документов прослеживаются процессы формирования казахов как ирреденты и диаспоры, история их переселения, а также особое внимание уделяется вопросам сохранения самобытности традиционной культуры и этнографическим особенностям, сложившимся в инонациональной среде.

Актуальность исследования темы. В условиях формирования национальной идей Республики Казахстан особую актуальность обретает проблема исследования этнической истории, консервации традиционной культуры соотечественников, их этнокультурных процессов протекающих в инонациональной среде. Общественно-политические, социально- экономические и культурные процессы происходящие в условиях современной мировой цивилизации имеют непосредственное отношение к странам Среднеазиатского региона, так как эволюция исторического, этнокультурного развития казахов зарубежья является неотьемлемой частью истории единого казахского этноса. Поэтому не вызывает сомнения акиуальность исследования процессов влияния местного населения ее формирование общностей и особенностей в традиционной культуре казахского этноса как одной из проблем этнологической науки. Это дает возможность не только сохранить этнокультурные наследие и возродить историко-этнографическую самобытность казахов зарубежья, но и способствовать популяризации передовых образцов традиционной культуры казахов.

Целью диссертационного исследования является история формирования казахской диаспоры, ее самобытность и особенности традиционной культуры.

Задачами исследования являются:

- исследование истории административно-территориального управления республик Средней Азии,

- на основе архивных и специальных документов анализ процессов формирования и переселения казахской диаспоры,

- определение родового состава, его исторической преемственности, центров компактного расселения,

-анализ демографической динамики на основе статистических материалов,

- рассмотрение вопросов сохранения преемственности традиционного хозяйстве,

- материальной культуры их изменения под воздействиям местных условий,

- выявления взаймовлияния семейно-брачных традиций, как местного населения, так и казахкой диаспоры,



- установления причин возвращения соотечественников на историческую родину, их адаптации в новых условиях.

Научная новизна диссертационного исследования: Впервые в диссертации всесторонне рассматриваются этническая история, этнографические особенности быта и культуры, сохранения и изменение традиционной культуры казахов в инонациональной среде, проведены компаративный анализ и комплексная изучение казахской диаспоры в Средней Азии. В ходе исследования была:

  • систематизирована история изменения административно-территориального упаравления со времен царской России до современности;

  • выявлена история формирования казахской диаспоры и ирреденты, обьективные и субьективные причины их переселения в Средней Азию;

  • на основе архивных и полевых материалов было доказано, что некоторые приграничные районы Узбекистана являются исконно казахскими территориями проживания, а также системно проанализированы документы, указывающие на территориальные споры при этнически-территориальным размежевании среднеазиатских республик.

  • определены родовой состав казахской диаспоры и его преемственность с древними племенами на основе источников и указаны центры их комплексного расселения;

  • на основе статистических данных и переписи населения показана динамика роста и падения численного состава казахской диаспоры;

  • в ходе проведенного анализа выявлены особенности сохранения и изменения традиционного хозяйства казахов в зависимости от характере расселения (компактности или дисперстности) казахской диаспоры;

  • дан сравнительный анализ особенностей материальной культуры (жилище, одежде, традиционной пище и др) и изменений, вызванных условиями инонациональной среды;

  • на основе полевых материалов были опрелены характер, направление сохранение и изменения семейно-брачных традиций казахов Средней Азии.

  • Рассмотрены основные тенденции и региональные особенности этнокультурных процессов казахов их влияние на этническое развития казахской диаспоры;

  • на основе статистических материалов выявлены основные факторы

возвращения казахов на историческую родину и их адаптации.

Основные положения, выносимые на защиту:

  • До октябрского перевората не было четкого разграничения этнической территории Средней Азии на республик на основе общности этногенетических корней и целостности этнического пространства. Национально-территориаль-ные размежевания 1924-1930 гг., которые привело к образованию новых Среднеазиатских республик на основе этнического принципа не претерпело существенных изменений по настоящее время.

-На основе исторических источников выявлено, что казахские роды Канглы, Джалайр являются коренным населением Средней Азии . Часть казахов, проживающая в приграничных районах Узбекистана (Ташкентский, Сырдарьинской, Джизакской) и Туркменистана (Балканской) образует ирреденту, другая часть, оказавшаяся в некоторых областях Узбекистана, Кыргызстана, Туркменистана, Таджикистана по известным историческим причинам составляет диаспору.

- На основе впервые изученных архивных документов выявлено, что при размежевании территорий республик Средней Азии были учтены интересы казахского населения волостей Ниязбек, Болатовской, Зенгиата, села Каунчи Ташкентского уезда, джайляу Сусамыр, Канжайляу, села Аргын Кыргызстана. В связи с этим казахи вышеназванных территорий оказались вне исторической родины. Другая часть казахской диаспоры Средней Азии сформирована вследствии насильственной коллективизации, голода и трудовой миграции. Также численность казахской диаспоры увеличилась по причине отвода арендных казахских земель в пользу Узбекистана в 1942-1949 44г., 1956-1963 гг.



- В результате научных исследований, анализа архивных документов и полевых материалов были установлены родовой состав и расселение казахов Средней Азии. В частности, в северо-восточных районах Узбекистана проживают казахи Канглы, Шанышкылы, Джалайр, Ошакты, Дархан Старшего жуза, небольшая часть представителей родов Среднего жузе (Аргын, Найман, Кипчак, Конырат и др) . В районе |Бухары, Навой проживают представители Среднего и Младшего жузов, в Туркменистане представители рода Байұлы. До настоящего времени представители всех указанных родов, и в особенности казахи Узбекистана , стараются проживать компактно, расселяясь по родовому принципу.

  • Была обнаружены неточность, неполная достоверность статистических данных и итогов переписей населения, проведенных в разное время до 1930-х годов Советской власти. Со ІІ пол. ХІХ в. по І пол. ХХ в. доля казахов в составе населения Ташкентского уезда была значительно выше (например, по статистическим данным 1868 года численность казахов составляло свыше 144 тыс., в то время как численность узбеков – 34 тыс.) Однако с 1920 года доля казахов по данным статистики начинает уменьшаться. В связи с прибытием коренного населения из центральных областей Узбекистана и др. факторами.

  • Основными видами этноэкономики казахов Средней Азии традиционно являются земледелие и скотоводство. Земледельческая культура казахов по сравнению с культурой местного населения преимущестенно состойт из зерновых злаков. Казахи же Туркменистана и Кыргызстана в основным заняты скотоводством. В районах смешанного проживания наблюдается тенденция к слиянию типов ведения хозяйства.

  • Начиная с 50-х годов 20 века наблюдается взаймовлияния элементов материальной культуры коренного населения и казахов, что проявляется в особенностях поселения, типов построек, национальной одежды, системы традиционного питания и др.

  • На основе анализа полевых материалов выявлены взаймовляния и сходство в осуществлении свадебных, родильных, похоронно-поминальных обрядов казахами, проживающими в Узбекистане и Каракалпакстане. В Кыргызстане становится частого обихода распространения межнациональных браков (кыргыз-казашка.). Казахи Туркменистана, несмотря на ряд региональных особенностей, в целом сохраняют неизменными свои обряды и традиции.

  • Впервые годы независимости РК большая часть наших соотечественников из Узбекистана и Таджикистана переселилась южные области Казахстана, а казахи Туркменистана и Каракалпакстана обоснавались в Мангистауской и Актюбинской областях. В целях их успешной адаптации на исторической Родине необходимы дальнейшие меры по совершествованию работы Агентства миграции РК, содействовать ускоренному решению их социально-экономических проблем, а также использовать и внедрять привнесенные из другой среды научно-образовательные инновации.


RESUME

of the thesis submitted for the scientific degree of Doctor

of historical sciences on specialty 07.00.07 – Ethnography, Ethnology and Anthropology
KAlshabayeva Bibizia Kenzhebekovna
The Kazakhs of Central Asia

(historic-ethnographic studies)
The present dissertation is devoted to one of the acute and most complicated problems of ethnic history and ethnic peculiarities of Central Asian Kazakhs, living outside their own territory due to several historic reasons. Here on the basis of different written records, represented by various languages, and also on the materials of folk literature are researched the reasons, context and character of the Kazakh Diaspora and irredentism where survived the traditional culture.

The actuality of dissertation. The integration of Kazakhstan territory into the international community and formation of it’s national idea makes ethnic history issues, keeping thee traditional culture of our kinsmen abroad one of the major historical events of this period. At present time the practical needs and scientific interests of our societies to the role had been playing by ethnic and cultural processes in the region of Central Asia has driven the interest of researchers to this historical phenomenon. Unfortunately, the problem of Kazakhstan’s connection and ties with Kazakh people abroad still hasn’t become the subject of all-comprehensive, deep research. Historical research of this phenomenon is also important for the reconstruction of cultural heritage, moral and spiritual development of society.

The goal of the research is defining of the context, character and outcomes of Kazakhs Diaspora traditional culture character.

The tasks of the research are:

-studies of the history of administrative-territorial management of Central Asian republics;

- investigation of processes of migration of Kazakh people on the basis of archival and special documents;

- defining of tribal composition, argumentation of chronology, setting dynamics, and peculiarities of its settlement processes;

- the analysis of demographic dynamics on the basis of statistic data;

- investigation of the questions of keeping traditional material life;

- studies of material life and local conditions under which they appeared;

- making clear the interconnection between family-marital traditions among local population and Kazakh people;

- investigation of the reasons of coming back Kazakhs to the motherland and adaptation at new circumstances;

- was shown the prerequisites and reasons of their settlement to Central Asia;

- on the basis of archival and field studies was proved that some border regions of Uzbekistan were Kazakh territories and also systematic analysis of documents laid in the foundation of border disputes solving at present period;

- was defined the tribal composition of Kazakh Diaspora and its connection with ancient tribes having been inhabited these territories certain places;

- on the basis of statistic data and census is shown the dynamics of growth and fall of Kazakh Diaspora population;

- in the course of analysis are researched the peculiarities of keeping and changing the traditional economic system of Kazakhs in accordance with their settlement;

- is given the comparative analysis of peculiarities of material life 9dwellings, clothes, traditional food, etc.) and changes caused by innovative environment conditions;

- on the basis of field materials were defined the character, direction and keeping of family-marital traditions of Kazakhs in Central Asia;

- were shown the main tendencies and regional characteristics of ethno - cultural processes in Kazakh Diaspora and their influence to their ethnic development;

- on the basis of statistical data were defined the main factors affecting the process of re-emigration Kazakhs back.



Main results of the work:

- before the October riot 1917 there was no an exact division between republics of Central Asia made on the basis of their common ethnic roots and ethnic integrated space. National-territorial division made in 1924-1930-s led to the foundation of new republics in Central Asia on the ethnic principles which haven’t changed till nowadays;

- on the basis of historical researches is shown that Kazakh tribes of Kangly, Jalair belongs to the indigenous population of Central Asia. Part of Kazakhs living in bordering regions of Uzbekistan (Tashkent, Syr-Daria and Jizak regions) and Turkmenistan (Balkan) is forming irredentist population, the other part of Kazakhs in some regions of Kyrgyzstan, Uzbekistan and Turkmenistan consists of Diaspora due to certain historic reasons;

- on the basis of first analyzed data is shown that during the division Central Asia republics were accepted the interests of Kazakh population of Niyazbek, Bolat, Zengiat, Kaunchi village of Tashkent region, Sysamyr jaylau, and Argyn village if Kyrgyzstan Due to these reasons the Kazakh were out of their motherland. The other part of Kazakh Diaspora was formed because of volatile collectivization, famine and labor migration. Also the number of Kazakh Diaspora was increasing due to renting of Kazakh lands by Uzbekistan in 1942-49, 1956-63.

- at the result of scientific research, analysis of archival documents and field studies was established the tribal composition and settlement of Kazakhs in Central Asia. In northern-eastern parts of Uzbekisran are living the Kazakhs belonging to Kangly,Shanyshkyly, Jalair, Oshakty, Darkhan, of Senior Juz and small part of Middle Juz. In the region of Bukhara, Navoi are living the representative of Middle and Junior Juzes, in Turkmenistan people from Bayuly tribe.

- were shown mistakes and lack of verification in statistical data and census of population taking place in 1930-s by Soviet power. From II half of XIX to I half of XX centuries the share of Kazakhs in population of Tashkent region was higher (for example, in 1868 Kazakh were more than 144,000 while the Uzbeks estimated as 34, 000. But since 1920-s the share of Kazakh began to decrease due to Uzbek migration here from central regions of republic.

- the main types of ethno-economic of Kazakhs were traditionally land cultivation and cattle breeding. Land cultivation system of Kazakhs in comparison of culture of locals consisted of crops mainly. The Kazakhs of Turkmenistan and Kyrgyzstan were mainly involved in cattle breeding.

- beginning with 50-s of XX century is seen the mutual influence of material culture of Kazakhs and Uzbeks, displayed in traditions of cooking, dwellings, national clothes, etc.



-On the basis of analysis of field materials is revealed the mutual connection and similarities in funeral traditions of Kazakhs, living in Uzbekistan and Karakolpakstan. In Kyrgyzstan mixed marriages became widely spread (Kyrgyz-Kazakh). The Kazakhs of Turkmenistan in spite of regional peculiarities continue to keep the traditions.

- for the first time independence period of RK the major part of our kinsmen from Uzbekistan and Tajikistan moved to southern regions of Kazakhstan, and Kazakhs of Turkmenistan and Karakolpakstan settled on the territory of Mangistau and Aktobe regions, For their successful adaptation we need to further measures on solving the social problems of newcomers from the side of Agency on migration of RK.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет